اتحادیه اروپا و ایالاتمتحده خود را برای دور جدیدی از نزاع تعرفهای آماده می‌کنند
آتش جنگ تجاری شعله‌‌‌‌ور می‌شود؟
مقام‌‌‌‌های رسمی این بلوک 27کشوری در روزهای اخیر صراحتا به انتقاد از این سیاست آمریکا پرداخته‌‌‌‌اند. در یک نمونه اولاف شولتز، صدراعظم آلمان با اشاره به امکان اقدام متقابل از سوی اروپا این روند را منجر به یک «جنگ بزرگ تعرفه» میان طرفین دانست. اروپایی‌‌‌‌ها می‌گویند یا شرکت‌های تولید خودروی اروپا نیز مشمول این طرح خواهند شد یا در سازمان تجارت‌جهانی اقامه دعوی خواهند کرد. این اولین‌بار نیست که ساکنان ثروتمند نیمکره غربی درگیر جنگ تعرفه می‌شوند و یکدیگر را به نقض قوانین اقتصاد لیبرال متهم می‌کنند. در سال‌های اخیر حداقل دو نمونه دیگر از درگیری تجاری میان دو طرف وجود دارد که یکی در زمان دونالد ترامپ روی داد و دیگری مناقشهای طولانی‌مدت بوئینگ و ایرباس بود که دو طرف را سال‌ها درگیر خود کرد، از همین‌رو با توجه به اوضاع جهانی تجارت و مشکلاتی که در زنجیره عرضه، از جمله عرضه مواد معدنی موردنیاز برای فناوری‌های نوین و ماشین الکتریکی وجود دارد، بسیاری احتمال می‌دهند این مناقشه در نهایت به جنگ تعرفه بینجامد، با این‌وجود دو طرف دعوی به تشکیل کمیته‌‌‌‌ای مشترک برای حل‌‌‌‌وفصل اختلافات اقدام کرده‌اند اما وزیر اقتصاد آلمان معتقد است آمریکاییها نگرانی اروپا را درک نمی‌کنند. ایالاتمتحده پیش از این نیز در دوره ریاست‌‌‌‌‌جمهوری ترامپ و در سال2018 جنگ تعرفه بزرگ‌تری را با چین آغاز کرد. در این سال رئیسجمهور وقت ایالاتمتحده با وضع تعرفه بر بسیاری از کالاهای چینی مناقشهای را آغاز کرد که به‌‌باور برخی تحلیلگران بالقوه می‌توانست به جنگ سرد جدیدی در جهان منجر شود. دولت ترامپ در سند استراتژی امنیت ملی خود از چین به‌عنوان رقیب استراتژیک و تهدیدی برای اقتصاد جهان یاد کرد اما در نهایت با گفت‌وگوهای توافق تجاری میان دوطرف تب این منازعه فروکش کرد، با این‌وجود با شروع به‌کار دولت جدید ایالاتمتحده به ریاست جو بایدن، چین بار دیگر در راس نگرانی‌های امنیتی و اقتصادی ایالاتمتحده قرار گرفت و دور تازه‌‌‌‌‌ای از تنش‌ها میان دو کشور آغاز شد.
جنگ تعرفه هوایی
سال2004 مقام‌‌‌‌های رسمی اتحادیه اروپا اعلام کردند بوئینگ 19میلیارد دلار یارانه غیرمنصفانه از دولت مرکزی آمریکا دریافت کرده‌است و این سرآغاز جنگی تجاری شد که بیش از یک دهه به طول انجامید. ایالاتمتحده بلافاصله دعوی مشابه اقامه کرد و متقابلا اعلام کرد اتحادیه اروپا به ایرباس یارانه می‌دهد و جنگ تعرفه‌‌‌‌ها آغاز شد. این جنگ در دو سال‌آخر با سیاست‌های تجاری دونالد ترامپ که مطابق با شعار «نخست آمریکا» اجرایی شد به برخی کالاهای اروپایی از جمله فولاد و آلومینیوم تعرفه وضع شد. متعاقب آن جنگ تعرفه ابعادی بسیار گسترده‌ای پیدا کرد و به کوچک‌ترین بخش‌های صادراتی طرفین کشید.
در روزهای پایانی پنیر پارمیزان و نوشیدنی‌‌‌‌های فرانسوی نیز تعرفه‌‌‌‌دار شدند و به‌نظر می‌رسید این مساله از حالت معقول خارج شده‌است. حتی کیک‌‌‌‌پزهای آلمانی نیز از آسیب در امان نماندند و شلوار جین‌‌‌‌های محبوب آمریکاییها هم گرفتار تعرفه شدند. به گزارش آسوشیتدپرس میزان خسارتی که به دلیل جنگ تعرفه‌‌‌‌ها در این مدت به بخش‌های نامربوط به اصل مناقشه تحمیل شد، در اروپا 5/ 7میلیارد دلار و در آمریکا 4میلیارد دلار بود. با ورود چین به بازار هواپیما و آزمایش نخستین هواپیمای چینی هر دو شرکت هوایی و نیز متولیان سیاستگذاری در آمریکا و اروپا پس از چندین دور مذاکره شکست‌‌‌‌خورده، موفق شدند بخشی از مشکلات تعرفهای را حل کنند و تعرفه هواپیماها لغو شد اما صنایع دیگر همچون فولاد و آلومینیوم همچنان محل مناقشه باقی‌ماند. این مناقشه بزرگ با وضع تعرفه بر واردات 4/ 6میلیارد یورویی فولاد و آلومینیوم اروپا در دوره ترامپ آغاز شد و اقدام متقابل اتحادیه اروپا را در پی داشت.
