مشکلات صنعت غذا

ارز گران برای تولیدکنندگان

ارائه گزارش مجلس از بازار ارز تا دو هفته آینده

خرمای چینی در بازار ایران نفیسه آفرین زاد - نشست تشکل‌های صنایع غذایی با اعضای کمیسیون کشاورزی مجلس، با حضور نمایندگانی از تشکل‌های مختلف برگزار شد. از انجمن ملی خرما که خبر از هجوم «خرمای چینی» به بازارهای ایران دادند و حاضران را به تعجب واداشتند تا نمایندگان صنعت مرغ و تخم‌مرغ که گفتند: «استاندار تهران گفته، بسته‌بندی و شناسنامه دار کردن تخم مرغ را تعطیل کنید تا هزینه‌هایتان کمتر شود؛ ما نمی‌توانیم کاری برای کاهش قیمت تمام شده محصولاتتان بکنیم.»

کانون صنایع غذایی ایران شامگاه سه‌شنبه هفته جاری، میزبان جمعی از فعالان صنعت غذا در رشته‌های مختلف از اقلام غذایی اساسی مثل نان و آرد، ماکارانی، لبنیات، روغن و تخم‌مرغ گرفته، تا شیرینی و شکلات، زیتون، خرما، کنسرو، افزودنی‌ها، آب معدنی، لبنیات و دیگر بخش‌ها بود. تولیدکنندگان عمده صنایع غذایی در این نشست حاضر شده بودند تا مشکلات کنونی صنایع خود را با نمایندگان خود در کمیسیون کشاورزی و فراکسیون صنایع غذایی مجلس در میان بگذارند.

چالش‌هایی که نه تنها مشکلات مربوط به هر صنف را شامل می‌شد، بلکه مباحث کلان‌تر حوزه کشاورزی و صنایع غذایی از جمله روند تصویب طرح انتزاع وظایف کشاورزی از وزارت صنعت و تمرکز این وظایف در وزارتخانه کشاورزی را نیز دربرمی‌گرفت.

البته زمانی که نوبت به پاسخگویی رییس کمیسیون کشاورزی مجلس به چالش‌های مطرح شده از سوی تولیدکنندگان رسید، اگرچه او تا حدی با تولیدکنندگان همدردی کرد، اما در اظهاراتی صریح خطاب به فعالان حاضر در نشست گفت: «اگر قرار باشد، دائم بنالیم و از مشکلات زاری کنیم، به رشد و توسعه نخواهیم رسید. عباس رجایی همچنین گفت: من منتقد سوءتدبیرهای دولت در بسیاری از بخش‌ها هستم، اما باید قبول کرد که بسیاری از فعالان اقتصادی هم به جای اینکه ارز حاصل از فعالیت‌های اقتصادی خود را به چرخه تولید بیاورند، ارز خود را تبدیل به خانه و ویلا و ماشین لوکس کرده‌اند و کمکی به توسعه چرخه اقتصاد کشور نکرده‌اند.»

بر اساس این گزارش، در این نشست، آنچه بیش از همه از سوی فعالان بخش خصوصی مطرح و تاکید شد، نبود استراتژی صنعت کشاورزی بود که به اعتقاد فعالان این بخش تا زمانی که جای خالی این استراتژی پر نشود، گرفتاری‌های بخش کشاورزی به قوت خود باقی است.

خبر مهمی که در این نشست اعلام شد، این بود که گزارش تحلیلی مجلس درباره آشفته بازار ارزی تا دو هفته آینده به صحن علنی مجلس ارائه می‌شود.

مشروح سخنان نمایندگان تشکل‌های صنایع غذایی و نیز مباحث مطرح شده از سوی نمایندگان مجلس که در مجموع، بر تقویت همکاری‌های فعالان بخش خصوصی و مجلس برای حل مشکلات تاکید کردند را در زیر می‌خوانید:

مخالفت با طرح انتزاع

ابوالحسن خلیلی، دبیر کانون صنایع غذایی ایران در این نشست، ابتدا به سخنان اخیر استاندار تهران مبنی بر حذف صنعت بسته بندی از برخی صنایع غذایی از جمله تخم مرغ واکنش نشان داد و گفت: این موضوع زیان شدیدی را به صنایع غذایی وارد می کند. این عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی تهران در عین حال با اشاره به طرح انتزاع وظایف کشاورزی از وزارت صنعت، تصریح کرد: ما به عنوان تشکل‌های صنایع غذایی به این جمع‌بندی نرسیده‌ایم که ایجاد یک متولی خاص برای صنایع غذایی و کشاورزی بتواند تاثیرگذار باشد، زیرا این صنعت با مشکلات فراوان دیگری از جمله بیمه، مالیات و تکنولوژی که به نهادهای مختلف مربوط است نیز دست به گریبان است. البته نگرانی ما از طرح انتزاع، به دلیل عملکرد غلط مدیریتی است، نه از اینکه طراحان طرح، ایده خوبی نداشته‌اند.

