«سوریه»؛ جایگزین تجاری ترکیه و امارات؟
عکس: نگار متین‌نیا
سوریه پوشاک به ایران صادر می‌کند؟
مینا یوسفی- نمایشگاه تولیدات داخلی سوریه در ایران روز گذشته در حالی به کار 5 روزه خود پایان داد که برخی انتقادها به نحوه برگزاری این نمایشگاه، نوع محصولات و قیمت کالاهای عرضه شده همچنان پابرجا است.

طی روزهای نهم تا ۱۳ اردیبهشت‌ماه بر پایه آنچه مسوولان «زمینه‌سازی برای روابط قوی بین دو کشور» عنوان می‌کنند، نمایشگاهی از محصولات داخلی کشور سوریه در ایران برپاشد تا به این ترتیب بیش از ۲۶۰ شرکت اجناس خود را در کشورمان به نمایش بگذارند و علاوه بر فروش کالاها زمینه انعقاد قراردادهای تجاری و راه‌اندازی نمایندگی‌هایی را در کشور فراهم آورند.
اما این نمایشگاه در حالی برای نخستین بار در کشور برپاشد که هم شرکت‌کنندگان و هم بازدیدکنندگان نکات منفی زیادی را برای آن برمی‌شمارند.
نمایشگاه اخیر نخستین رویداد تجارت خارجی سوریه پس از ناآرامی‌های این کشور نیز تلقی می‌شود.
با این وجود علاوه بر مشکل تبلیغات محدود و اطلاع‌رسانی ناکافی که به اعتقاد شرکت‌کنندگان موجب استقبال کم مردم و حضور کمرنگ بازرگانان شد، به گفته بازدیدکنندگان عادی و حرفه‌ای نیز نمایشگاه تولیدات داخلی سوریه در ایران در مجموع نوآوری چندانی برای عرضه نداشت.
برخلاف رویه معمول صنعت نمایشگاه‌ها و انتظارات پیشین، این نمایشگاه نه برای عرضه کالاهای خاص و هموارکننده رابطه تجاری دو کشور، بلکه تنها به محلی برای فروش برخی کالاهای مشابه تولیدات داخلی تبدیل شد.
بر اساس اصول صنعت نمایشگاهی، هدف از برگزاری چنین نمایشگاه هایی کمتر فروش کالا عنوان می‌شود و اغلب شرکت کنندگان در چنین نمایشگاه‌هایی که عنوان بین المللی هم دارد بیشتر به دنبال یافتن نمایندگی‌ها و بازارهای جدید در کشور میزبان هستند. در واقع هدف فروش، بیشتر در جشنواره‌های عرضه کالا دنبال می‌شود.
اما با این حال نمایشگاهی که تا دیروز در محل دائمی نمایشگاه‌های بین‌المللی تهران و با اختصاص ۲ سالن اصلی این مجموعه دایر بود به محلی برای فروش کالاهای سوری که اغلب اقلام مصرفی را شامل می‌شد بدل شد.
به این شکل که از میان شرکت کنندگان حضور غرفه‌های پوشاک و البسه به طور چشمگیری خودنمایی می‌کرد و پس از این اجناس هم چند غرفه به مواد خوراکی، لوازم آرایشی و بهداشتی و در نهایت نیز تعدادی غرفه به شرکت‌های صنعتی اختصاص داشت.
البته آن‌طور که پیش‌تر سفیر سوریه در ایران اعلام کرده بود قرار بود در این نمایشگاه ۲۶۰ شرکت سوریه ای شامل تولید کنندگان البسه، پارچه‌های پنبه ای، نساجی، مهندسی، مواد آرایشی، صنایع شیمیایی، تولیدات غذایی و دیگر اقلام حضور داشته باشند، اما این نمایشگاه بیشتر به عرضه کالاهای مصرفی تبدیل شد.
