گزارش تحولات جهانی قیمت غذا

در سال ۲۰۱۲ بهای مواد غذایی ۷ درصد کاهش یافت

گروه بازرگانی- پایان سال ۲۰۱۲ میلادی آغازگر خبرهای خوش غذایی برای مردم جهان بود. یک سال ثبات و کاهش قیمت‌ها امید به بهبود وضعیت تغذیه را در کشورهای گوناگون به ویژه برای آنها که در مسیر توسعه هستند زنده کرد. سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد (فائو) در تحلیلی پیرامون وضعیت قیمت غذا در سال گذشته میلادی اعلام کرد قیمت‌های جهانی مواد غذایی در سال ۲۰۱۲ معادل ۷درصد کاهش یافت که این، احتمال کمبود غذایی را در کشورهای در حال توسعه، کاهش داد. قیمت‌های جهانی غذا از ماه‌های ژوئن تا ژوئیه (اردیبهشت تا تیر) حدود ۱۰ درصد افزایش یافته بود که این مساله، احتمال گرسنگی میلیون‌ها فقیر را در جهان افزایش داده بود.

این در حالی است که فائو اعلام کرد شاخص قیمت غذا در ماه دسامبر کاهش یافت که به عنوان سومین کاهش ماهانه متوالی این شاخص به حساب می‌آید. این شاخص در ماه نوامبر (آبان و آذر) ۲۱۱ واحد بود. در کل سال ۲۰۱۲، متوسط این شاخص ۲۱۲ واحد بود که ۷ درصد کمتر از سال ۲۰۱۱ است.

سه ماه پیاپی کاهش قیمت

در ماه پایانی سال ۲۰۱۲ نیز شاخص قیمت مواد غذایی فائو برای سومین ماه متوالی کاهش داشت و با ۱/۱ درصد کاهش به ۳/۲۰۹ واحد رسید. علت این کاهش، پایین آمدن قیمت غلات و انواع دانه‌های روغنی در سطح بازارهای جهانی اعلام شده است. کمترین میزان این شاخص در سال ۲۰۱۲، در ماه ژوئن (اردیبهشت و خرداد) رقم خورد که به ۲۰۰ واحد رسید. بر اساس گزارش فائو شدیدترین کاهش قیمت سالانه برای شکر ۱/۱۷ درصد محصولات لبنی ۵/۱۴ درصد و روغن‌ها ۷/۱۰ درصد بود.

در ماه دسامبر سال ۲۰۱۲، گوشت تنها ۱/۱ درصد و غلات ۴/۲ درصد کاهش قیمت را تجربه کردند. این کاهش قیمت‌ها در حالی روی می‌دهد که در ماه ژوئیه سال ۲۰۱۲ که نزدیک به ۱۳ واحد افزایش در شاخص قیمت مواد غذایی ثبت شد، نگرانی‌های عمده‌ای در مورد وقوع دوباره بحران غذا وجود داشت که در نهایت به واقعیت تبدیل نشد.

شاخص قیمت غلات در ماه دسامبر نسبت به ماه قبل از آن، حدود ۳/۲ درصد یا شش واحد کاهش یافت. علت اصلی این کاهش توزیع ذرت محصول آمریکای جنوبی در بازار و انتظار برداشت خوب محصول برنج در کشورهای عمده تولیدکننده این محصول ذکر شده است. بعد از افزایش ۴۰‌واحدی شاخص قیمت غلات بین ماه‌های ژوئن و ژوئیه که به دلیل وقوع خشکسالی و شرایط نامناسب آب و هوایی و نااطمینانی‌های شدید در مورد میزان و کیفیت محصولات کشاورزی ایجاد شد، این شاخص اندک‌اندک شروع به کاهش کرد و اگرچه هنوز بسیار بیشتر از رقم ۲۲۰ واحدی ماه ژوئن را به خود اختصاص داده است، اما امیدواری‌هایی در مورد کاهش هرچه بیشتر این شاخص و کنترل آن وجود دارد. همچنین شاخص روغن و چربی فائو در دسامبر، نسبت به ماه قبل از آن ۹/۱ درصد یا چهار واحد کاهش را تجربه کرد که چهارمین ماه در پی کاهش قیمت برای این دسته از محصولات غذایی محسوب می‌شود؛ همچنین این شاخص ۵/۱۹۶ واحدی، کمترین رقم از سپتامبر سال ۲۰۱۰ به بعد محسوب می‌شود. متوسط کل شاخص روغن و چربی در سال ۲۰۱۲ حدود ۲۷ واحد کمتر از همین رقم در سال ۲۰۱۱ است. قیمت انواع محصولات گوشتی بین ماه‌های دسامبر و نوامبر ۲۰۱۲، تقریبا بدون تغییر باقی مانده است به جز گوشت خوک که کاهشی ۲ درصدی یا سه‌واحدی را تجربه کرد.

