«دنیای‌اقتصاد» ساختار و عملکرد اتاق بازرگانی مشترک آلمان و ترکیه را بررسی می‌کند
تجارت در همه ابعاد
روابط اقتصادی و تجاری طی دهه‌های اخیر نیز بهطور پیوسته در حال تقویت و توسعه بوده‌است. مبادلات تجاری دو کشور در سال‌های اخیر رو به افزایش بوده و آلمان یکی از بزرگ‌ترین صادرکنندگان کالا به ترکیه است. علاوه‌بر این، سرمایه‌گذاری آلمان در ترکیه نیز قابل‌توجه بوده و این کشور یکی از بزرگ‌ترین سرمایه‌گذاران خارجی در ترکیه به‌شمار می‌رود.
در سال۲۰۲۱ میلادی، حجم تجارت این دو کشور، بیش از ۴۰میلیارد دلار بوده که از این میزان بیش از ۲۱میلیارد دلار کالا از آلمان به ترکیه و بیش از ۱۹میلیارد دلار از ترکیه به آلمان صادر شده‌است. عمده مبادلات بازرگانی دو کشور شامل پوشاک، کالاهای الکترونیکی و فلزات بوده‌است. نزدیک به ۱.۵درصد از کل واردات و ۱.۵درصد از کل صادرات آلمان در همکاری با ترکیه انجام‌گرفته و در طرف مقابل، ۸درصد واردات و بیش از ۸.۵درصد صادرات ترکیه نیز حاصل فعالیت‌های بازرگانی با آلمان بوده‌است. میانگین تعرفه واردات (MFN) آلمان از ترکیه‌برابر با ۶.۵۸درصد و میانگین مالیات گمرکی واردات ترکیه از آلمان نیز برابر با ۴.۱۲درصد بوده‌است. اتاق بازرگانی مشترک آلمان و ترکیه نقش بسیار مهمی در توسعه روابط بازرگانی بین دو کشور دارد. این اتاق به‌عنوان یک سازمان تجاری مستقل و معتبر، وظیفه تسهیل و ترویج تجارت و سرمایه‌گذاری بین دو کشور را بر عهده دارد و به‌صورت فعال در ایجاد فرصت‌های تجاری، تقویت روابط تجاری و ایجاد ارتباطات میان کسب‌وکارها و نهادهای دولتی این دو کشور مشارکت دارد.
پیشینه اتاق آلمان در ترکیه
اتاق بازرگانی و صنعت آلمان-ترکیه (AHK Turkey) به ابتکار دولت‌های ترکیه و آلمان و در نیمه دهه۹۰ میلادی تاسیس شد. بنیان‌گذاران این اتاق، شامل اعضای اتاق بازرگانی و صنعت آلمان (DIHK) و همچنین اعضای اتحادیه اتاق‌های بازرگانی و بورس‌های سهام ترکیه (TOBB) بودند. انجمن اتاق‌های بازرگانی و صنعت آلمان (DIHK)، یک سازمان برجسته در حوزه تجارت و اقتصاد است که نقش مهمی در توسعه و تقویت روابط تجاری بین آلمان و سایر کشورها دارد. این اتاق بازرگانی به‌عنوان یک انجمن تجاری مستقل، تلاش می‌کند تا اهداف مشترک تجاری و اقتصادی را از طریق همکاری با شرکت‌ها، نهادهای دولتی و دیگر ارگان‌ها به‌دست آورد. اتحادیه اتاق‌های بازرگانی و بورس‌های کالا ترکیه (TOBB) نیز به‌عنوان مهم‌ترین نهاد در دنیای تجارت ترکیه، به خدمت‌رسانی به ۱.۵میلیون عضو خود در ۸۱استان و ۱۶۰شهر، توسط اتاق‌ها، بورس‌های کالا و انجمن‌های صنعتی خود می‌پردازد. ماموریت اصلی اتحادیه اتاق‌ها و بورس‌های کالای ترکیه، ارتقای رشد اقتصادی، افزایش رقابت‌پذیری اعضا و بهبود محیط تجاری و سرمایه‌گذاری در این کشور است. اتاق بازرگانی و صنعت آلمان و ترکیه با هدف تقویت و توسعه همکاری‌های اقتصادی بین دو کشور در سال۱۹۹۴ میلادی شکل‌گرفت. آلمان و ترکیه همواره شرکای تجاری مهمی برای یکدیگر بوده‌اند و این اتاق به‌عنوان پلتفرمی برای هماهنگی و تسهیل تعامل‌های اقتصادی دو طرف ایفای نقش می‌کند. از زمان تاسیس تاکنون، AHK Turkey فعالیت‌های متنوعی را در حوزه‌های مشاوره، تحقیق و توسعه بازار، بر‌‌گزاری رویدادها و نشست‌های تخصصی انجام داده‌است. این اتاق نقش بسیار مهمی در گسترش همکاری‌های اقتصادی و تجاری بین آلمان و ترکیه ایفا کرده و به یکی از نهادهای کلیدی در این زمینه تبدیل شده‌است.
