برنامه برای حذف «یورو» از مبادلات ارز

عکس: آکو سالمی

آغاز تخصیص ارز دانشجویی در مرکز مبادلات

نفیسه آفرین‌زاد- بر اساس اعلام متولیان مرکز مبادلات ارزی، در واکنش به تحریم‌های اتحادیه اروپا، در بلند مدت، یورو و ارزهای مشابه از مرکز مبادلات ارزی حذف می‌شود و ارزهای دیگر جای آنها را می‌گیرد. البته هنوز یورو در قالب مبادلات ارزی قرار دارد، اما در بلندمدت از چرخه مبادلات حذف خواهد شد. اعلام حذف یورو در بلندمدت از چرخه مبادلات ارزی، آن هم در نشست خبری شورای گفت‌و‌گوی دولت و بخش خصوصی در شرایطی است که سخنگوی مرکز مبادلات ارزی از سوی دیگر، خارج از این نشست به دو خبرگزاری ایسنا و مهر، گفته است: حجم بالایی از یوروی در اختیار ایران برای دارو اختصاص پیدا می‌کند، اما این به آن معنا نیست که ما کمبود یورو در کشور داریم.

بحث‌هایی پیرامون کمبود یورو در کشور از آن جهت ایجاد شده که اخیرا برخی وارد‌کنندگان اعلام کرده‌اند، یورو به آنها اختصاص داده نمی‌شود یا طبق شنیده‌ها، قرار است بزودی یورو دیگر در مرکز مبادلات ارزی تخصیص داده نشود.

در این شرایط، از یک سو، متولیان مرکز مبادلات ارزی با تایید اخبار منتشر شده در این زمینه، از حذف یورو از چرخه مبادلات ارزی در بلندمدت خبر می‌دهند و از سوی دیگر، اعلام می‌کنند: از آنجا که تقاضا برای دریافت یورو در کشور بالاست، باید برای حل این مساله کاری انجام دهیم؛ برای مثال، اگر ارز برای کالاهای اولویت یک و دو اختصاص می‌دهیم، در صورتی که واردات از کشور هند انجام می‌شود، آن ارز را به روپیه تبدیل ‌کنیم و ثبت سفارش‌ها را به این سمت ببریم، اما متاسفانه برخی شرکت‌های وارد‌کننده که می‌توانند کالاهای اولویت یک و دو را از شرکت‌های معتبر در هند خریداری کنند، این کار را انجام نمی‌دهند و حتی ثبت سفارش را به صورت یورو انجام می‌دهند. او افزود: از سوی دیگر، می‌توانیم به کسانی که رقم ثبت سفارش و تقاضایشان برای یورو بالا است، اعلام ‌کنیم که در چند مرحله مراجعه کنند، اما در این بین مشکلاتی داریم و عده‌ای مدت زیادی در اینجا حضور دارند و حتی می‌خوابند و ما هم راضی به این کارها نیستیم و هدف ما آن است که مشتریان بانک‌ها به شعب خود مراجعه کنند و شعب بررسی‌های لازم را انجام داده و به نمایندگانشان ارجاع دهند و آن نماینده بانک مربوطه، بر اساس تاریخ و ساعت فکس و همچنین براساس اولویت کالایی، ارزی را که به آنها اختصاص داده‌ایم، به مردم بدهند.