دبیر کانون صنایع غذایی همچنین به اقدام وزارت بهداشت مبنی بر ممنوع اعلام کردن تبلیغات برخی کالاها خاطرنشان کرد: سیاست‌گذاران این عرصه معتقدند که «هر چیز که چرب است، شور است و شیرین است»، باید با ممنوعیت تبلیغات مواجه شود. اگر این را مبنا بگیریم، پس باید تبلیغات کل صنایع غذایی را ممنوع کنیم، زیرا صنعت غذا عملا چیزی جز این سه حوزه نیست. او افزود: با توجه به اعتراضات مطرح شده به این موضوع، قرار شده کانون صنایع غذایی به عنوان نماینده تشکل‌های صنایع غذایی در نشست شورای سیاست‌گذاری تبلیغات اقلام غذایی در صدا و سیما و تبلیغات سطح شهر حاضر شود که امیدواریم این امر محقق شود.

افزایش ۶ برابری قیمت در ۲۰ کیلومتر!

در ادامه این نشست، رییس کانون انجمن‌های صنایع غذایی نیز با اشاره به اینکه صنعت غذای ایران ظرفیت پاسخگویی به نیاز ۱۰۰ تا ۱۱۰ میلیون نفر را دارد، گفت: ما در حوزه‌های تولید آرد، روغن و شیر با اضافه ظرفیت تولید مواجهیم که متاسفانه این ظرفیت‌ها در سایه کمبود سرمایه‌گذاری، خالی مانده است.

به گفته محمدرضا مرتضوی، در سالیان گذشته، حدود نیم میلیارد دلار انواع تجهیزات تولید نان صنعتی وارد کشور شد که هیچ استفاده‌ای هم از آنها نمی‌شود و بدون بهره برداری مانده است. او در توضیح بیشتر، به مصرف پنج تا شش میلیون تن نان لواش در کشور اشاره کرد و گفت:‌ ما در تولید صنعتی لواش هیچ سرمایه‌گذاری نکرده‌ایم.

مرتضوی با تاکید بر اینکه ضرورت بر ایجاد یک رویه حقوقی بین زارعان و واحدهای صنعتی، پرسید: چرا صنایع نباید با گوجه‌کاران به صورت سلف قرارداد ببندند تا سود هر دو طرف حفظ شود و کشاورزان ضربه نبینند؟

رییس کانون انجمن‌های صنایع غذایی در عین حال با اشاره به تولید بیش از ۲۰۰ هزار تن سیب در شهر دماوند گفت: چه اتفاقی می‌افتد که سیب از باغداران دماوند کیلویی ۵۰۰ تومان خریده می‌شود و در تهران کیلویی ۳۰۰۰ تومان به دست مصرف‌کننده می‌رسد؟ آن هم در حالی که فاصله تهران با دماوند، تنها ۲۰ کیلومتر است.

به اعتقاد مرتضوی، دلیل این اتفاق، نبود نظام درست ذخیره‌سازی و توزیع در کشور است؛ در حالی که می‌توان سیب را به صورت بسته‌بندی و با قیمت بسیار پایین‌تر به دست مصرف‌کننده رساند.

کاهش ۳۰ درصدی تولید تخم‌مرغ

در این نشست همچنین رییس هیات مدیره انجمن صنفی تولیدکنندگان تخم‌مرغ شناسنامه‌دار با اشاره به سرانه ۱۱ کیلویی مصرف تخم‌مرغ در ایران گفت: ایران دهمین تولیدکننده بزرگ تخم‌مرغ در جهان است، اما ۸۰ درصد مواد اولیه تولید تخم مرغ وارداتی است.