مدل فعالیت اتاق
شیوه فعالیت و مدیریت اتاق‌های بازرگانی و صنعت آلمان، مبتنی بر مدلی به‌نام مدل قاره‌‌‌‌‌ای یا کانتیننتال است. این مدل تحت‌قوانین ملی و برپایه صیانت از منافع عمومی و همچنین توجه به منافع کارفرمایان فعالیت می‌کند. تفاوت این نوع فعالیت با مدل دولتی، در بر‌‌گزاری انتخابات برای تعیین بدنه اجرایی اتاق از جمله رئیس، دبیر و... است. البته انتخاب مسوولان اتاق، در حضور مقامات دولتی و با نظارت آنها انجام می‌گیرد، اما به هر حال اعضای اتاق، خود بهطور مستقیم، هیات اجرایی را انتخاب می‌کنند. برخلاف مدل عمومی، در مدل قاره‌‌‌‌‌ای، اتاق تا حدودی از استقلال برخوردار است و حق انتخاب هیات‌رئیسه خود را دارد اما در عین‌حال تاثیر دولت بر فعالیت‌های اتاق عامل تعیین‌کننده‌ای است. در این شیوه، اتاق به‌عنوان مشاور دولت در اموری که بر تجارت و صنعت تاثیر می‌گذارد، عمل می‌کند و در اتخاذ سیاست‌های کارآ، بسیار موثر است. اتاق‌های قاره‌‌‌‌‌ای، مانند اتاق‌های آلمان، در استاندارد‌سازی و ارائه اطلاعات اقتصادی و کمک‌های فنی، به دولت یاری می‌‌‌‌‌رسانند.
از سوی دیگر، شیوه فعالیت اتاق‌های بازرگانی در کشور ترکیه نیز مبتنی بر شیوه آنگلوساکسون است. از آنجا که اتاق‌ها در مدل کانتیننتال، تحت‌قوانین ملی هستند و فعالیت‌های اتاق در این مدل، تحت‌نظارت چند وزارتخانه بهطور همزمان است، حقوق و تعهدات آنها در مقابل دولت و جامعه بهطور واضح تعریف شده‌است و این امر موجب بالا رفتن میزان مسوولیت‌‌‌‌‌پذیری اتاق در قبال جامعه می‌شود. در این مدل به دلیل حفاظت دولت از نام اتاق، امکان سوءاستفاده و تشکیل اتاق‌های مشابه از بین می‌رود. گرچه نظارت دولت می‌تواند موجب دخالت در امور اتاق و کاهش استقلال آن از دولت شود. همچنین قوانین اتاق، محدوده عمل آن را تعیین می‌کند؛ یعنی مشخص است که اتاق باید در کدام منطقه جغرافیایی عمل کند که همین موضوع باعث محدودیت در حوزه اختیارات سرزمینی آن می‌شود و از طرف دیگر، موجب محدودیت در آزادی انتخاب ماموریت و خدمات، به دلیل وظایف عمومی محول‌شده از سوی قانون می‌شود. در مدل قاره‌‌‌‌‌ای، اتاق‌های بازرگانی مانند اتاق ترکیه، به‌صورت سلسله‌مراتبی اداره می‌شوند، یعنی اتاق منطقه‌ای، زیرمجموعه اتاق استانی و اتاق استانی، زیرمجموعه اتاق ملی است. سیستم اتاق ملی به‌عنوان حاکم، ساختارهای منطقه‌ای و مدیریتی کشوری را هماهنگ با سطوح حکومتی، در اتاق‌ها تکرار می‌کند. در این مدل قانون این فرصت را در اختیار اتاق‌ها قرار می‌دهد که به اتاق‌های بخشی با حوزه فعالیت خاص، بهطور مثال اتاق بازرگانی، صنعت، کشاورزی یا صنایع‌دستی تقسیم شوند.
