بایدها و نباید‌ها در صادرات و واردات میوه
کشورهای در حال توسعه برای اینکه روزی تبدیل به کشوری قدرتمند و توسعه یافته شوند، چاره‌ای جز این ندارند که تمام سعی و تلاش خود را بر مبنای استفاده از همه ظرفیت‌های گوناگون موجود اقتصادی به کار ببندند تا سرانجام موقعیت خود را هر روز بهبود بخشیده و به افق‌هایی که در چشم‌انداز آینده‌شان وجود دارد، نزدیک‌تر شوند.
محسن معظمی‌گودرزی
کشورهای در حال توسعه برای اینکه روزی تبدیل به کشوری قدرتمند و توسعه یافته شوند، چاره‌ای جز این ندارند که تمام سعی و تلاش خود را بر مبنای استفاده از همه ظرفیت‌های گوناگون موجود اقتصادی به کار ببندند تا سرانجام موقعیت خود را هر روز بهبود بخشیده و به افق‌هایی که در چشم‌انداز آینده‌شان وجود دارد، نزدیک‌تر شوند. با این حال متاسفانه عمده این کشورها دقیقا نمی‌دانند که چگونه شرایط اقتصادی محدود به خودشان را در جهت افزایش امنیت پایدار اقتصادی و ملی، با شرایط حاکم در جامعه و فضای بین‌المللی مطابق سازند. قطعا تحقق چنین برنامه‌ای (که غالبا اتفاق نمی‌افتد) نتایج بسیار مفیدی را به همراه خواهد داشت که حاصل آن می‌تواند در بهبود مدیریت منابع، برای رسیدن به اهداف از پیش تعیین شده موثر باشد. حرکت به سمت توسعه شرایط اقتصادی موجب می‌شود تا سه رکن اصلی دیگر امنیت ملی (نظامی، فرهنگی و سیاسی) تقویت و تثبیت گردد که نهایتا آن کشور با اتکا بر این ثبات، خود را به عنوان یک کشور توسعه یافته مستقل معرفی کند.
مثلا عمده کشورهای عربی دارای منابع نفتی، تمام تلاش خود را فقط در جهت مدیریت منابع انرژی معطوف می‌کنند و به قابلیت‌های دیگر کمتر توجه نشان می‌دهند. شاید این کشورها از لحاظ تورم، منابع مالی و... در شرایط بسیار خوبی به سر ببرند، اما چون توسعه پایه‌های اقتصادی خود را محدود کرده‌اند، برای رسیدن به جایگاهی که آنها را یک کشور توسعه یافته معرفی کنیم راه زیادی را باید طی کنند. اگر واقعا این کشورها توسعه یافته و قدرتمند بودند در مقاطع گوناگون بین‌المللی باید شاهد حضور مقتدرانه آنها می‌بودیم.
اگر کمی دقت کنیم متوجه می‌شویم که کشورهای توسعه یافته از تمامی‌ظرفیت‌های خود در جهت بهبود شرایط اقتصادی استفاده می‌کنند و هیچگاه، هیچ کشور نیرومندی نیست که آینده خود را یک منبع درآمدزا محدود کند. آنها همواره پروسه تولید را رکن تحولات اقتصادی خود قرار می‌دهند و به جای استفاده از طرح‌های اقتصادی گوناگون، در مرحله عمل فقط و فقط به تولید و تولیدکننده فکر می‌کنند. آنها با نظارت منطقی بر همه ارکان اجازه رشد بی‌رویه مافیاهای گوناگون(که جز فساد و اصطکاک چیز دیگری را به همراه نمی‌آورند) را نمی‌دهند. ماحصل این روند سلامت اقتصادی، توسعه و پیشرفت را تضمین می‌کند. بسیج توانمندی‌های اقتصادی تنها عاملی است که می‌تواند یک کشور را قوی نماید. منابع اقتصادی تجدیدپذیر بهترین گزینه‌ای است که کشورهای در حال توسعه با اتکا بر آن قادر خواهند بود گام‌های ترقی را باسرعت طی کنند. در این میان بخش کشاورزی با گرایش‌های گوناگون خود می‌تواند در هر اقلیمی پاسخگوی نیازهای اقتصادی هر جامعه‌ای باشد و کشورهای در حال توسعه که به این صنعت بها می‌دهند همواره از رقبای خود یک سر و گردن بالاتر هستند.