واردات کالاهای مشابه داخلی؟
در واقع با وجودی که بیشتر روابط تجاری ایران و سوریه حول کالاهای صنعتی می‌گردد، اما از بین چهار ردیف غرفه موجود در دو سالن، تنها یک ردیف به شرکت‌های صنعتی اختصاص داشت و مابقی در اختیار دارندگان اجناس مصرفی بود.
آمار پایگاه‌های اطلاع‌رسانی هم موید غالب بودن کالاهای صنعتی بر کالاهای مصرفی در مبادلات دو کشور است. البته هنوز جزئیات آمار تجارت خارجی کشور در سال 90 مشخص نشده است، اما نگاهی به تجارت خارجی ایران با سوریه در سال 89 نشان می‌دهد که عمده کالاهای وارداتی از این شریک تجاری به ایران شامل شمش آهن و فولاد، روغن زیتون، برخی ضایعات صنعتی، کتاب و بروشور و مقوا بوده است.
این همان نکته‌ای است که برخی از بازدیدکنندگان در گفت‌وگو با «دنیای‌اقتصاد» بر آن تاکید داشتند.
به طور مثال یکی از این افراد که خود از تولیدکنندگان قطعات لوازم برقی در کشور است، هدف خود از بازدید نمایشگاه سوریه را برقراری ارتباط با تولیدکنندگان سوری عنوان می‌کند اما در عین حال می‌گوید: به خاطر غیبت تولیدکنندگان کالاهای مهم نتیجه‌ای به دست نیاورده است.
به اعتقاد این تولیدکننده که در بازدید خود اغلب کالاهای عرضه شده را لباس و پوشاک دیده است، بسیاری از اجناس موجود در نمایشگاه مذکور مشابه داخلی در کشور دارند که این به طور قطع به تولید ملی آسیب می‌زند و با شعار امسال در تضاد است.
غیبت پررنگ تولیدات صنعتی
یکی دیگر از بازدیدکنندگان که خود صادرکننده بود و برای یافتن روابط جدید با طرف سوری به نمایشگاه آمده بود از غیبت صنایع در نمایشگاه انتقاد می‌ کند و می‌گوید: در حالی که عمده روابط تجاری دو کشور بر اساس مواد صنعتی است؛ اما در نهایت تعجب شاهد حضور کالاهای مصرفی آن هم با قیمت‌های بسیار گران هستیم.
او می‌گوید: در واقع سوریه که از نظر صنعتی از ایران بسیار عقب‌تر است، بازار خوبی برای فروش تولیدات مواد اولیه صنعتی کشور است و در صورت برقراری روابط تجاری عادلانه تولیدکنندگان قطعات صنعتی کشور می‌توانند بازار مطمئنی را برای خود بیابند، اما با این حال سوریه همچنان ترجیح می‌دهد که مواد اولیه صنعتی خود را از کشورهایی همچون کره، ژاپن و آلمان تهیه کند.
این فعال اقتصادی در تکمیل توضیحات خود نیز به قیمت کالاهای عرضه شده در نمایشگاه اشاره می‌کند و در حالی که معتقد است پوشاک سوری در این نمایشگاه با قیمت‌های بسیار بالا عرضه شده، می‌گوید: این در حالی است که سوریه در جهان جایگاه چندان بالایی در تولید لباس ندارد و در این کشور قیمت پوشاک چندان گران نیست.
در واقع همانطور که بازدیدکنندگان اشاره می‌کردند، در حالی بسیاری از غرفه‌های نمایشگاه تولیدات داخلی سوریه در ایران به فروش پوشاک اختصاص یافته بودند که اجناس این نمایشگاه به دلار و با نرخ‌های بسیار بالا عرضه می‌شدند.
به طور مثال یک مانتوی زمستانی که اتفاقا از فصل گذشته نیز محسوب می‌شود، با قیمت ۳۵ دلار به فروش می‌رسید و تقریبا بقیه اجناس نیز با قیمت‌هایی بالای ۲۰ دلار عرضه می‌شد.
