معاونت بررسی‌های اقتصادی اتاق تهران گزارش داد
مسیر توسعه کره‌جنوبی
بخش‌های کلیدی شامل دستگاه‌های الکترونیک، خودرو، کشتی‌سازی، پتروشیمی و تولید فولاد است. برندهای شناخته‌شده جهانی مانند سامسونگ، هیوندای، ال‌جی و کیا از کره‌جنوبی سرچشمه گرفته‌اند. این کشور همچنین در زمینه فناوری و نوآوری به‌ویژه در زمینه فناوری اطلاعات پیشرفت‌های چشمگیری داشته‌است. کره‌جنوبی به‌عنوان یک رهبر جهانی در زمینه اینترنت بوده و دارای یک اکوسیستم استارت‌آپی پررونق است. علاوه‌بر این، این کشور نقش مهمی در تجارت بین‌المللی ایفا می‌کند. این کشور روابط تجاری قوی با کشورهای متعددی برقرار کرده و به دلیل صادرات وسایل الکترونیک، خودرو، ماشین‌آلات و محصولات شیمیایی شناخته شده‌است.
داده‌های ITC نشان می‌دهد که به‌طور کلی طی بازه ۲۰۱۳ تا ۲۰۲۲ تجارت کره‌جنوبی روند نسبتا مثبتی را درپیش گرفته‌است. کره‌جنوبی در سال۲۰۲۰ پایین‌ترین سطح تجارت طی دهه‌اخیر را پس از سال۲۰۱۹ به دلیل همه‌گیری کووید-۱۹ تجربه کرد و صادرات و واردات در این سال‌به ترتیب به ۵۱۳میلیارد دلار و ۴۶۸میلیارد دلار رسید، اگرچه پس از این سال، ارزش صادرات و واردات این کشور در سال‌مذکور به ترتیب ارقام ۶۸۴میلیارد دلار و ۷۳۱میلیارد دلار را تجربه کرده‌است. نکته قابل‌توجه درخصوص تجارت کره‌جنوبی طی دهه‌اخیر منفی‌شدن تراز تجاری این کشور در سال۲۰۲۲ پس از ۱۰ سال بوده‌است. با کاسته‌شدن از تراز تجاری مثبت این کشور که از سال۲۰۱۸ شروع شده‌بود، نهایتا در سال۲۰۲۲ ارزش واردات این کشور بر صادرات پیشی‌گرفته و تراز تجاری آن به حدود منفی ۴۸میلیارد دلار رسیده است. کسری تجاری ۴۸میلیارد دلاری کره‌جنوبی بی‌سابقه بوده و از سال۱۹۹۷ تاکنون در این مقیاس مشاهده نشده‌است. دلیل اصلی تراز تجاری منفی این کشور، افزایش ارزش واردات انرژی و کاهش صادرات کره‌جنوبی به‌ویژه در بخش نیمه‌هادی‌ها که بخش عمده آن را کاهش صادرات به چین در این محصولات تشکیل می‌دهد، بوده‌است. عوامل دیگر درخصوص منفی‌شدن تراز تجاری کره‌جنوبی را می‌توان کاهش ارزش پول و تغییرات گسترده‌تر در اقتصاد سیاسی جهان بیان کرد. با توجه به اینکه اقتصاد کره‌جنوبی به‌شدت متکی به صادرات بوده، کسری تجاری کره‌جنوبی در سال۲۰۲۳ رشد اقتصادی این کشور را تحت‌تاثیر قرار داده‌است.
عمده‌ترین مقاصد صادراتی کره‌جنوبی شامل چین، آمریکا، ویتنام، ژاپن و هنگ‌کنگ می‌شود. همچنین عمده‌ترین مبادی وارداتی نیز شامل چین، آمریکا، ژاپن، استرالیا و عربستان است.
