«دنیای‌اقتصاد» ساختار و عملکرد اتاق بازرگانی امارات‌متحده‌عربی را بررسی می‌کند
اتحادیه تجاری شیخ‌نشین‌ها
امارات‌متحده‌عربی یکی از بزرگ‌ترین و مهم‌ترین اقتصادهای منطقه خاورمیانه است که به دلیل برخورداری از ویژگی‌های منحصربه‌فرد، تاثیر قابل‌توجهی بر تجارت و سیاست‌های اقتصادی در سطح منطقه و جهان دارد. این کشور ۹.۵میلیون نفری دارای منابع نفتی و گازی بسیار غنی است که باعث شده‌است به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان نفت و گاز در جهان شناخته شود. علاوه‌بر منابع نفتی و گازی، خدمات به‌عنوان منبع اصلی درآمد کشور امارات به‌شمار آمده و منابع ارزی این کشور عمدتا از خدمات مالی، گردشگری و حمل‌ونقل به‌دست می‌آید. عمده تولیدات این کشور را انواع سوخت، محصولات پتروشیمی، کودها و فلزات تشکیل می‌دهد. تولید ناخالص داخلی امارات‌متحده‌عربی در سال۲۰۲۲ میلادی به رقم ۵۰۷میلیارد دلار به قیمت‌های جاری رسیده و تولید ناخالص داخلی سرانه نیز در این کشور از ۵۳هزار دلار در سال عبور کرده‌است.
تجارت قلب‌تپنده اقتصاد
تجارت یکی از پایه‌‌‌‌‌های اصلی اقتصاد امارات است و نقش بسیار مهمی در رشد و توسعه اقتصادی این کشور دارد. در سال۲۰۲۱ میلادی، امارات‌متحده‌عربی ۴۲۵میلیارد دلار صادرات و ۳۴۷میلیارد دلار واردات انجام داده‌است. این حجم صادرات با تبادل بیش از ۴۳۰۰ گروه کالایی و با همکاری ۲۱۷کشور در سطح جهان انجام گرفتهاست. واردات این کشور نیز شامل بیش از ۴۴۰۰ نوع کالا است که از مبدا ۲۲۸ کشور و ناحیه مختلف در جهان به امارات واردشده‌است. عمده صادرات امارات در سال۲۰۲۱ میلادی شامل نفت و روغن‌های نفتی، طلا، پروپان‌مایع و قطعات رادیویی می‌شود. واردات این کشور نیز عمدتا از مشتقات نفتی، قطعات رادیویی، طلا، الماس و جواهرآلات تشکیل شده‌است. اتاق‌های بازرگانی امارات، نقش بسیار مهمی در توسعه‌تجارت این کشور ایفا می‌کنند. این اتاق‌های بازرگانی به‌عنوان یک نهاد معتبر و نماینده کسب‌وکارهای محلی در سطح ملی و بین‌المللی فعالیت می‌کنند.
شرکای منطقه‌ای و فرا منطقه‌ای
امارات‌متحده به‌عنوان دومین اقتصاد بزرگ منطقه خاورمیانه پس از عربستان‌سعودی، با بسیاری از کشورها روابط تجاری گسترده‌ای دارد. این کشور نه‌تنها یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان نفت در جهان است، بلکه به‌عنوان یک مقصد جذاب برای تجارت و سرمایه‌گذاری در منطقه و جهان شناخته می‌شود. چین یکی از بزرگ‌ترین شرکای تجاری امارات محسوب می‌شود. این دو کشور برای تبادل کالا و خدمات و توسعه پروژه‌های مشترک همواره در حال همکاری هستند. در سال۲۰۲۱ میلادی، قریب به ۱۵درصد واردات امارات از مبدا جمهوری خلق چین انجام گرفتهاست. ایالات‌متحده یکی دیگر از شرکای تجاری مهم این کشور است. امارات و آمریکا در زمینه‌‌‌‌‌های تجارت نفت، سلاح و سرمایه‌گذاری‌های بزرگ، همکاری‌های گسترده‌ای با یکدیگر دارند. عربستان‌سعودی، هند و عراق، دیگر شرکای مهم تجاری امارات هستند. در این میان، نقش اتاق بازرگانی امارات و چین در توسعه روابط تجاری بین دو کشور حائزاهمیت است. اتاق بازرگانی امارات‌متحده‌عربی و چین (UECN) به‌عنوان پلی بین کسب‌وکارهای دو کشور در جهت تقویت روابط اقتصادی پایدار مشغول فعالیت است.