سلسله‌مراتبی‌بودن اتاق و تعامل متناسب سطوح اتاق با سطوح مدیریتی دولتی، باعث ایجاد ظرفیت بالقوه مناسب، برای تماس مستقیم اعضای اتاق با مسوولان دولتی در هر سطح از حاکمیت می‌شود. از آنجا که اتاق بازرگانی و صنعت آلمان و ترکیه به‌عنوان یک سازمان زیرمجموعه اتاق بازرگانی آلمان فعالیت می‌کند و از سوی دیگر این اتاق در مرزهای سرزمینی کشور ترکیه تاسیس شده‌است، شیوه فعالیت این اتاق مبتنی بر مدل کانتیننتال است، با این‌وجود با توجه به دو ملیتی‌بودن ساختار اتاق، قوانین عمومی کشور آلمان و ترکیه تاثیر قابل‌توجهی بر فعالیت اتاق دارند.
عضویت و مزایای آن
عضویت در اتاق بازرگانی و صنعت ترکیه-آلمان (AHK Turkey) برای اشخاص خوداشتغال و نهادهای حقوقی که در کشور ترکیه کسب‌وکار دارند الزامی نیست، اما این اتاق فرصت‌های بسیاری برای اعضای خود فراهم می‌کند. اعضای این اتاق شامل کارآفرینان و شرکت‌های صنعتی، تجاری و بازرگانی هستند. اتاق بازرگانی و صنعت ترکیه-آلمان نماینده تعداد زیادی از بنگاه‌های اقتصادی و کارکنان آنها است و به‌عنوان یکی از مهم‌ترین تشکل‌های اقتصادی در ترکیه شناخته می‌شود. بسیاری از بنگاه‌های کوچک و متوسط نیز در این تشکل عضو هستند و اهمیت آن برای بنگاه‌ها بسیار بالاست. مهم‌ترین منبع درآمد اتاق بازرگانی و صنعت ترکیه-آلمان از حق‌عضویت و ارائه خدمات مختلف تامین می‌شود. بین ۷۰ تا ۸۰درصد از بودجه‌سالانه اتاق بازرگانی توسط حق‌عضویت‌‌‌‌‌ها و فروش خدمات تامین می‌شود. حق‌عضویت بر اساس دو عامل محاسبه می‌شود؛ حق‌عضویت ثابت برای هر شرکت و حق‌عضویت متغیر بر اساس میزان پرداخت مالیات تجاری و اندازه شرکت. این سیستم به‌‌‌‌‌گونه‌‌‌‌‌ای طراحی شده‌است که بنگاه‌های بزرگ‌‌‌‌‌تر سهم بیشتری از تامین مالی اتاق را بر عهده دارند. در حال‌حاضر، حق‌عضویت سالانه توسط مجمع کلی اتاق تعیین می‌شود و تغییرات در حق‌عضویت‌‌‌‌‌ها تابع نظارت عمومی هستند. دولت ترکیه نقشی در جمع‌‌‌‌‌آوری مبالغ ندارد، اما برنامه‌های دریافت حق‌عضویت‌‌‌‌‌ها را مدیریت می‌کند. حق‌عضویت‌‌‌‌‌ها توسط اتاق‌ها جمع‌‌‌‌‌آوری می‌شوند و تمام شرکت‌های عضو، بدون‌توجه به وضعیت حقوقی، موظف به پرداخت حق‌عضویت هستند. بین ۲۰ تا ۳۰درصد از بودجه‌اتاق بازرگانی از طریق فروش خدمات مختلف تامین مالی می‌شود. مهم‌ترین منابع درآمد آنها شامل فعالیت‌های آموزشی، صدور گواهی‌‌‌‌‌های مرجع، فروش اطلاعات تجاری و کمک‌های مالی است. به‌منظور کمک‌رسانی به بنگاه‌های کوچک و متوسط، بسیاری از خدمات به‌صورت رایگان یا با هزینه پایین ارائه می‌شوند.
