اعضای هیات‌نمایندگان و هیات‌رئیسه اتاق بازرگانی ایران جزئیاتی درباره طرح جدید اتاق ارائه کردند
مذاکره دو تفکر برای تحول در ساختار اتاق
دیگر اعضای اتاق نیز بر وجود دیدگاه‌های متفاوت درون اتاق اذعان دارند؛ مساله‌ای که سبب می‌شود طرح تحول ساختار نیز با نظرات مختلفی روبه رو باشد؛ از همینرو در نهایت احتمالا در اغلب موارد پیشبرد امور با نظر هیات‌رئیسه پیگیری شود. به گفته فعالان، تصمیم‌گیری با این رویه، درون ساختار اتاق که صداهای بسیار متفاوتی در آن وجود دارد، چنانچه بر اساس اصول مشخصی پیگیری شود برای دیدگاه‌های متفاوت هرچند خوشحال‌‌‌‌‌‌‌‌کننده نباشد مطمئنا پذیرفتنی است. در نهایت اعضای هیات‌رئیسه از برنامه‌‌‌‌‌‌‌‌ای مدون خبر می‌دهند که در دوره پیش تهیه شده‌است و اکنون با نظرات متفاوت اعضا تغییر خواهد کرد و پایه تصمیمات بعدی خواهد بود.
بالفعل‌کردن ظرفیت‌های اجرایی
کیوان کاشفی، عضو هیات‌رئیسه اتاق ایران، درباره طرح تحول ساختار اتاق، می‌گوید: ما بررسی‌هایی در سال‌های قبل برای تغییر در ساختار اتاق انجام دادیم و نیز برنامه‌‌‌‌‌‌‌‌ای که برای اتاق دهم درنظر گرفته شده‌است که چه وظایف و راهبرد‌‌‌‌‌‌‌‌ها و استراتژی‌هایی را دنبال کنیم و چه وظایف و راهبردهای جدیدی باید تدوین شود که بخشی از آن انجام‌شده و بخشی هم در حال تدوین است. او ادامه می‌دهد: به موازات این کار باید تحول ساختار اتاق نیز درنظر گرفته می‌شد و به اعتقاد ما با ساختار فعلی ممکن است موفقیت در عملی‌کردن اهداف و استراتژی‌ها نیز ممکن نباشد، از همینرو طرح تحول ساختار اتاق باید در کنار پیگیری استراتژی‌های بلندمدت دنبال شود تا امکانات و ظرفیت‌های اتاق برای پیشبرد آنها به منصه‌ظهور برسد.
این عضو هیات‌رئیسه بیان می‌کند: طرح تحول ساختار اتاق توسط دوستانی که در زمینه تغییر ساختار مدیریتی مطالعه می‌کنند و صاحب‌نظر هستند، دنبال شد و در چند جلسه کار مطالعاتی این جمع به بحث گذاشته شد، اما مساله‌ای که وجود دارد این است که ما نهاد مشابهی مانند اتاق نداریم که بتوان از تجربیات آنها الگوبرداری صددرصدی انجام داد؛ از همینرو آیتم‌‌‌‌‌‌‌‌های این طرح تحول ساختاری اتاق مختص به خود اتاق است، لذا باید بتواند در عین دقت، نظر بخش قابل‌توجهی از اعضای هیات‌نمایندگان را نیز تامین کند و پوشش دهد.