مهدی معصومی افزود: گردش مالی صنعت تخم‌مرغ در کشور، ۱۰ هزار میلیارد تومان است و ۲۰ شغل نیز در این صنعت به صورت مستقیم وجود دارد. او با اشاره به اینکه تولیدکنندگان تخم‌مرغ شناسنامه‌دار با ۱۰ تا ۱۵ درصد ظرفیت خود کار می‌کنند، ادامه داد: دولت مدام تولیدکننده را عامل گرانی معرفی می‌کند. حتی استاندار تهران گفته که «کارخانه‌های تولید تخم‌مرغ شناسنامه‌دار باید تعطیل شود. چه کسی گفته تخم‌مرغ را بسته‌بندی و شناسنامه دار کنید!» تعزیرات حکومتی هم به جان ما افتاده است و در مجموع، تولیدکنندگان تخم مرغ امیدی به حل مشکلاتشان در شرایط کنونی ندارند.

رییس هیات مدیره انجمن صنفی تولیدکنندگان تخم‌مرغ شناسنامه‌دار همچنین از کاهش ۳۰ درصدی تولید تخم مرغ پاستوریزه مورد نیاز صنعت در کشور خبر داد و افزود:‌ این کاهش تولید به طور قطع به صنایع مصرف‌کننده تخم‌مرغ نیز منتقل خواهد شد.

سوءاستفاده‌ها در بازار گوشت

دبیر انجمن صنعت تولید و بسته‌بندی مواد پروتئینی نیز با اشاره به سوءاستفاده‌های رخ داده در واردات گوشت گفت: دولت باید جلوی خارج شدن دام زنده چه به صورت کوچک و چه به صورت بزرگ را بگیرد، در غیر این صورت شاهد افزایش قیمت گوشت قرمز در بازار خواهیم بود.

علی‌اکبر زارع افزود: عده‌ای سودجو به صورت زیرپله‌ای، گوشت را بسته‌بندی می‌کنند که این کار از نظر گسترش بیماری‌های مشترک بین دام و انسان بسیار خطرناک است و در همین حال فعالیت این عده باعث ضرر و زیان شرکت‌های معتبر فعال در صنعت پروتئینی شده است. او همچنین با اشاره به افزایش قیمت گوشت گوساله در بازار گفت: در گذشته گوشت وارداتی به صورت خانگی و غیرخانگی تفکیک می‌شد، اما هم‌اکنون به صورت مخلوط وارد کشور می‌شود.

کاهش شدید تولید زیتون

رییس انجمن روغن زیتون و زیتون شور هم با اشاره به فعالیت ۳۵ واحد فرآوری و بسته‌بندی زیتون در کشور گفت: اکثر واحدها با بیکاری و کاهش تولید مواجه شده‌اند. محمدرضا‌هاتفی مینایی افزود: ۱۰۴ هزار هکتار مزرعه زیر کشت زیتون در کشور وجود دارد. از این تعداد، ۲۴ هزار هکتار خشک شده یا میوه نمی‌دهند و از مزارع باقیمانده هم ۵۰ هزار هکتار به بار رسیده است. او افزود: امسال در سال ناباروری درختان زیتون قرار داریم و در همین حال آلودگی مگس میوه‌خوار هم در مزارع زیتون به وجود آمده است.

رییس انجمن روغن زیتون و زیتون‌شور گفت: به دلیل مشکلات به وجود آمده، تولید زیتون در کشور از ۱۰۰هزار به ۱۵ هزار تن کاهش یافته است که از این میزان نیز، می‌توان امسال تنها حدود ۱۰۰۰ تن روغن زیتون تولید کرد.

صدور ۲۱ بخش‌نامه ارزی متناقض

در ادامه، دبیر انجمن صنایع شیرینی و شکلات با انتقاد از بی‌ثباتی در سیاست‌های اقتصادی دولت گفت: طی یکی دو ماه گذشته، دست‌کم ۲۱ مورد بخش‌نامه در مورد ارز صادر شده که هر کدام یکدیگر را نقض می‌کنند.

جمشید مغازه‌ای با اشاره به تعطیلی تعدادی واحد تولید شیرینی و شکلات در دو ماه گذشته افزود‌: واحدهایی داریم که بیش از ۱۰ هزار نفر نیروی کاری دارند؛ اما مشکلات این واحدها هم بسیار زیاد شده است، او افزود: در حال حاضر گشایش ال.سی و تامین نقدینگی دو اولویت اصلی تولیدکنندگان است.

نان «بی‌پنیر»!

رییس هیات مدیره انجمن نان صنعتی تهران هم با اشاره به شکست طرح ملی نان طی شش سال گذشته افزود: به دلیل بی‌برنامگی‌ دولت طرح ملی نان که با زحمت زیادی تدوین شده بود، از بین رفت.

مهدی خان‌محمدی افزود: حالا که دیگر پنیر به دلیل گرانی برای خوردن گیرمان نمی‌آید، لااقل نان را از ما نگیرید!

