بازرگانان و دوره خاموشی*
این جملات علینقی خاموشی، رئیس ۳۰ساله اتاق بازرگانی ایران پس از انقلاب است که در مدت عمدهای از آن همزمان ریاست اتاق تهران را نیز برعهده داشت. اتاق تهران تا سال ۸۱ظعملا بخشی از اتاق ایران بود تا طی اتفاقاتی، هویتی مجزا و رئیس دیگری یافت و سپس در سال ۸۶ خاموشی با «تعجب» از اتاق ایران نیز رفت.
از این دوره اتاق بازرگانی میشود به دوره «خاموشی» به دو معنی یاد کرد: هم ریاست خاموشی بر آن و هم سکوت خبری، بدون درز اخباری از اختلافات احتمالی یا جناحبندیهای درونی آن به فضای عمومی.
پس از انقلاب کمیته منتخب رهبر انقلاب در اتاق بازرگانی تشکیل شد. این کمیته هشتنفره تنها چند روز پس از پیروزی انقلاب در ۲۲بهمن با نامهای به امضای امام خمینی به اتاق بازرگانی رفتند. کمیتهای که خود بازمانده کمیته قدیمیتری بود که در پاریس و شبی با حضور بازرگان، آیتالله بهشتی، باهنر و علیاکبر هاشمیرفسنجانی در منزل علاءمیرمحمدصادقی تشکیل شد و وظیفه آن ساماندهی اعتصابات و حفظ ارتباط با کارخانهها و بازاریان بود.
پس از انتخاب بازرگان بهعنوان نخستوزیر و انتخاب وزیران دولت موقت و خروج سران دیگر انقلاب پس از پیروزی از کمیته ساماندهی اعتصابات، این کمیته خالی شد و تنها چند عضو همچون میرمحمدصادقی و لولاچی باقی ماندند. در این زمان بود که میرمحمدصادقی دست به کار شد و با کمک دوستانش مانند شهید سیدکاظم موسوی در مورد مشکلات واحدهای تولیدی، کسبه و بازرگانان نامهای برای امام نوشت و آنگونه که خود میگوید از طریق پشتبام به مدرسه علوی رفت و به وسیله شهید مطهری نامه را به امام رساند.
رهبر انقلاب که پیش از انقلاب با جمله «سلام من را به آقایان برسانید» به نامه اتاق بازرگانی در حمایت از انقلاب پاسخ گفته بود، با جمله «حضرات آقایان اقدام کنید» این نامه را پاراف کردند. بنا به یک روایت، میرمحمدصادقی به خانه آیتالله بهشتی رفت تا اعضای کمیتهای را مشخص کند که مامور رسیدگی به مشکلات بازرگانان شده بود. افراد کمیته توسط چند تن از فعالان بازار همچون میرمحمدصادقی و عالینسب انتخاب شدند و به تایید آیتالله بهشتی و آیتالله موسویاردبیلی رسیدند. کمیته با حضور علاء میرمحمدصادقی، میرمصطفی عالینسب، سیدعلینقی خاموشی، اسدالله عسگراولادی، علی حاجطرخانی، حاج محمدعلی نوید، حاج ابوالفضل کرداحمدی و حاج علیاکبر پورشهامی شکل گرفت و جلسات خود را در اتاق بازرگانی ایران شروع کرد.
خاموشی علاوه بر اتاق بازرگانی در بنیاد مستضعفان نیز حضور داشت. با این همه ریاستش بر این نهاد انقلابی بسیار کوتاهتر از اتاق بازرگانی بود و در شهریور ۵۹ با انتقال این مسوولیت به شهید رجایی نخستوزیر وقت بنیاد را ترک کرد. حضور علینقی خاموشی در ترکیب کمیته هشتنفره رسیدگی به مشکلات بازرگانان همچنان ادامه یافت تا اینکه پس از انتخاب حبیبالله عسگراولادی بهعنوان وزیر بازرگانی به همراه او به این وزارتخانه رفت و بهعنوان معاون صادرات و تجارت خارجی مشغول به کار شد و در عین حال حضوری فعال در اتاق بازرگانی داشت.
با این همه در این دوران مصطفی عالینسب بهعنوان رئیس احترامی جلسات انتخاب شده بود و امور اجرایی نیز برعهده حاجطرخانی بود. پس از آنکه تصدی عسگراولادی در وزارت بازرگانی پس از دوسال به اتمام رسید، زمینه حضور بیشتر خاموشی در اتاق بازرگانی فراهم شد.
علینقی خاموشی پس از آن در اولین انتخابات اتاقهای بازرگانی بهعنوان رئیس اتاق بازرگانی تهران و ایران انتخاب شد و این دو اتاق بازرگانی که کاملا در هم ادغام و ممزوج شده بودند با هیاترئیسهای که غالب اعضایش مشترک بودند ادامه حیات دادند. خاموشی در دورههای دوم، سوم، چهارم و پنجم پارلمان بخش خصوصی نیز بهعنوان رئیس اتاق تهران و ایران انتخاب شد.
سیدعلینقی خاموشی تا پنجمین دوره انتخابات هیات نمایندگان اتاقهای بازرگانی در کسوت رئیس اتاق تهران باقی ماند تا اینکه در انتخاباتی که در اسفندماه ۸۱ برگزار شد، گروهی موسوم به تحولخواهان در هیاترئیسه اتاق تهران اکثریت صندلیها را در اختیار گرفتند و به ریاست محمدرضا بهزادیان حکم دادند تا خاموشی پس از ۲۳سال حضور در رأس اتاق پایتخت، در چهارسال بعد از آن تنها ریاست اتاق بازرگانی ایران را در اختیار داشته باشد و در نهایت انتخابات دوره ششم نیز پایانبخش حضور طولانی خاموشی در ریاست اتاق بازرگانی ایران شد. اما تحلیل این دوران موضوع یادداشتهای بعدی خواهد بود.
*عمده این مطلب اقتباس از گزارشی بدون نام در روزنامه شهروند است.