حلقه گمشده
اصولا در همه کشورهای جهان، تولید میوه سالم علاوه بر تاثیر بسیار زیادی که در سلامت جامعه دارد، این امکان را نیز فراهم می‌کند تا گردونه اقتصاد تولیدی با سرعت بیشتری به چرخش درآید. از این رو اگر هر کشوری بتواند فرآیندهای مربوط به تولید، بازاریابی داخلی و بین‌المللی میوه و گل را به نحو شایسته و متناسب با شرایط استاندارد اقتصادی انجام دهد، زمینه بسیار مساعدی به وجود می‌آید تا در مرحله بعد سرمایه‌گذاری‌های گسترده در بخش فرآوری محصولات کشاورزی توسعه پیدا کند. در ادامه این حرکت، به شهادت آمار و ارقام ارائه شده صنعت فرآوری محصولات کشاورزی و بسته‌بندی درآمدی در حد یا در بعضی محصولات، بیشتر از ارزش خود محصول تولیدی را به همراه دارد.
کشور ترکیه، از جمله ممالکی است که به نحو گسترده‌ای در افزایش تولیدات صنعت کشاورزی حساب ویژه‌ای باز کرده و با در اختیار گرفتن قسمتی از بازار اروپا و کشورهای حاشیه خلیج‌فارس خود را به عنوان کشوری قدرتمند در این راستا معرفی کرده است.
واردات میوه‌های گوناگون در کشور ترکیه به شدت تحت نظارت است و عمده سیاستگذاری‌های دولت ترکیه در جهت حمایت و حفاظت از تولیدکنندگان داخلی است.
روند توسعه صادرات میوه در ترکیه تا بدانجا پیش رفته که به گفته مخبری عضو هیات رییسه اتحادیه صادرکنندگان و واردکنندگان میوه و گل، این کشور ۲۰۰ پرواز مجانی در اختیار صادرکنندگان این صنف قرار داده تا بتوانند در بازارهای گوناگون حضور مقتدرانه‌ای داشته باشند، اما به‌رغم اعلام وزارت کشاورزی که ایران را چهارمین کشور تولیدکننده مرکبات در دنیا معرفی کرده است، تاکنون در مرحله عمل توجه قابل قبولی به بخش میوه کشور نشده است.
مهدی‌زاده از اعضای هیات مدیره اتحادیه صادرکنندگان و واردکنندگان میوه و گل معتقد است در هیچ مقطعی از زمان نظارت اصولی بر قیمت‌های انواع میوه در ایران وجود نداشته است مساله عدم ثبات در قیمت‌ها سبب می‌شود که بازار محصول تولیدی از کنترل سازمان‌های مربوطه خارج بشود. به اعتقاد وی اراده‌ای برای کنترل قیمت‌ها وجود ندارد و اگر چنین طرحی در ایران محقق بشود، در مرحله عمل جلوی رشد مافیای میوه تا حد زیادی گرفته خواهد شد.از طرف دیگر، مهندس درویش رییس هیات مدیره این اتحادیه که یکی از قدیمی‌ترین فعالان این بخش است می‌گوید
به خاطر وجود مشکلات عدیده در این قسمت که برای حل آن هیچ حرکتی نیز انجام نمی‌شود، هر روز تولیدات صنعت کشاورزی این نیاز زیر بنایی جامعه نه تنها به سمت عقب برمی‌گردد، بلکه یاس و ناامیدی تولیدکنندگان نیز هر لحظه بیشتر می‌شود.
صرف‌نظر ازین صحبت‌ها، عمده باغداران کشور با تمام مشکلاتی که در اثر خشکسالی و سرمازدگی سال پیش به وجود آمد به فعالیت خود ادامه داده و با کورسویی از امید خود را تاکنون سر پا نگاه داشته‌اند، اما در طی چند هفته اخیر با صفر کردن تعرفه واردات میوه کشور (که در نوع خود اقدامی‌عجیب و جای بحث است) و ورود بی رویه انواع میوه به داخل کشور تولیدات داخلی به گونه‌ای چشمگیر بازار خود را از دست داد. بر اساس آمار ارائه شده، عمده کسانی که از میادین میوه کشور خرید می‌کنند از طبقه غیر مرفه جامعه هستند و اکثر خریداران میوه در میادین تره بار تمایلی برای خرید میوه‌های بسیار گران از خود نشان نمی‌دهند.