ساختار اداری
قانون اتاق‌های بازرگانی مشترک ترکیه-آلمان یک چارچوب کلی در مورد سازمان داخلی اتاق‌ها فراهم می‌کند. وزارت اقتصاد باید جزئیات باقی‌مانده در مورد سازمان را که در اساسنامه‌‌‌‌‌ها تعیین‌شده‌است، تایید کند. این اساسنامه‌‌‌‌‌ها بر عملکرد مجمع کلی، رئیس، دبیرکل و کمیته‌‌‌‌‌های ویژه نظارت می‌کنند. تصمیم‌گیری در اتاق‌های بازرگانی ترکیه-آلمان بر اساس یک سیستم غیرمستقیم سازمان‌‌‌‌‌دهی می‌شود. هرچهار سال یک‌بار، اعضای اتاق نمایندگان را برای تشکیل مجمع کل انتخاب می‌کنند که بهطور عمومی یک‌بار در سال‌برگزار می‌شود. این مجمع‌کل معمولا شامل نمایندگان مختلفی است که در آن کرسی‌‌‌‌‌ها بر اساس ساختار اقتصادی منطقه توزیع می‌شوند. هر دو سال یک‌بار، مجمع یک رئیس و یک دبیرکل از میان نمایندگان انتخاب می‌کند، درحالی‌که نمایندگان و رئیس به‌عنوان اعضای افتخاری فعالیت می‌کنند، دبیرکل یک حرفه تمام‌‌‌‌‌وقت است که سرپرستی کارکنان اتاق بازرگانی را برعهده دارد. بهطور معمول هر اتاق شامل تعداد مشخصی پرسنل است و دبیرکل مدیریت آن را بر عهده دارد.
زندگی‌نامه رئیس اتاق
بورکهارد هلمن، نماینده صنایع و بازرگانی آلمان در ترکیه و مدیرعامل اتاق بازرگانی و صنعت آلمان-ترکیه (AHK Turkey) است. او به‌تازگی و از ماه مه سال‌جاری در این سمت فعالیت می‌کند. هلمن دارای تجربه گسترده‌ای در بخش‌های مختلف اقتصادی و تجارت بین‌المللی است و به تقویت روابط تجاری دوجانبه بین آلمان و ترکیه کمک شایانی کرده‌است. پیش از این، هلمن در نقش‌‌‌‌‌های کلیدی در مناطق مختلف جهان فعالیت داشته‌است. او به‌عنوان نماینده صنایع و بازرگانی آلمان در غنا فعالیت کرده و به بهبود روابط اقتصادی بین آلمان و غنا پرداخته است، همچنین هلمن در کشورهای متعددی از جمله ایالات‌متحده، چین و مالزی تجربه حرفه‌‌‌‌‌ای دارد و در این کشورها تخصص خود را در تجارت و بازرگانی بین‌المللی گسترش داده‌است. هلمن دارای تحصیلات در رشته‌‌‌‌‌های اقتصاد و روابط بین‌الملل از دانشگاه مونستر و پادربورن است.