ارز ۲۵۰۰ تومانی تولید

عضو سندیکای صنایع کنسرو ایران هم با اشاره به اینکه نرخ ارز مرجع در کشور عملا با سیاست‌های اخیر دولت تغییر کرده است، گفت: در گذشته تسهیلات ارزی با نرخ ۱۲۲۶ تومان به تولیدکنندگان داده شده بود، اما حالا دولت اعلام کرده که بازپرداخت این تسهیلات باید به صورت ارزی و با نرخ ۲۵۰۰ تومان انجام شود که این کار به شدت به زیان صنعت تمام خواهد شد.

مظفر عبدالله تاکید کرد: کشور نیاز شدیدی به را‌ه‌اندازی ستاد فوریت‌های صنعتی دارد و ما هم‌اکنون با بحرانی بدتر از بحران جنگ تحمیلی مواجهیم. دست‌کم در جنگ تحمیلی جبهه جنگ مشخص بود، اما در جنگ اقتصادی این جبهه همه جا می‌تواند باشد.

ورود خرمای چینی به ایران

دبیر انجمن خرما از ورود خرمای چینی به کشور خبر داد و گفت: در صورت ادامه مشکلات کنونی به زودی مجبور می‌شویم نان ایرانی را با خرمای چینی که به بازار ایران هجوم آورده، بخوریم. علی‌اصغر موسوی اظهار کرد: اقتصاد شش استان جنوبی کشور به خرما وابسته است و در صورت ادامه مشکلات موجود، تمام نخلستان‌های خرما در ایران تا پنج سال آینده خشک خواهد شد و ما به واردکننده خرمای چینی تبدیل می‌شویم، او افزود: چین برای دومین سال است که تولیدکننده خرما شده و محصولش را به ایران نیز صادر کرده است.

نگرانی لبنیاتی‌ها از بدهی‌های معوق

از سوی دیگر، دبیر انجمن تولیدکنندگان فرآورده‌های لبنی نیز با اشاره به تعطیلی تعدادی از واحد لبنی کوچک در چند سال گذشته به دلیل بدهی معوق به سیستم بانکی گفت: هم‌اکنون نیز واحدهای متوسط تولید محصولات لبنی در معرض بدهی‌های سنگین بانکی قرار گرفته‌اند. رضا باکری افزود: پیشنهاد ما این است که دست‌کم نیمی از بدهی معوق واحدهای لبنی بخشیده شود تا آنها توان بازپرداخت خود را از دست ندهند.

جوایز صادراتی معوق

دبیر انجمن افزودنی‌ها هم با اشاره به اینکه در دنیا تا ۴۰ درصد و در ترکیه ۱۵ درصد به صادرکنندگان جایزه صادراتی پرداخت می‌شود، گفت: این در حالی است که در ایران از چند سال پیش تاکنون جوایز صادراتی به صادرکنندگان پرداخت نشده است.

پرویز جهانگیری افزود: به دلیل سیاست‌های غلط اقتصادی و همچنین مشکلات به وجود آمده برای صنایع، تولید شیر در کشور، از ۹ به ۴ میلیون تن کاهش یافته است و ما ناچار تبدیل به واردکننده شیر خشک صنعتی شده‌ایم. او با انتقاد از عملکرد وزارت اقتصاد در حوزه قوانین مالیاتی گفت: مصرف‌کننده هم‌اکنون باید تا ۲۵ درصد مالیات بدهد که این باعث شده فشار زیادی به مصرف‌کنندگان برای خرید مواد غذایی وارد شود.

ویلا و آپارتمان با ارز صادراتی!

اما در پاسخ به چالش‌های مطرح شده از سوی تولیدکنندگان صنایع غذایی، رییس کمیسیون کشاورزی مجلس گفت: ما باید ۲۰ درصد غذای حلال جهان را تامین کنیم، پس اگر قرار باشد دائما بنالیم و از مشکلات زاری کنیم، به این سطح از توسعه نخواهیم رسید. تولیدکنندگان باید شاداب‌تر عمل کنند.