در این میادین که بهترین بستر برای ارائه محصولات تولیدی کشور است، بیش از ۱۵ نوع میوه وارداتی که عمدتا هم محصول کشور ترکیه است به مشتریان عرضه می‌گردد.
انگور، گلابی، نارنگی، پرتغال، لیمو شیرین، گرفرود، سیر، انار افغانستان!!!، موز، تمبر هندی، انواع سیب قرمز و سبز و سفید، گوجه فرنگی، نارگیل و در بعضی مناطق بلوط، میوه‌های وارداتی هستند که در میادین عرضه می‌شود.
البته به طور کلی در هر بخش تولیدی تزریق آنچه که به تعادل بازار و ثبات قیمت‌ها کمک کند امری بسیار شایسته و در خور توجه است، اما اگر این تزریق با نظارت صحیح صورت نگیرد نه تنها هیچ گونه فایده ای به همراه ندارد بلکه به آنچه که داشته‌های بالقوه آن کشور در حال توسعه است نیز آسیب وارد می‌کند.
چگونه است که در ایران، اگر از کشاورز محصولی با قیمت ۴۰۰ تومان خریداری شود، بعد از گذشت تنها یک روز؛ مبلغی در حدود ۱۴۰۰ تومان به دست مشتری می‌رسد؟
اعضای هیات‌مدیره صنف واردکنندگان و صادرکنندگاه میوه براین باور هستنند که دلالانی که در فاصله بین مزرعه، میدان تره‌بار و مصرف کننده قرار دارند عامل اصلی این نابسامانی‌ها هستند. جالب اینجا است که عمده این دلالان که نقش بسزایی در تعیین قیمت میوه دارند، نه تنها از سواد کافی در زمینه محصولات کشاورزی برخوردار نیستند، بلکه برای خرید و فروش حتی یک دفتر و دستک ثابتی نیز در اختیار ندارند. آنها به صرف نبود نظارت کافی تا سرحد یک مافیای گسترده رشد کرده‌اند. حال موقعی که نمی‌توان روی چنین دلالانی نظارت کافی داشت و از حال دل باغدار بی‌اطلاع بود، به امید نابود کردن شبکه‌های مافیایی میوه و حمایت از مردم چگونه می‌توان اقلام مختلفی از میوه را به کشور وارد کنیم؟ باغداران شمال در حدود ۲۵درصد از کیوی و مرکبات خود را هنوز از درخت نچیده اند و نمی‌دانند که با ورود میوه‌های وارداتی و ضرر و زیان ناشی از سرما زدگی و خشکسالی سال پیش در چه حالتی این صنعت مولد را حفظ کنند. در همین راستا مجلس شورای اسلامی نیز به فکر افتاده و قصد دارد تا از سازمان‌ها و وزارتخانههای درگیر با این قضیه نیز توضیحاتی بخواهد.
سیستم‌های حمل و نقل هوایی میوه
مشکل دیگری که گریبان‌گیر صنعت میوه و گل کشور است حمل و نقل تولیدات است. اصولا به علت ماهیت فسادپذیری زیادی که این طیف از محصولات دارند باید شرایط مناسبی برای انتقال آنها نیز فراهم شود، اما به گفته مهندس درویش رییس اتحادیه این صنف، نه تنها سیستم‌های حمل و نقل با ظرفیت تولیدات داخلی هم‌خوانی لازم را ندارد، بلکه در خصوص ترانسفر به کشورهای خارجی نیز مشکلات عدیده‌ای پیش روی این صنعت است. این وضعیت طی دو ماه گذشته با اجرای قانونی که در سازمان هواپیمایی کشور به اجرا در آمد و تولیدکننده را ملزم به پرداخت ۵ سنت به ازای هر کیلو میوه صادراتی به خارج می‌کند در جای خود بسیار تعجب‌برانگیز است.