تنها شاخصی که در ماه دسامبر نسبت به ماه قبل از آن افزایش داشته است مربوط به محصولات لبنی است که افزایشی ۹/۰درصدی یا دو‌ واحدی را تجربه کرده است. اما در مجموع سال ۲۰۱۲، این شاخص نیز نسبت به سال قبل از آن ۳۲ واحد کاهش را نشان می‌دهد. به نظر می‌رسد برخلاف تمام نگرانی‌هایی که به دنبال وقوع خشکسالی کم‌سابقه سال ۲۰۱۲ ایجاد شد و ترس از ترکیب این خشکسالی با بحران اقتصادی و وقوع بحران غذایی، در مجموع سال ۲۰۱۲، به نسبت سال قبل از آن از نظر دسترسی به مواد غذایی سالی بهتر برای مردم جهان بوده است.

کاهش عمومی قیمت مواد غذایی در ماه پایانی سال ۲۰۱۲ در حالی است که در ژوئیه پارسال (خرداد و تیر) که افزایش شدید قیمت‌ها باعث نگرانی‌ها در خصوص وقوع یک بحران غذایی جدید شد. به گفته تحلیلگران کاهش تقاضا به علت رکود اقتصادی بین‌المللی و اقدامات سال ۲۰۱۱ گروه بیست به منظور بهبود هماهنگی و شفافیت در بازار غذا به کاهش قیمت‌ها کمک کرده است.

برنامه‌های جهانی برای مبارزه با گرسنگی

تجربه افزایش شدید قیمت مواد غذایی در سال ۲۰۰۸ میلادی که منجر به سقوط بسیاری از مردم جهان در گروه گرسنگان شد، سازمان‌های جهانی را به در پیش گرفتن راهکارهایی برای حمایت از اقشار آسیب‌پذیر در مقابل گرانی غذا کرده است. سران برنامه جهانی‌ غذا، فائو و ایفاد(IFAD) می‌گویند: پیش از اینکه افزایش قیمت‌ها به فاجعه تبدیل شود و ده‌ها میلیون نفر در ماه‌های آتی آسیب ببینند ما باید به سرعت وارد عمل شویم.

بر اساس این برنامه‌ها یکی‌ از بهترین روش‌های کمک به محرومان، پیشگیری از عواقب افزایش قیمت‌ها از طریق سیستم‌های قابل اعتمادی است که مواد غذایی‌ را در شرایط سخت برای آسیب پذیر‌ترین اقشار تهیه می‌کنند. این‌سیستم شامل برنامه‌های تغذیه در مدارس، یاری رساندن به کشاورزان خرد و کمک تغذیه‌ای به مادران و کودکان می‌باشد. برنامه جهانی‌ غذا در حال حاضربا همکاری دولت ها، چنین برنامه‌هایی‌ را در کشور‌های فقیر سراسر دنیا اجرا کرده است. در صورت استمرار افزایش دوباره قیمت‌ها در ماه‌های آتی چنین راهکارهایی می‌توانند شاهراه حیاتی برای حفظ جان میلیون‌ها نفر از خانواده‌های آسیب‌پذیر باشد.