UECN برای حمایت و توانمندسازی کسب‌وکارها، خدمات ارزشمندی از جمله مشاوره کسب‌وکار رایگان ارائه می‌دهد. این نهاد اقتصادی، با ارائه راهنمایی‌های تخصصی در زمینه استراتژی‌های ورود به بازار، پایبندی به مقررات و مسائل فرهنگی، نقش مهمی در تسهیل راه‌اندازی موفق کسب‌وکارهای در دو کشور دارد.
تاریخچه فدراسیون اتاق‌های امارات
نخستین هیات‌مدیره اتحادیه اتاق‌های بازرگانی و صنایع امارات‌متحده‌عربی در تاریخ ۳ژوئیه ۱۹۷۷ تشکیل شد و اولین جلسه آن در مقر وزارت اقتصاد (قبلا اقتصاد و بازرگانی) در ابوظبی در تاریخ ذکرشده برگزار شد. اتحادیه در پایان سال۱۹۷۸ فعالیت خود را آغاز کرد و از آن زمان به‌تدریج ابزارهای کارکردی خود را تقویت کرد. نخستین مدیر اجرایی فدراسیون اتاق‌های بازرگانی و صنعت امارات، سیف احمد الغریر، کارآفرین، سرمایه‌دار و بازرگان اماراتی است که در سال۱۹۶۰ گروه الغریر را تاسیس کرد. الغریر در سال۲۰۱۴ با دارایی خالص ۳.۴میلیارد دلار از سوی مجله فوربس به‌عنوان سومین فرد ثروتمند امارات معرفی شد.
هیات‌مدیره فدراسیون از تاریخ اولین جلسه شورای مدیران در ۳ ژوئیه ۱۹۷۷ تاکنون جلسات متعددی را برگزار کرده است و در این جلسات، تصمیمات و دستورالعمل‌هایی درباره فعالیت‌ها و رویدادهای مختلف فدراسیون در دستور کار قرارگرفته‌است. این شورا همچنین، چندین جلسه فوق‌‌‌‌‌العاده را برگزار کرده است تا در مورد برخی از مسائل مرتبط با فرآیند کاری اتحادیه و رابطه آن با وزارتخانه‌ها، سازمان‌ها و اتاق‌های حاشیه خلیج‌فارس و سایر اتاق‌های خارجی بحث کند. در این جلسات همچنین برخی از لوایح قانونی، پروتکل‌ها و توافق‌های اقتصادی بررسی شده‌است.
مدل کانتیننتال
شیوه فعالیت و مدیریت اتاق بازرگانی و صنعت امارات‌متحده‌عربی، مبتنی بر مدلی به‌نام مدل قاره‌‌‌‌‌ای یا کانتیننتال است. این مدل تحت‌قوانین ملی و برپایه صیانت از منافع عمومی و همچنین توجه به منافع کارفرمایان ایجاد می‌شود. تفاوت این نوع فعالیت با مدل دولتی، در بر‌‌گزاری انتخابات برای تعیین بدنه اجرایی اتاق از جمله رئیس، دبیر و... است. البته انتخاب مسوولان اتاق، در حضور مقامات دولتی و با نظارت آنها انجام می‌گیرد، اما به هر حال اعضا، خود به‌طور مستقیم، هیات اجرایی اتاق را انتخاب می‌کنند. برخلاف مدل عمومی، در مدل قاره‌‌‌‌‌ای، اتاق تا حدودی از استقلال برخوردار است و حق انتخاب هیات‌رئیسه خود را دارد اما در عین‌حال تاثیر دولت بر فعالیت‌های اتاق عامل تعیین‌کننده‌ای است. در این شیوه، اتاق به‌عنوان مشاور دولت در اموری که بر تجارت و صنعت تاثیر می‌گذارد، عمل می‌کند و در اتخاذ سیاست‌های مناسب، عامل بسیار موثری است. اتاق‌های قاره‌‌‌‌‌ای، مانند اتاق‌های امارات، در استاندارد‌سازی و ارائه اطلاعات اقتصادی و کمک‌های فنی، به دولت یاری می‌‌‌‌‌رسانند.