تامین ارز دانشجویان

به گزارش خبرنگار «دنیای اقتصاد»، نشست خبری شورای گفت‌و‌گوی دولت و بخش خصوصی، با حضور صمد کریمی، سخنگوی مرکز مبادلات ارزی و محمد نهاوندیان، دبیر و سخنگوی شورا برگزار شد و طی آن، سخنگوی مرکز مبادلات ارزی، اطلاعات جدیدی از نوع فعالیت این مرکز را اعلام کرد. او با اعلام اینکه امکان تخصیص ارز به دانشجویان غیربورسیه نیز فراهم شده است، توضیح داد:‌ دانشجویان غیربورسیه می‌توانند با ارائه اسناد مثبت به مرکز مبادله ارزی، از امکانات این مرکز استفاده کنند. به گفته این مسوول، علت اضافه شدن اولویت‌های جدید به متقاضیان مرکز مبادله ارز، جلوگیری از ورود آنها به بازار آزاد و دامن زدن به التهابات است.کریمی در عین حال که اعلام کرد، از زمان راه اندازی مرکز تاکنون روزانه ارزش مبادلات ۲۵ درصد افزایش یافته است، تصریح کرد: منابع درنظر گرفته شده برای تامین ارز در مرکز مبادله، آن طور که مورد انتظار بود، محقق نشده است و همه تلاش بانک مرکزی این است که این روند را تسهیل کند.سخنگوی مرکز مبادلات ارزی با بیان اینکه بر اساس محاسبات انجام شده، میزان منابع ارزی به گونه‌ای است که کمبودی برای تخصیص ارز وجود ندارد، علت اخلال در بازار ارز را متوجه سفته بازانی دانست که به هر شکل، قصد دارند از این بازار سوءاستفاده کنند. او با اشاره به اینکه هدف اصلی مرکز مبادله ارزی، یعنی کنترل نوسانات شدید نرخ ارز، هم‌اکنون محقق شده و بازار به یک ثبات نسبی رسیده است، افزود: طی سه چهار روز گذشته از فعالیت مرکز، ۳۸۴۵ ثبت سفارش پذیرفته شده و به آنها ارز تخصیص پیدا کرده است.

کریمی همچنین با تاکید بر اینکه روند انتقال ارز در بانک‌های خارجی هم‌اکنون حالت عادی دارد و مشکلات در این زمینه برطرف شده است، گفت: همه تلاش ما این است که ارز مورد نیاز کالاهای اولویت یک و دو به هر شکل ممکن تامین شود. او در پاسخ به اینکه تکلیف سپرده‌های ارزی مردم در بانک‌های داخلی چیست؟ گفت: بانک مرکزی تاکید کرده که سپرده‌های ارزی به هر شکل ممکن به دارندگان آن بازگردانده شود، اما اگر سپرده‌های ارزی منشا خارجی داشته باشد، مرکز مبادله آن را با نرخ مبادله‌ای به ریال تبدیل می‌کند.

سخنگوی مرکز مبادلات ارزی در عین حال با یادآوری اینکه امروز همه مبادلات ارزی توسط پورتال ارزی بانک مرکزی در حال رصد شدن است، اطمینان داد که شرایط امروز، امکان اخلال در بازار ارز را به شدت کاهش می‌دهد.

به گفته سخنگوی مرکز مبادلات ارزی، کسانی که کد تخصیص ارز گرفته‌اند، به معنای آن است که مذاکرات خود را با بانک انجام داده و میزان یورو یا ارز دیگری که می‌خواسته اند، به آن اختصاص داده شده است و تا ۱۵ روز کاری فرصت دارند تا به نرخ روز ریال خود را به حساب بانک بریزند و بانک برای آنها ارز خریداری کند. کریمی در مورد کسانی که وجه ریالی را برای بانک‌های عامل ریختند، اما هنوز نتوانستند ارز خود را دریافت کنند نیز گفت: اگر آن بانک از بانک مرکزی ارز مورد نیاز را خریداری کرده باشد، باید آن را به متقاضی ثبت سفارش اختصاص دهد و در غیر این صورت، آن بانک تخلف انجام داده است و کسانی که با این موارد مواجه شده‌اند، باید به بخش نظارت مرکز مبادلات، مراجعه کنند.بر اساس آماری که در شورای گفت‌و‌گوی دولت و بخش خصوصی اعلام شد، از زمان شروع به کار مرکز مبادله ارزی تاکنون، یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون دلار ثبت سفارش در این مرکز انجام شده است، اما آن طور که محمدرضا بهرامن، عضو شورای گفت‌و‌گو می‌گوید: تنها ۲۵ درصد ازاین رقم توسط مرکز مبادله، تخصیص یافته است.

