اکبر شریفی

معاون محترم بازرگانی داخلی وزارت بازرگانی در اظهاراتی که روز یکشنبه گذشته در همین صفحه منعکس شد خبر از موافقت و صدور مجوز جهت احداث ۱۰۰۰ واحد نان صنعتی داده که به نظر می‌رسد با توجه به مباحث جاری در این زمینه و برداشتی که سرمایه‌گذاران این رشته از شرایط حاضر در عرصه تولید نان صنعتی دارند، تحقق این هدف بیشتر به یک سراب شبیه خواهد بود تا واقعیت. واقعیت این است که صنعتی کردن تولید نان در ایران یا تولید نان صنعتی به رغم حمایت‌هایی هم که بعضا از سوی نهادهای مسوول به عمل آمده، ذهن سرمایه‌گذاران و کسانی را که به سرمایه‌گذاری در این جهت تمایل پیدا کرده‌اند به خود معطوف کرده و به طور جد باعث طرح سوالاتی شده است که باید پاسخ گفته شود. سوال‌هایی از این دست که در اجرای چنین پروژه‌ای چه میزان سرمایه‌گذاری اولیه لازم است و چه میزان دولت کمک خواهد کرد. اساسا طرح صنعتی کردن نان توجیه اقتصادی دارد و یا خیر. آرد یارانه‌ای به این صنعت تخصیص داده می‌شود یا خیر، بازار مصرف تولیدات آنها وجود دارد و یا خیر، نوع ماشین‌آلات و فضاهای موردنیاز چگونه است، ماشین‌آلات موردنیاز تولید داخلی است و یا باید از خارج وارد شود، نوع نانی که در آینده به عنوان نان مصرفی غالب مردم خواهد بود، مورد حمایت و قبول عامه قرار خواهد گرفت یا نه و در نهایت آینده شغلی حدود شصت هزار واحد نانوایی در کشور چگونه خواهد بود؟

ضمن ارج نهادن به تفکر تولید نان صنعتی که همواره یکی از خواسته‌های متخصصان صنایع غذایی و به ویژه کارشناسان گندم و آرد و نان کشور بوده ولی باید پذیرفت که چون زیرساخت‌های تولید نان صنعتی به خوبی فراهم نشده همواره این طرح‌ها با شکست مواجه شده و خواهد شد، از جمله اینکه در حال حاضر نانوایان سنتی برای هر کیلوگرم آرد ۷۰ریال پرداخت می‌کنند ولی قرار شده است که قیمت آرد واحدهای صنعتی بدون یارانه و در حدود هر کیلوگرم سه‌هزار ریال محاسبه شود.

لذا تا زمانی که یارانه به نان‌های سنتی پرداخت می‌شود که با سرمایه‌گذاری محدود و بدون نیاز به هزینه‌های سربار شامل بسته‌بندی و توزیع و بدون واسطه عرضه می‌شود توان رقابت از تولید نان‌های صنعتی گرفته خواهد شد. در نتیجه رسیدن به اهداف تولید و عرضه نان‌های صنعتی تقریبا به سراب خواهد ماند و جز اتلاف وقت مسوولان و سرمایه‌های ملی و مخدوش کردن ذهن نانوایان و مردم ثمری نخواهد داشت. مگر اینکه ضمن بررسی علل شکست این پروژه در سال‌های گذشته و رفع موانع موجود با برنامه‌های اجرایی و هدفمند و تغییر در نحوه پرداخت یارانه از جمله الگو گرفتن از سایر کشورها و یا حداقل همانند تولید و عرضه شیر پاستوریزه یارانه‌ای تلاش شود که به موازات ایجاد واحدهای صنعتی نان یارانه‌های آرد و نان به سمت نان‌های بسته‌بندی مشخص که موردنظر کارشناسان تغذیه و پذیرش عامه مردم است هدایت شده و به تدریج با تشویق نانوایان سنتی و ایجاد انگیزه برای آنها در جهت خارج شدن از گردونه حمایتی دولت و عرضه نان سنتی به قیمت آزاد ضمن گرایش آنها به تولید نان موردنظر از حجم حمایت دولت از نان‌‌های سنتی کاسته و از طریق فرهنگ‌سازی فراگیر و بازار مصرف نان‌های صنعتی آن هم نان‌های صنعتی که کیفیت و قیمت عرضه آنها برای مصرف‌کنندگان در مقایسه با نان‌های سنتی قابل توجیه و مقرون‌به صرفه باشد فضا را برای عرضه نان‌های تولیدی واحدهای صنعتی مناسب کرد در غیر این صورت مصوبات اخیر مجلس و دولت در ارتباط با نان صنعتی همچون مصوبات و قوانین دولت‌های پنجاه سال گذشته به نتیجه نخواهد رسید و کماکان شاهد اجرای طرح‌های شکست‌خورده و پذیرش ضایعات فراوان تغذیه‌ای و بهداشتی و اقتصادی ناشی از نحوه پرداخت یارانه در تولید و عرضه نان کشور خواهیم بود.