از آنجا که اتاق‌ها در مدل کانتیننتال، تحت‌قوانین ملی هستند و فعالیت‌های آنها در این مدل، تحت‌نظارت چند وزارتخانه به‌طور همزمان است، حقوق و تعهدات اتاق در مقابل دولت و جامعه به‌طور واضح تعریف شده‌است و این امر موجب بالا رفتن میزان مسوولیت‌‌‌‌‌پذیری اتاق در قبال جامعه می‌شود. از سوی دیگر، به دلیل حفاظت دولت از نام اتاق، امکان سوءاستفاده و تشکیل اتاق‌های مشابه از بین می‌رود؛ گرچه نظارت دولت می‌تواند موجب دخالت در امور اتاق و کاهش استقلال آن از دولت شود. همچنین قوانین اتاق، محدوده عمل آن را تعیین می‌کند، بنابراین مشخص است که اتاق باید در کدام منطقه جغرافیایی فعالیت کند که همین موضوع باعث محدودیت در حوزه اختیارات سرزمینی و آزادی انتخاب ماموریت و خدمات، به دلیل وظایف عمومی محول شده از سوی قانون می‌شود.
در مدل قاره‌‌‌‌‌ای، اتاق‌ها به‌صورت سلسله‌مراتبی اداره می‌شوند، یعنی اتاق منطقه‌ای، زیرمجموعه اتاق استانی و اتاق استانی، زیرمجموعه اتاق ملی است. سیستم اتاق ملی به‌عنوان حاکم، ساختارهای منطقه‌ای و مدیریتی کشوری را هماهنگ با سطوح حکومتی، در اتاق‌ها تکرار می‌کند. در این مدل قانون، این فرصت را در اختیار اتاق‌ها قرار می‌دهد که به اتاق‌های بخشی با حوزه فعالیت خاص، تقسیم شوند. سلسله‌مراتبی‌بودن اتاق و تعامل متناسب با مدیران دولتی، باعث ایجاد ظرفیت بالقوه مناسب، برای تماس مستقیم اعضا با مسوولان دولتی در هر سطح از حاکمیت می‌شود.
عضویت و ساختار
عضویت در فدراسیون اتاق‌های بازرگانی امارات‌متحده‌عربی برای تمامی اتاق‌های بازرگانی منطقه‌ای اجباری است. این قانون شامل اتاق‌های بازرگانی و صنایع مختلفی است که در سراسر امارات‌متحده‌عربی فعالیت می‌کنند. عضویت در فدراسیون به کسب‌وکارها امکان دسترسی به شبکه‌‌‌‌‌های ارتباطی گسترده، فرصت‌های تجاری، اطلاعات بازار و منابع دیگر را می‌دهد. از جمله مهم‌ترین اتاق‌های منطقه‌ای عضو در FCCI می‌توان به اتاق ابوظبی اشاره کرد. اتاق بازرگانی ابوظبی، یک موسسه مستقل عمومی است که در سال۱۹۶۹ تاسیس شد. هدف اتاق بازرگانی ابوظبی ارتقا و سازماندهی فعالیت‌های تجاری و بازرگانی در شیخ‌نشین ابوظبی، افزایش قابلیت رقابت و گسترش فرصت‌های اقتصادی شرکت‌های بخش‌خصوصی است. دیگر عضو مهم فدراسیون، اتاق دبی است که در سال۱۹۶۵ تاسیس شد.