منبع کافی ارزی در کشور

در نشست شورای گفت‌و‌گو همچنین، رییس اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران با تاکید بر اینکه کمبود ارز وجود ندارد، گفت: باید با اجتناب از تصمیمات متفاوت و غافلگیرانه، بازار را به سمت کاهش التهاب و افزایش اعتماد پیش برد.

محمد نهاوندیان گفت: معاون ارزی بانک مرکزی امروز در جلسه شورای گفت‌وگوی دولت و بخش‌خصوصی حاضر بود و عملکرد ۲۸ روزه مرکز را گزارش کرد، در این گزارش اعلام شد که شاهد رشد تدریجی گستره کار مرکز هستیم. او اظهار کرد: بر اساس این گزارش با وجود اینکه در فاز اول قرار بود، تنها اولویت‌های ۳ تا ۵ در مرکز مبادلات ارزی پوشش داده شود، اما در فاصله چند هفته‌ای که از عمر مرکز می‌گذرد، اولویت‌های بعدی نیز اضافه شده است.

به گفته نهاوندیان، منابع ارزی که طرف عرضه ارز باید تامین کند، قسمتی از منابع نفتی شرکت ملی نفت ایران و شرکت گاز و سهمی نیز از صندوق توسعه ملی است که این منابع در حال افزایش است. او افزود: همچنین با توجه به تنوع ارز مورد نیاز تطبیق یک‌به‌یک نوع ارز مورد تقاضا با نوع ارز مورد عرضه ظرافت را در کار ایجاد کرده است که امیدواریم با افزایش منابع ارزی گستره پوشش مرکز نیز بیشتر شود. ضمن اینکه در روزهای آینده مرکز تصمیم دارد تا انجام امور را از حالت فیزیکی خارج کرده و حالت الکترونیکی را در دستور کار خود قرار دهد. رییس اتاق ایران ادامه داد: هم اکنون اگر یک برآورد کلی صورت دهیم، نباید در بازار ارز مشکلی داشته باشیم، چراکه بر اساس امکان صادرات غیرنفتی کشور در سال گذشته، امسال حتما ۱۷ تا ۱۸ میلیارد دلار صادرات غیرنفتی واقعی بخش خصوصی می‌توانیم داشته باشیم و حداقل باید بر اساس عملکرد سه سال قبل، ۲۰ میلیارد دلار نیز پتروشیمی و میعانات گازی صادر کنیم، بنابراین حتی اگر یک سوم درآمدهای نفتی سال قبل را نیز داشته باشیم، در مجموع بالغ بر ۶۲ میلیارد دلار کل صادرات و منابع ارزی کشور از این طریق خواهد بود. او اظهار کرد: در عین حال، کل واردات کشور با توجه به افزایش نرخ ارز، می‌تواند امسال کمتر از ۵۰ میلیارد دلار باشد؛ بنابراین ۱۲ میلیارد دلار برای خدمات می‌ماند، پس واقعیت بازار ارز این است که نباید مشکل کمبود ارز داشته باشیم. نهاوندیان دلیل التهابات پیش آمده در بازار ارز را قطع عرضه ارز برای ۸ گروه کالایی دانست و آن را یک شوک عنوان کرد و گفت: این اتفاق باید جبران شود تا به آرامش برسیم، زیرا در شرایط التهاب، تقاضای سفته بازانه به بازار می‌آید که قابل کنترل نیست. او معتقد است که باید با اجتناب از تصمیمات متفاوت و غافلگیرانه بازار را به سمت کاهش التهاب و افزایش اعتماد پیش برد.