عباس رجایی در ادامه، درباره مشکلات بازار ارز گفت: من موافق خروج دولت از بازار ارز هستم تا این بازار شفاف شود. بازار ارز باید خودش را پیدا کند و به حالت تعادلی برسد. در واقع مثل همه بازارهای دیگر، بازار ارز هم باید آزاد شود. او همچنین با اذعان به اینکه فشارهای اقتصادی و تحریم‌ها بیشتر خواهد شد و این موضوع را نباید برای مردم انکار کرد، گفت: باید تلاش کنیم جامعه را به ثبات روانی برسانیم، در عین حال که همه به تبعات تحریم‌ها آگاه هستیم. برای مثال در زمان جنگ، با کمبود گندم مواجه بودیم، اما دستور دادند که کیسه‌های آرد را جلوی نانوایی‌ها بچینند تا مردم آرامش روانی داشته باشند.

به اعتقاد رجایی، اما اکنون و در شرایط فعلی اقتصادی، سوءتدبیرهایی در فضای اقتصادی کشور وجود دارد که از آن جمله می‌توان به اجرا نشدن قانون فضای کسب و کار یا عدم شکل گیری درست شورای گفت‌و‌گوی دولت و بخش خصوصی اشاره کرد.

رییس کمیسیون کشاورزی مجلس در همین حال با انتقاد از برخی تولیدکنندگان و صادرکنندگان اظهار کرد: برخی تولیدکنندگان همه چیز از دولت می‌خواهند، اما حاضر نیستند ارز حاصل از صادرات خود را وارد چرخه اقتصادی کشور کنند و به جای این کار، با ارز صادراتی ویلا و آپارتمان می‌خرند که این به ضرر اقتصاد کشور است. او همچنین با اشاره به اینکه طرح ملی تولید نهاده‌های روغنی از ۱۵ سال پیش تاکنون اجرا نشده و ما در این حوزه عملا شکست خوردیم، افزود: سال گذشته ۲۵۰ هزار تن گوشت وارد کشور شد و ما هم‌اکنون کمبودی در حوزه گوشت نداریم و در همه قصابی‌های کشور گوشت به اندازه کافی وجود دارد.

رییس کمیسیون کشاورزی مجلس در جمع تشکل‌های صنایع غذایی با اشاره به فشارهای وارده به سازمان دامپزشکی و نیروی انتظامی از سوی واردکنندگان گوشت نیز گفت: در حالی که گوشت وارداتی برای اطمینان از ایمنی آن باید به مدت ۲۱ روز قرنطینه شود، اما برخی واردکنندگان به سازمان دامپزشکی فشار وارد می‌کنند تا مدت قرنطینه را کاهش دهد که این بسیار برای سلامت دام و بازار گوشت کشور خطرناک است و ممکن است به شیوع گسترده بیماری‌های مشترک دام و انسان منجر شود.

باید از آشفتگی ارزی خارج شویم

حمیدرضا فولادگر، نایب رییس فراکسیون صنایع غذایی مجلس نیز در ادامه گفت: بخش عدیده‌ای از مشکلات اقتصادی و نوسانات ارزی ارتباطی با بحث تحریم ندارد و ناشی از سوءمدیریت‌ها و سوءتدبیرها است. او افزود: شروع به هم ریختگی در نظام ارزی کشور، از دو سال قبل آغاز شد که در این راستا، گزارش تحلیلی وضعیت آشفته ارزی و ریشه‌یابی آن، مبنی بر اینکه چرا به این وضعیت گرفتار شده‌ایم، آماده شده و تا دوهفته دیگر به صحن مجلس می‌رود. ما قطعا باید از این وضعیت آشفته ارزی خلاص شویم و به یک قیمت واحد برسیم.

این عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس خطاب به فعالان بخش خصوصی گفت: در خصوص طرح انتزاع فعالیت‌های کشاورزی نظرات خود را ارائه دهید تا درتصمیم‌گیری‌ها از آنها بهره‌مند شویم و در صنعت غذا پیشنهادهای شما را لحاظ کنیم.

تهاتر بدهی‌های معوق

غلامرضا نوری، دبیر فراکسیون صنایع غذایی مجلس نیز با بیان اینکه طلبی که تولیدکنندگان از دولت دارند یا بالعکس، باید تهاتر شود، گفت: ممنوعیت‌ها و محدودیت‌ها باید برداشته شود و اجرای تعهدات قبلی که بانک‌ها داشتند در خصوص ثبت سفارش و ال‌سی‌ها نیز باید تسهیل شود. او با اشاره به کاهش نرخ پرداختی تولیدکنندگان به دولت خاطرنشان کرد: اطمینان داشته باشید که مجلس در خصوص مشکلات تولید تلاش فراوانی می‌کند و با حساسیت بیشتری در همه مسائل ورود می‌کند و مشکلات را رسیدگی می‌کند، اما همه مسائل قابل مطرح کردن در جامعه نیست.