ماموریت اتاق بازرگانی دبی نمایندگی، حمایت و حفاظت از منافع جامعه کسب‌وکار در دبی است. علاوه‌بر خدمات سنتی، اتاق بازرگانی دبی خدمات کارآفرینی را نیز ارائه می‌دهد که به راه‌اندازی کسب‌وکار و شروع موفق آن کمک می‌کند. ساختار فدراسیون اتاق‌های بازرگانی امارات‌متحده‌عربی شامل هیات‌مدیره و مجمع‌عمومی است. هیات‌مدیره از نمایندگان اتاق‌های بازرگانی مختلف تشکیل شده‌است و مسوولیت تصمیم‌گیری درباره سیاست‌ها و برنامه‌های فدراسیون را بر عهده دارد. این هیات با تصمیم مجمع‌عمومی و برای چهار سال، به سمت‌‌‌‌‌های اجرایی اتاق منصوب می‌شوند. مجمع‌عمومی نیز شامل تمامی اعضای فدراسیون است و با بر‌‌گزاری جلسات سالانه، اعضا در مورد مسائل مهم و تصمیمات استراتژیک فدراسیون بحث و تصمیم‌گیری می‌کنند.
کارکردها و عملکرد
وظیفه اصلی اتحادیه اتاق‌های بازرگانی امارات‌متحده‌عربی، تلاش برای افزایش مشارکت بخش‌خصوصی و دستیابی به افق۲۰۷۱ امارات‌متحده‌عربی است. برنامه «۲۰۷۱ امارات»، یک طرح دولتی طولانی‌‌‌‌‌مدت است که قصد دارد این کشور را تا سال۲۰۷۱، یعنی در صدسالگی تشکیل امارات‌متحده‌عربی، به بهترین کشور جهان تبدیل کند و از اقتصاد نفتی به اقتصاد غیرنفتی برساند. کمک به رشد اقتصاد غیرنفتی، تقویت سایر بخش‌های اقتصاد و گسترش انرژی‌های تجدیدپذیر جهت برقراری اطمینان از آینده‌‌‌‌‌ای روشن در این برنامه، در دستور کار امارات قرار دارد. کارکرد فدراسیون اتاق‌های بازرگانی امارات در این مسیر آن است که اتاق‌های بازرگانی عضو را قادر سازد تا به اهداف خود دست‌یابند و از طریق طرح‌ها و برنامه‌های فدراسیون از آنها حمایت کند، همچنین این نهاد به تقویت نقش بخش‌خصوصی در سطح ملی که نقش محوری در ایجاد منابع درآمدی متنوع، دستیابی به توسعه اقتصادی پایدار و مواجهه با چالش‌های آینده را دارد، می‌پردازد. خدمات اتاق بازرگانی امارات در راستای حمایت از محیط کسب‌وکار در این کشور است. این حمایت‌ها شامل ارائه مشاوره‌های حقوقی، سازماندهی و هماهنگی ماموریت‌های تجاری، میزبانی محافل و حمایت از اتاق‌های تجاری مشترک می‌شود.
زندگی‌نامه رئیس اتاق
عبدالله محمد المزروعی، متولد ۱۹۵۲ در ابوظبی و یک تاجر مشهور اماراتی است. در سال۱۹۷۲، المزروعی پس از فارغ‌‌‌‌‌التحصیلی از مدرسه بین‌المللی شویفات در لبنان به ابوظبی برگشت و سپس برای تکمیل تحصیلات، به ایالات‌متحده رفت. وی در دانشگاه چاپمن در رشته مدیریت کسب‌وکار و علوم سیاسی مدرک دانشگاهی خود را دریافت کرد. در سال۱۹۷۶، المزروعی کار خود را در دپارتمان مالی ابوظبی آغاز کرد و سپس در سال۱۹۷۸، در بانک ملی ابوظبی مشغول شد و در آنجا تا‌مرتبه مدیرعاملی پیشرفت کرد. در سال۱۹۸۴، المزروعی تصمیم گرفت کار در دولت را به پایان برساند و وقت خود را به راه‌اندازی کسب‌وکار خود (گروه بین‌المللی مزروعی) اختصاص دهد. در حال‌حاضر، گروه المزروعی شامل حدود ۳۰ شرکت است.
در نهایت اتحادیه اتاق‌های بازرگانی و صنایع امارات، رئیس اتاق بازرگانی و صنعت ابوظبی، عبدالله محمد المزروعی را برای دوره ۲۰۲۴-۲۰۲۱ به‌عنوان رئیس هیات‌مدیره این سازمان انتخاب کرده‌است.