کاشفی خبر می‌دهد: در جلساتی که برگزار شد این طرح تاحد زیادی پخته شده‌است و امیدوار هستیم با ددلاینی که برای آن تعریف شده‌است هرچه زودتر مراحل عملی آن نیز استارت زده شود. اکنون هنگام بررسی ما می‌بینیم که توازنی میان نیروهای کارشناسی اتاق با نیروهای خدماتی و سطوح پایین‌تر وجود ندارد و این ارتباط باید منطقی‌‌‌‌‌‌‌‌تر شود؛ علاوه‌بر این در برخی موارد نیاز به تحول در چارت اتاق احساس می‌شود، برخی واحدهای وابسته به اتاق هستند که باید تغییرات اساسی در آنها ایجاد شود و همچنین بحث‌هایی در مورد اتاق‌های مشترک و دیگر بازوهای اجرایی اتاق مطرح است.کاشفی اضافه می‌کند: به زبان ساده اگر بخواهیم عنوان کنیم، ماشینی که می‌خواهد حرکت کند هم باید توان و کشش کافی برای حرکت داشته‌باشد و هم هر عیب و ایرادی که دارد در آن رفع شده باشد و سرنشینان به‌گونه‌ای در آن قرار بگیرند که بتوانند در آسایش و امنیت طی طریق کنند. به‌نظر ما این ماشین در اتاق هنوز در وضعیت مطلوب و آرمانی قرار ندارد. او در پاسخ به این پرسش که این طرح دقیقا ناظر به کدام بخش از فعالیت‌های اتاق است؟ می‌گوید: عمدتا ناظر به ساختار داخلی اتاق است اما با توجه به استراتژی بلندمدت و اسناد بالادستی این نهاد در ۴سال پیگیری می‌شود. اکنون و مطابق پژوهشی که انجام شده‌است ۸راهبرد بلندمدت و بیش از ۳۰ راهکار پیشنهاد شده‌است اما همان‌طور که عنوان شد با توجه به ساختار تقریبا تک و یگانه اتاق نمی‌توان تنها به طرح‌ها و مسائل تئوریک پرداخت، بلکه باید صداهای مختلف درون اتاق نیز شنیده شود و راه را برای تدوین یک راهبرد عملی فراهم کند. اکنون برخی ایرادات طرح رفع شده و پیشنهادهایی به تیم مطالعه کننده ارائه شده‌است و به این طریق ما امیدواریم که هم مباحث عملی مدنظر قرار گیرد و هم از نظر پژوهشی کار ارزشمندی ارائه شود.
دو تفکر؛ دو موضع
توحید صدرنژاد، عضو هیات‌نمایندگان اتاق بازرگانی در این زمینه اطلاع می‌دهد: طرح تحول ساختاری هنوز در مرحله بدیهیات است و گروه‌های مختلفی هستند که بر هیات‌رئیسه تاثیرگذارند، از همینرو این تنوع باعث شده‌است تصمیم‌گیری در این مورد که بهترین تصمیم در مورد تغییر ساختار اتاق چگونه خواهد بود، با دشواری‌‌‌‌‌‌‌‌هایی مواجه باشد و مقداری زمانبر شود. اجمالا می‌شود به این نکته اشاره کرد که که اتاق نه یک سازمان اجرایی است و نه یک سازمان تصمیم‌گیر و تولیدکننده محتوا است مانند مجلس، بلکه چیزی میان این دو است؛ یعنی در قسمتی امور مربوط به اجرا را پیگیری می‌کند و در قسمتی تولید محتوا می‌کند.
او ادامه می‌دهد: در بخش تصمیم‌سازی دو نحوه تفکر وجود دارد. یک تفکر می‌گوید باید نظام تصمیم‌گیری متمرکز با وجود یک مدیر قوی وجود داشته‌باشد. این تفکری است که از زمان آقای خاموشی در اتاق وجود دارد، در مقابل تفکر دیگری که ما در بخش تشکلی اتاق و بسیاری از اتاق‌های شهرستان پیگیر آن بوده و تابع آن هستیم، معتقد است مزیت اتاق اتفاقا در شبکه‌ای است که به آن دسترسی دارد و در سطح هیات‌نمایندگان افراد زیادی وجود دارند که در امور مختلف تخصص دارند و داوطلبانه می‌توانند در امور تخصصی به اتاق مشاوره بدهند، پس این دو تفکر مشارکت‌‌‌‌‌‌‌‌محور و تمرکزگرا در اتاق وجود دارد. او ادامه می‌دهد: در حوزه اجرا نیز دو تفکر وجود دارد. یکی اینکه بدنه اجرایی اتاق را تقویت کنیم و آن را هر روز فربه‌‌‌‌‌‌‌‌تر کنیم. این نیز باقی‌مانده از تفکری است که در دوره آقای خاموشی در اتاق وجود دارد. دومین تفکر این است که اتاق رگولاتور اجرا باشد و امور به سازمان‌ها و نهادهای دیگر همکار اتاق برونسپاری شود. برای مثال ما می‌خواهیم صادرات را توسعه دهیم. تفکر تمرکزگرا می‌گوید شما یک معاونت بین‌الملل ایجاد می‌کنید و کارشناسان متعدد را به‌کار می‌گیرید که هرکدام در امور یک کشور تخصص دارند. تفکر دیگر می‌گوید این کار را به شرکتی که فعالان اقتصادی آن را اداره می‌کنند و فعالیتی در همین زمینه دارند برونسپاری کنید. این دو سبک تفکر اکنون درباره تحول ساختار اتاق نیز در حال مذاکره هستند تا اتاق وارد ریل جدید شود.