در سال۲۰۲۲، حدود۳۱درصد از ارزش کل صادرات کالایی کره‌جنوبی را صادرات فصل۸۵«ماشین‌آلات و دستگاه‌های برقی و اجزا و قطعات آنها» تشکیل می‌دهد، پس از آن نیز فصول۸۷«وسایل نقلیه زمینی غیراز نواقل روی خط راه‌آهن یا تراموا» و۸۴«رآکتورهای هسته‌ای، دیگ‌های بخار آب‌گرم، ماشین‌آلات و وسایل مکانیکی، اجزا و قطعات آنها» به ترتیب با سهم۱/ ۱۱درصد و ۷/ ۱۰درصد از ارزش کل صادرات این کشور قرار دارند. شایان ذکر است، ۱۰گروه کالایی نخست صادراتی کره‌جنوبی حدود۸۳درصد از ارزش کل صادرات این کشور در سال۲۰۲۲را تشکیل می‌دهند. عمده گروه‌های وارداتی کره‌جنوبی در سال۲۰۲۲مربوط به فصل۲۷«سوخت‌های معدنی، روغن‌های معدنی و محصولات حاصل از تقطیر آنها» با سهم حدود۳۰درصد، فصل۸۵«ماشین‌آلات و دستگاه‌های برقی و اجزا و قطعات آنها» با سهم۱۸درصد و فصل۸۴«رآکتورهای هسته‌ای، دیگ‌های بخار آب گرم، ماشین‌آلات وسایل مکانیکی، اجزا و قطعات آنها» با سهم حدود۹درصد از کل ارزش واردات این کشور بوده‌است. شایان ذکر است، سهم ایران دربازار کره‌جنوبی در گروه‌های کالاهای ذکرشده در سال۲۰۲۲، به‌جز فصل۲۶که سهم حدود ۴/ ۰درصدی دارد، بسیار ناچیز بوده‌است.
با نگاهی به سیاست‌های تجاری کره‌جنوبی می‌توان نقش دولت را در اقتصاد این کشور به این شرح تقسیم کرد: دهه۱۹۶۰؛ توسعه صنایع سبک صادرات‌محور، دهه۱۹۷۰؛ توسعه صنایع سنگین و شیمیایی با رویکرد صادراتی، دهه۱۹۸۰؛ تعدیل ساختار صنعتی، دهه۱۹۹۰؛ شتاب توسعه صنعتی و دهه۲۰۰۰؛ تنوع آمایش صنعتی.
در این گزارش که از سوی معاونت بررسی‌های اقتصادی اتاق بازرگانی تهران تهیه‌شده، تجارت ایران با کره‌جنوبی زیر ذره‌بین قرارگرفته‌است. در بخشی از این گزارش آمده است: «روابط دیپلماتیک بین ایران و کره‌جنوبی از سال۱۹۶۲ میلادی برقرار شد. نزدیک به ۱۳سال‌بعد یعنی در نوامبر سال۱۹۷۵ میلادی، اولین کمیسیون مشترک اقتصادی و فنی دو کشور برگزار و متعاقب آن همکاری‌های تجاری و بازرگانی بین دو کشور آغاز شد، پس از پیروزی انقلاب اسلامی اگرچه کره‌جنوبی از نخستین کشورهایی بود که نظام جمهوری‌اسلامی را به رسمیت شناخت اما توسعه روابط تجاری بین دو کشور نزدیک به یک دهه‌به طول انجامید. افزایش همکاری‌های دو‌جانبه بین تهران-سئول همزمان با پایان جنگ تحمیلی بود و به سمت همکاری‌های فنی و صنعتی سوق یافت. پس از اتمام جنگ تحمیلی تا پیش از تشدید تحریم‌ها در سال۲۰۱۲، کره‌جنوبی تا سطح چهارمین شریک تجاری ایران ارتقا یافت.
بر اساس گزارش گمرک کشور از سال۱۳۹۰ تا ۱۳۹۶ کشور کره‌جنوبی همواره جایگاه سوم مهم‌ترین مبادی وارداتی ایران و از سال۱۳۹۵ تا ۱۳۹۷ جزو ۵ مقصد اول صادراتی کشور بود. همچنین در سال۲۰۱۱ ارزش مبادلات تجاری دو کشور به ۱۷میلیارد دلار رسید. این رقم بالاترین میزان تجارت در تاریخ همکاری‌های تجاری بین دو کشور محسوب می‌شود که در اثر آن، ایران از مازاد تراز تجاری به میزان ۳/ ۵میلیارد دلار برخوردار شده‌بود. با نگاهی به ترکیب و نوع کالاهای صادراتی ایران به کره‌جنوبی مشخص می‌شود که در تمامی سال‌های همکاری تجاری دو کشور بیش از ۹۵درصد صادرات ایران به این کشور مربوط به نفت و فرآورده‌های نفتی بوده‌است، با این‌وجود طی دو دهه‌همکاری به دلیل حجم بالای صادرات محصولات و فرآورده‌های نفتی، تراز تجاری ایران با کره‌جنوبی در همه سال‌ها به‌جز سال۲۰۱۵ همواره به نفع ایران مثبت بوده‌است.
مشروح وضعیت تجارت ایران و کره‌جنوبی در گزارشی دیگر در همین صفحه و در روزهای آتی منتشر خواهد شد.