البته فروشندگان این کالاها در واکنش به این انتقاد، به «مارک دار» بودن اجناس خود اشاره می‌کنند و می‌گویند: دلیل واکنش تعجب برانگیز بازدیدکنندگان نیز نوسانات نرخ ارز در کشور است.
به هر ترتیب به نظر می‌رسد در حالی اجناس مصرفی در نمایشگاه سوریه به دلار عرضه شدند که نه تنها اغلب این اجناس مشابه داخلی دارند، بلکه افزایش شدید قیمت دلار در چند ماه گذشته، پرداخت هزینه‌های سنگین این چنینی را برای مردم غیرمنطقی می‌کند.
این در حالی است که به اعتقاد فعالان اقتصادی کشور سوریه بازار مناسبی برای صادرات خدمات مهندسی ایران محسوب می‌شود.
چه کسی از تعرفه‌های ترجیحی سود می‌برد؟
البته بهانه برگزاری این نمایشگاه نیز امضای تفاهمنامه تعرفه ترجیحی بین دو کشور بوده است. آن‌طور که مسوولان می‌گویند: این نخستین بار است که ایران با کشوری دیگر تفاهمنامه تعرفه ترجیحی امضا می‌کند و از این رو این نمایشگاه می‌تواند آغازگر تبادلات تجاری گسترده میان دو کشور باشد.
به گفته حامد حسن، سفیر سوریه در ایران نیز روابط اقتصادی بین دو کشور به موازات روابط سیاسی فی مابین دنبال می‌شود و اساس شکل گیری این روابط نیز حمایت از ملت مظلوم فلسطین، مقابله با سلطه آمریکا در منطقه و حمایت از همه ملت‌های مقاوم برای بازپس‌گیری حقوق‌شان است.
به گفته حامد حسن، روابط میان ایران و سوریه عمیق و بر اساس منافع و مصالح مشترک است و آنچه می‌توان گفت این است که روابط مذکور برای هر دو ملت کاملا مفید بوده است.
نمایشگاه ایران در سوریه
احمد حاتم زاده، مسوول میز روابط ایران و سوریه در امور بین‌الملل اتاق بازرگانی ایران و دبیر شورای همکاری ایران و سوریه نیز در این مورد و در پاسخ به انتقادهای مطرح شده به تراز تجاری دو کشور اشاره می‌کند و با بیان اینکه میزان صادرات ایران به سوریه چند برابر میزان واردات از این کشور است تاکید می‌کند که امضای تفاهمنامه تعرفه ترجیحی و برگزاری چنین نمایشگاهی بیشتر به نفع ایران است.
به گفته او نیز آنچه نمایشگاه ایران و سوریه را از رونق انداخت، تبلیغات ناکافی در سطح شهر بود.
او همچنین در مورد چینش کالاهای سوری در نمایشگاه و انتقاد به حجم کالاهای مصرفی، بر کیفیت این اجناس تاکید می‌کند و به «دنیای‌اقتصاد» می‌گوید: هنوز کالاهای سوری در ایران شناخته شده نیستند و در صورت ادامه مراودات تجاری سوریه می‌تواند جایگزینی برای کالاهای ترکیه‌ای و اماراتی باشد.
احمدزاده همچنین به تجار ایرانی توصیه می‌کند که واردات خود را بیشتر از کشور سوریه انجام دهند.
آن طور که دبیر شورای همکاری ایران و سوریه می‌گوید: قرار است در تابستان امسال نیز نمایشگاه کالاهای ایرانی در سوریه گشایش یابد.
به هر حال با وجود تمام این توضیحات، نمایشگاه تولیدات داخلی سوریه در حالی به کار خود پایان داد که فعالان اقتصادی برگزاری چنین نمایشگاهی را در سطح پایین‌تر از انتظارات و از نظر اقتصادی غیرقابل دفاع عنوان می‌کنند.