عمده نظرات متعلق به هیات‌رئیسه خواهد بود
آرش علوی، عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی ایران و از حاضران در جلسه این طرح اطلاع می‌دهد: هیات‌رئیسه اتاق دهم به این نتیجه رسیده است که ساختار فعلی اتاق چابکی لازم و کارآیی مورد‌نیاز برای تامین نظر ذی‌نفعان اتاق را ندارد و از همینرو در کل ساختار سازمان و ماموریت‌‌‌‌‌‌‌‌های اتاق نیاز به بازنگری احساس می‌شود و این مساله بیشتر ناظر به موارد داخلی کار اتاق است؛ یعنی نحوه اجرای امور، تصمیم‌گیری در این‌باره و نیز مشارکت اعضا در فعالیت‌ها و سیاستگذاری‌هایی که مربوط به این مسائل است. او توضیح می‌دهد: اگر شما می‌خواهید کار و وظیفه مشخصی برای اتاق درنظر بگیرید باید ساختارهای متناظر و متناسب با آن کار نیز ایجاد شود؛ از همینرو در این دوره از بخش‌های مختلف اتاق، تشکل‌ها و اتاق‌های مختلف هیاتی تشکیل شده که قرار بر این است افراد دیگری نیز به این هیات اضافه شوند و برای این کار، یعنی نوشتن و جمع‌‌‌‌‌‌‌‌بندی و اجرای این کار با یکدیگر همکاری کنند.
علوی اضافه می‌کند: واضح است که انجام این طرح در گروه‌های بزرگ غیرممکن است و از همین رو قرار شد هیات یا کمیته مربوط به آن با توجه به‌کاری که پیش از این به‌صورت مطالعاتی انجام شده‌است با اضافه‌کردن نظرات جدیدی که مربوط به اعضا است در مورد آن اقدام کنند و در همین جمع بررسی و تصویب شود و کار تغییر ساختار اتاق حرکت به جلو پیدا کند. او در پاسخ به این پرسش که سرفصل‌‌‌‌‌‌‌‌های پیشنهادی که اکنون در دستور کار قرارگرفته‌است، می‌گوید: اکنون مطالعه‌‌‌‌‌‌‌‌ای انجام شده و پیشنهادهایی بر اساس آن در دستور کار قرارگرفته‌است؛ اما در نهایت بنا بر این شد که علاوه‌بر استفاده از این سرفصل‌‌‌‌‌‌‌‌های موجود پیشنهادات اعضا نیز مدنظر قرار بگیرد و ترکیبی از آنها برای ایجاد طرح تحول در ساختار اتاق نهایی شود، اما اکنون سرفصل نهایی موجود نیست و همه سرفصل‌‌‌‌‌‌‌‌ها، سرفصل‌‌‌‌‌‌‌‌های پیشنهادی هستند. باید دقت کرد که انجام این فرآیند یک پروسه طولانی است که نیاز به استمرار و تداوم دارد؛ همچنین نیازمند اراده‌‌‌‌‌‌‌‌ای است که با توجه به این حجم از نظرات متنوع که عمدتا نیز نظراتی صحیح هستند کار را به پیش ببرد، زیرا وقتی گزینه‌‌‌‌‌‌‌‌ها زیاد می‌شود تصمیم‌گیری سخت و نتیجه‌‌‌‌‌‌‌‌گیری دشوار می‌شود؛ همه نظرات نیز به شکل ایده‌آل ارائه می‌شوند و در نتیجه پیشبرد آنها نیازمند یک اراده اساسی است. در نهایت این مساله باید به تصویب هیات‌نمایندگان