این مناقشه نیز با تغییر رئیسجمهور ایالاتمتحده و بر سر کار آمدن جو بایدن پس از مدتی به سرانجام رسید. در آبان ماه سال1400 بایدن و رئیس کمیسیون اروپایی اورسولا فون‌‌‌‌درلاین در نشستی از پایان جنگ تعرفه بر سر آلومینیوم و فولاد خبر دادند. در این دیدار دو طرف توافق بر سر آلومینیوم و فولاد را در ادامه حل مناقشه بوئینگ-ایرباس توصیف و آن را زمینه‌‌‌‌ای برای اقدامات بعدی و در دستور کار قراردادن معضلات مربوط به تغییرات اقلیمی ارزیابی کردند. مسیری که کاملا معکوس طی شد و امروز طرح مقابله با تغییرات اقلیمی خود در حال شعله‌‌‌‌ور کردن جنگ جدید تعرفه میان دو طرف شده‌است.
طرح 700میلیارد دلاری ایالاتمتحده که برای حمایت از فناوری‌های نو، استفاده از ماشین‌‌‌‌های الکتریکی و در نهایت کم‌‌‌‌کردن تدریجی استفاده از سوخت‌‌‌‌های فسیلی و تغییرات اقلیمی است، به‌جای اینکه سبب نزدیکی و همکاری میان دوطرف شود در آستانه شعله‌‌‌‌ور کردن جنگی جدید است.
حمایت از محیط‌‌‌‌زیست یا یارانه به تولید؟
روز دوشنبه هفته گذشته اتحادیه اروپا به شکل رسمی ایالاتمتحده را تهدید به اقدام متقابل و وضع تعرفه بر کالاهای آمریکایی کرد. به باور سیاستمداران اروپایی مصوبه‌‌‌‌ای که کاهش تورم نام دارد اما محتوای آن حمایت از مصرف‌کننده آمریکایی برای خرید ماشین‌‌‌‌های الکتریکی آمریکایی است، عملا سوبسیده کردن صنایع خودروی الکتریکی در آمریکا است.
اروپایی‌‌‌‌ها می‌گویند این کار نقض آشکار قواعد بازار آزاد است و این اقدام آمریکا را ضرررسانی نامنصفانه به تولیدکنندگان ماشین‌‌‌‌های الکتریکی در اروپا می‌دانند. در اجلاس وزرای اقتصاد اتحادیه اروپا که در روزهای گذشته برگزار شد، اعتراض‌‌‌‌های وزرای اقتصاد اروپا با صراحت هرچه بیشتر شنیده شد. کریستیان لیندر، وزیر اقتصاد آلمان در این اجلاس گفت: من مطمئن نیستم که سیاستگذاران ایالاتمتحده حتی از نگرانی‌های ما مطلع باشند، اما به گفته او تمام تلاش اروپا باید متمرکز بر اجتناب از سیاست مقابله به‌مثل و چشم در‌برابر چشم متمرکز شود. همتای فرانسوی او، برنو لوماری نیز طی اظهاراتی اعلام کرد انتظار دارد کمیسیون اروپایی پاسخی قدرتمند به این سیاست آمریکا بدهد و ادامه داد: این قانونی که در آمریکا تصویب شده‌است می‌تواند به سطح کنونی تجارت مشترک دو طرف آسیب بزند. وزیر فرانسوی این موضوع را موجب نگرانی عمیق دولت فرانسه توصیف کرد. به گفته لوماری 10میلیارد دلار سرمایه اروپایی در خطر است. تری برتون، کمیسر تجارت داخلی اتحادیه اروپا نیز در روزهای گذشته ایالاتمتحده را تهدید به تلافی و اقدام متقابل کرد و آن را خلاف قوانین سازمان تجارت‌جهانی خواند. او همچنین گفت در صورتی‌که ایالاتمتحده به دغدغه‌‌‌‌های اروپا پاسخی مناسب ندهد، اتحادیه مساله را از طریق سازمان تجارت‌جهانی پیگیری می‌کند.
اما اندکی پیش از اظهارات یادشده، اتحادیه اروپا از آمریکا خواست همان معافیت‌هایی را که برای خودروهای ساخت کانادا و مکزیک در نظر گرفته‌است برای خودروهای الکتریکی که در اتحادیه‌‌‌‌اروپا تولید می‌شود نیز در نظر بگیرد.
در طرح کنونی ایالاتمتحده، کانادا و مکزیک نیز بخشی از طرح هستند و با آنها پیمان تجاری امضا شده‌است. اروپا خواستار رفتاری مشابه با مکزیک و کانادا از سوی آمریکا است که تاکنون تحقق پیدا نکرده‌است. درمیان این بلوک 27کشوره بیش از همه آلمان نگران است. برلین به‌عنوان بزرگ‌ترین خودروساز اتحادیه سرمایه‌گذاری سنگینی در خودروهای الکتریکی انجام داده است.
تندترین موضع را نیز صدراعظم آلمان اتخاذ کرده و این طرح ایالاتمتحده را آغاز یک جنگ تعرفه بزرگ می‌داند. با بالاگرفتن اعتراض‌‌‌‌ها به این سیاست حمایتی دولت آمریکا، از سوی اروپا اکنون کارگروهی مشترک میان دو طرف تشکیل شده‌است تا به بررسی راه‌‌‌‌حلی برای این معضل بپردازند.
والدیس دومبروفسکیس، کمیسر تجارت اتحادیه اروپا که در جلسه این کارگروه مشترک حضور داشته است، از مذاکرات مفصل درباره موضوع خبر داده است، اما با توجه به سابقه درگیری‌های تعرفهای میان دو قطب صنعت و تجارت آزاد جهان برخی ناظران معتقدند وارد شدن دو طرف به جنگ تجاری جدید به‌ویژه در شرایط امروز جهان امری دور از ذهن نیست.