بازارهای خلیج فارس
درکشورهای حاشیه خلیج‌فارس با وجود بندر آزاد دبی که همه اقلام و کالاها می‌توانند بدانجا راه یابند و زمینه رقابت گسترده در آنجا وجود دارد، برای سبزیجات ایرانی و خصوصا کاهو بستر بسیار مناسبی به‌وجود آمده است. به طوری که به‌رغم همه مشکلات داخلی، تولیدکنندگان سبزی و کاهو می‌توانند به خوبی در آنجا فعالیت کنند، اما از لحاظ سایر تولیدات فقط در دو کشور امارات متحده عربی و عمان تا حدودی حضور ایران به چشم می‌خورد. چند روز پیش اعضای اتحادیه صادرکنندگان و واردکنندگان میوه و گل طی نامه‌ای به دکتر احمدی‌نژاد ایشان را از وضعیت وخیم و نگران‌کننده‌ای که تولید میوه کشور را تهدید می‌کند آگاه ساختند.
اعضای این اتحادیه در نامه خود ضمن اشاره به میزان تولید سیب کشور که در حدود ۲۷۳۴۰۰۰تن و مرکبات که در حدود ۴۴۲۵۰۰۰ تن است اذعان کردند که به دلیل صفر کردن تعرفه واردات میوه حدود یک‌میلیون تن سیب درختی در انبارها وجود دارد و واردات میوه در حال وارد کردن ضربات مهلکی بر پیکره صنعت کشاورزی کشور است. در پایان نامه نیز از دکتر احمدی‌نژاد درخواست کردند که با تشکیل کمیسیونی با حضور نماینده اتحادیه، نماینده رییس‌جمهور، نماینده وزارتخانههای جهاد کشاورزی و بازرگانی، وضعیت میوه‌های وارداتی کشور مشخص شود. این نامه آخرین امید باغداران است. باشد که امیدشان نقش بر آب نشود.
واقعیت یا عوام‌فریبی؟!
گروه بازرگانی- نامه نمایندگان استان‌های شمالی به رییس‌جمهور و درخواست آنها مبنی بر توقف واردات مرکبات، موضوعی نیست که به سادگی از کنار آن بگذریم. گفته می‌شود که بیش از ۶۰درصد مرکبات باغداران شمال و دیگر نقاط تولیدکننده این محصول نا فروش مانده یا رهسپار انبارها شده است؛ از سوی دیگر بنا به گفته مدیرعامل سازمان میادین میوه و تره‌بار شهرداری تهران عمده مرکبات وارداتی که اکنون در بازارهای کشور عرضه می‌شود، سال گذشته توسط تجار از کشورهایی نظیر ترکیه، مصر، سوریه و پاکستان وارد و حدود ۱۰ ماه در انبارها نگهداری شده که با وجود ظاهر گول‌زننده، ارزش غذایی ندارند. در پی نامه نمایندگان عرضه مرکبات خارجی در میادین میوه تهران ممنوع شده و معلوم نیست این ممنوعیت در استان‌های دیگر هم اعمال شده است یا خیر. با این حال دیروز رییس اتحادیه تعاونی‌های فروشندگان میوه و سبزیجات از ورود نارنگی‌های پاکستانی به کشور خبرداد و گفت: سازمان میادین نظارت کافی بر عرضه میوه‌های وارداتی در میادین ندارد.
حسین مهاجران در گفت‌وگو با «برنا» اعلام کرد: در حال حاضر شاهد واردات نارنگی از کشور پاکستان در حجم بالا و به قیمت پایین هستیم. به گفته وی، نارنگی‌های پاکستانی کیلویی ۵۵۰ تومان به فروش می‌رود، در حالی که هر کیلو نارنگی تولید داخل با قیمت۶۵۰ تومان فروخته می‌شود.رییس اتحادیه تعاونی فروشندگان میوه و سبزی با اشاره به اینکه واردات زیاد نارنگی به کشور موجب ارزان شدن سایر میوه‌ها همچون پرتقال نیز شده است، گفت: کاهش قیمت زیاد میوه موجب زیان تولیدکنندگان این محصولات شده است.
رییس اتحادیه تعاونی فروشندگان میوه و سبزی همچنین با اشاره به اعلام ممنوعیت عرضه میوه‌های وارداتی در میادین میوه و تره بار اعلام کرد: کسانی که این گفته‌ها را بیان می‌کنند، در واقع دست به عوام فریبی می‌زنند چرا که هیچ گاه نظارت کافی بر عرضه میوه‌ها در میادین وجود ندارد و ما شاهد عرضه میوه‌های بی‌کیفیت در میادین میوه و تره بار وابسته به شهرداری هستیم.
در مقاله‌ای که می‌‌خوانید ماجرای واردات و صادرات میوه بررسی شده است.
ارسال نظر