برسد اما در این مورد پروسه ۳ مرحله‌‌‌‌‌‌‌‌ای شده‌است؛ کمیته پژوهش‌های تئوریک و عملی را انجام می‌دهد، سپس آنها را به جمع موردنظر به‌عنوان پیشنهاد ارائه می‌کند و پیشنهادات نهایی در هیات‌نمایندگان به رای گذاشته می‌شود. او در پاسخ به این پرسش که با توجه به گوناگونی گروه‌های ذی‌نفع مشارکت‌کننده در این فرآیند تا چه حد امیدواری وجود دارد که این پیشنهادات به مرحله عمل برسد، بیان می‌کند: تجربه می‌گوید با توجه به ساختار اتاق در نهایت نزدیک به ۶۰ الی ۷۰درصد نظرات هیات‌رئیسه در این کار مدنظر قرار خواهد گرفت و فارغ از اینکه خروجی کمیته چه باشد نظرات هیات‌رئیسه نظر نهایی خواهد بود. شاید ۳۰درصد نظرات اعضای کمیته در امر اجرا مدنظر قرار گیرد.
این حرف به این معنا نیست که نظرات هیات‌رئیسه، نظراتی آمرانه و دستوری یا غلط است. ساختار اتاق ساختاری هرمی شکل است و خود این مساله یکی از مسائل موردبررسی است. علوی ادامه می‌دهد: خود اینکه هیات‌رئیسه به این نتیجه رسیده است که باید ساختار اتاق دستخوش تغییراتی شود این خود یک دستاورد است، اما در مقام پیش‌بینی در نهایت کار، یعنی ۶ماه یا یک سال‌دیگر فکر نمی‌کنم که کمتر از ۷۰درصد چیزی جز نظرات هیات‌رئیسه باشد. او در این‌باره توضیح می‌دهد: در مواردی که اختلاف بین اعضا بر سر مسائل وجود دارد نظر هیات‌رئیسه تامین خواهد شد. اساسا هم در گروه‌های بزرگ تصمیم‌گیری بسیار دشوار است و هنر هیات‌رئیسه از قضا در تصمیم‌گیری در این فضا است و اقتضای این شرایط نیز همین‌گونه فعالیت است. او با ذکر یکی از مسائل درون اتاق این موضوع را تشریح می‌کند و می‌گوید: برای نمونه درنظر بگیرید که رویکرد یک صادرکننده با رویکرد یک واردکننده در مواردی کاملا با یکدیگر متفاوت است. طبیعی است که در این فضا نیاز به اعمال نظری وجود دارد که نظرات متفاوت را یک کاسه کند و تصمیمی بینابینی اتخاذ کند که همه را راضی نگه دارد. چنین چیزی شاید همیشه ممکن نباشد، از همینرو تصمیم نهایی باید بر اساس اصولی اتخاذ شود که شاید نتیجه آن برای همه خوشحال‌‌‌‌‌‌‌‌کننده نباشد اما همه می‌پذیرند که این تصمیمات بر اساس اصولی اتخاذ‌شده که همگان‌‌‌‌‌‌‌‌پذیر است و تبعیضی در آن اصول وجود ندارد. علاوه‌بر این از نظر اقتصادی تصمیم معقولی است. اکنون نیز شرایط به همین‌صورت است؛ تنوع بسیاری در زمینه نظرات وجود دارد و حتی پیشنهاد من ایجاد تنوع بیشتر نیز بود اما این نظرات در نهایت باید یک کاسه و همسان شود و اجرایی‌شدن آن زحمتی است که به دوش هیات‌رئیسه است.
