اکبر شریفی

تا قبل از انقلاب شکوهمند اسلامی کمتر کسی باور داشت فرزندان این آب و خاک در غیاب کارشناسان انگلیس، روس، ایتالیا، رومانی، استرالیا و ... قادر باشند راسا نسبت به ساخت‌و‌ساز سیلوهای بزرگ بتنی جهت ذخیره سازی غلات آن هم با کیفیتی قابل رقابت با آنها اقدام کنند. ولی خوشبختانه این آرزو به واقعیت پیوست و از مرزهای داخلی نیز گذشت و کارشناسان ذی‌ربط موفق شدند در عرضه مناقصات بین‌المللی حضور یافته و اقدام به ساخت سیلوهای ذخیره سازی غلات در سایر کشورها نمایند ولی به موازات تولید گندم و رسیدن به خودکفایی در تولید این محصولات مهم و استراتژیک که از آرزوهای رهبری و ملت ایران بود امر سیلو سازی شتاب واقعی نداشت و باعث گردید کشاورزان تولیدات خود را در کنار جاده‌ها و بیابان‌ها تخلیه و ساعت‌ها و بلکه روزها در نوبت تحویل دهی محصول خود به سیلوها معطل بمانند و از این بابت خسارت‌های سنگینی را متحمل شوند.

دلایل این روند را به شرح زیر توضیح می‌دهم:

۱ - تفسیر غلط مسوولان اجرایی ذی‌ربط که خرید و فروش گندم را در انحصار دولت دانسته و به آن عمل نمودند.

۲ - باور نداشتن به توانایی‌های موجود متخصصان داخل از سوی مسوولان تاثیرگذار

۳ - دادن اعتبارات جاری و عمرانی بی‌هدف به بخش دولتی و در مقابل سختگیری‌های بی‌منطق برای بخش غیردولتی

۴ - بی‌ثباتی در دستورالعمل‌ها و مصوبات ابلاغی دولت‌های قبل از جمله این که در سال‌های ۷۶ -۷۵ مسوولان وقت سازمان غله کشور متعهد شدند چنانچه بخش خصوصی سیلوسازی و ظرفیت سازی نماید معادل ظرفیت سالانه اجاره بها به آنها پرداخت شود ولی این دستورالعمل در سال‌های بعد لغو گردید.

۵ - متناقض بودن دستورالعمل‌ها و سیاست‌های ابلاغی از جمله این که در سال گذشته با دادن تسهیلات بانکی بخش خصوصی ترغیب به سیلو سازی شد ولی در همان سال دستورالعمل دیگری صادر و با تصور صرفه‌جویی و جلوگیری از پرداخت اجاره بها به بخش خصوصی اولویت ذخیره سازی را به مراکز دولتی داده و اعلام نمودند ابتدا باید سیلوها و انبارهای دولتی مملو از گندم شود تا در نهایت اگر لازم شد از ظرفیت‌های موجود بخش خصوصی استفاده به عمل آید. غافل از این که هزینه‌های تخلیه و بارگیری و حمل و نقل مضاعف ناشی از این امر به مراتب بیشتر از پرداخت اجاره بها به بخش خصوصی خواهد شد.

در گذشته تلاش زیادی شد که سیلو سازی در کشور بومی شود و این هدف در بخش سیلوهای بتنی تحقق یافت ولی به دلیل بی‌توجهی رشد چشمگیری نداشت و در مقابل سیلوهای فلزی که از خارج کشور وارد می‌شوند و مستلزم خروج ارز از کشور هستند مورد حمایت قرار گرفت. لازم است مسوولان ذی‌ربط نسبت به استمرار آن تامل نموده و یا حداقل نسبت به بومی سازی آن گام‌های عملی بردارند.

همچنین دادن تسهیلات برای ورود سیلوهای فلزی از خارج کشور و رونق بخشیدن به ساخت و ساز سیلو امری پسندیده است ولی بهتر آن است که تا زمان آزاد سازی کامل فعالیت‌های مرتبط با گندم و آرد و واگذاری امور اجرایی به بخش خصوصی در محاسبه هزینه‌های تخلیه و بارگیری و نگهداری گندم که توسط بخش خصوصی صورت می‌پذیرد تجدید نظر شده و واقعی‌تر با آن برخورد شود تا بدون نیاز به ارائه تسهیلات به بخش خصوصی و خروج ارز از کشور فضایی فراهم شود که سرمایه‌های بخش غیردولتی داوطلبانه در این عرصه هدایت گردد و از ایجاد رانت و رانت‌خواری و رشوه خواری و خروج ارز از کشور جلوگیری شود.

شاید از این رهگذر همانند اوایل انقلاب که محدودیت ارزی وجود داشت و سیلو سازی بتنی بومی گردید سیلوهای فلزی نیز بومی شده و مشکل تحویل دهی گندم کشاورزان نیز برطرف گردد.