دبیر شورای گفت‌و‌گوی دولت و بخش خصوصی همچنین از غربالگری و اولویت‌بندی و رتبه‌بندی سفارشات خبرداد و گفت: این کار به عهده وزارت صنعت، معدن و تجارت قرار گرفته و البته هماهنگی جنبه بانکی کار با استفاده هرچه بیشتر ارز شبکه بانکی کشور به عهده بانک مرکزی است. او اظهار کرد: در عین حال که باید ارز تحصیلی به نیاز جدی مورد نیاز کشور اختصاص یابد، اما شیوه کار نباید در دریافت ارز صادرکنندگان به طوری باشد که به صادرات لطمه زند، ضمن اینکه روش‌هایی که در گذشته تجربه شده مثل پیمان‌سپاری ارزی و از این قبیل نیز تکرار نشود.

رییس اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران گفت: کافی است برای بخشی از واردات، منبع ارز تامینی از صادرات را قرار دهیم و اظهارنامه صادراتی کالا را شرط واردات کنیم، بنابراین واردکننده خود مجبور می‌شود که به دنبال این برود که صادرکننده را پیدا کرده و از ارز صادراتی او استفاده کند. او افزود: مقصود مدیریت ارزی کشور ایجاد ارتباط بین واردکننده و صادرکننده است و نیازی به مداخلات دستوری دولتی یا ابزارهای الزام آور برای صادرکنندگان نیست.

نهاوندیان گفت: اگر از چالش موجود استفاده و کمک کنیم که در صادرات غیرنفتی جهش ایجاد شود، حتما می‌توان بخشی از بازار ارز را نیز مدیریت کرد. به اعتقاد او، مابین بازارهای مختلف اقتصادی نمی‌توان منطق‌های مختلف دنبال کرد، به این معنا که در برخی بازارها تعیین دستوری و در برخی بازار مکانیزم عرضه و تقاضا را دنبال کرد. او همچنین ابراز امیدواری کرد که در عمل بانک مرکزی بتواند به مسوولیت بازار ارز عمل کند و البته این را هم گفت که باید بانک مرکزی اختیارات لازم را نیز داشته باشد.

رییس اتاق ایران همچنین با اشاره به دستاوردهای اجلاس اتاق‌های بازرگانی اتحادیه اروپا گفت: در بیانیه‌ای که به G۲۰ ارائه شد، تاکید شد که تامین رشد از طریق تجارت و تولید لازم است تا از ایجاد هرگونه محدودیت در تجارت بین‌المللی به ویژه برای بخش خصوصی پرهیز شود.

کاهش تولید به دلیل نیاز به نقدینگی

نهاوندیان پس از این، وارد دستور جلسه شورای گفت‌وگوی دولت و بخش‌خصوصی شد و گفت: به سبب اینکه تخصیص بودجه دستگاه‌های دولتی و شهرداری‌ها، کاهش پیدا کرده و این امر توان دستگاه‌های دولتی را در پرداخت بدهی پیمانکاران کاهش داده است، موضوع در جلسه شورا مورد بحث واقع شد. او اظهار کرد: این امر دستیابی به تحقق برنامه‌ها را با دشواری مواجه کرده است؛ ضمن اینکه ادامه مشکل نقدینگی واحدهای تولیدی به سبب تورم موجود و افزایش نرخ ارز و مطالبه بیش از ۱۰۰ درصدی وجه برای گشایش ال‌سی یا حواله‌های ارزی نیاز واحدهای تولیدی را به نقدینگی به شدت افزایش داده و این موضوع خود را در کاهش تولید نشان داده است.

نهاوندیان همچنین با اشاره به اصلاحیه اجرای ماده ۲۹ قانون بودجه سال جاری کشور از سوی بانک مرکزی گفت: بر اساس گزارش بانک مرکزی این دستورالعمل اصلاح شده و در رابطه با سرفصل مشکوک‌الوصول‌ها که خارج از این دستورالعمل بودند و محدودیتی که در مورد پوشش اعتبارات زودبازده بوده است مشکلات برطرف شده است. او گفت: بر اساس گزارش‌های معاونت اقتصادی بانک مرکزی، این موضوع توانسته اثر فوری داشته باشد و بر این اساس عملکرد بند ۲۹ قانون بودجه امسال در استمهال بدهی‌ها ۳ برابر شده است.