تفاهم‌نامه‌هایی که اجرایی نشد
پیشتر مقامات دو کشور بر سر رشد روابط خود تا سطح ۲میلیارد دلار در سال۲۰۲۲ به توافق رسیده بودند، اما طبق داده‌های گمرک ایران در پنج‌ماهه نخست سال‌جاری ارزش تجارت دو کشور ۲۱۷میلیون و ۳۱۲هزار دلار است. از این میزان ۲۱۲میلیون و ۷۳۹هزار دلار سهم صادرات ایران به آفریقای‌جنوبی است. در مقطع مورد بررسی ارزش واردات ایران از این کشور چهارمیلیون و ۵۷۳هزار دلار گزارش شده است. این رقم در مدت مشابه سال‌گذشته یک‌میلیون دلار بود، در مقابل ارزش صادرات به این کشور در ۵ماهه اول سال‌گذشته ۷۰میلیون دلار است، اگرچه روند توسعه مبادلات دو کشور صعودی بوده است، اما نگاهی به آمار دوازده‌ماهه سال‌گذشته نشان می‌دهد؛ حجم تجارت ایران با این کشور ۲۶۰میلیون دلار است.
این رقم به‌خوبی نشان می‌دهد؛ طرفین در رسیدن به اهداف پیش‌بینی‌شده خود نتوانستند موفق عمل کنند، با این‌حال متولیان تجارت بارها مدعی شده‌اند در مسیر توسعه‌تجارت با آفریقای‌جنوبی موفق عمل کرده‌اند. موضوعی که تلویحا در نشست رئیس اتاق ایران در نشست با سفیر آفریقای‌جنوبی در تهران به نقد کشیده شد. در این نشست، درخصوص بر روی زمین ماندن ۲۳تفاهم‌نامه بین ایران و آفریقای‌جنوبی صحبت شد و طرفین در این نشست بر احیای عملیاتی این تفاهم تاکید کردند. رئیس اتاق ایران همچنین از توجه به تجارت تهاتری بین ایران و آفریقای‌جنوبی سخن گفت و تاکید کرد: بهره‌‌‌‌‌‌گیری از این روش در حوزه کشاورزی بین دو کشور مکمل یکدیگر هستند و باید برای آن برنامه‌‌‌‌‌‌ریزی شود. رئیس اتاق ایران ادامه داد: حوزه‌هایی نظیر انرژی، برق، خدمات فنی مهندسی، زیرساخت‌‌‌‌‌‌ها، فلزات و فعالیت‌های معدنی، حمل‌‌‌‌‌‌نقل، دارو و تجهیزات پزشکی فرصت‌های مناسبی برای همکاری دوطرف هستند.
تجارت تهاتری ایران و آفریقای‌جنوبی
ویکا کومالو، سفیر آفریقای‌جنوبی در تهران با رئیس اتاق ایران دیدار کرد. در این نشست به بر‌گزاری نشست کمیسیون مشترک دو کشور بعد از وقفه‌‌‌‌‌‌ای طولانی، در آینده نزدیک اشاره و بر برنامه‌‌‌‌‌‌ریزی برای استفاده بهینه از فرصت این نشست، تاکید شد. رئیس اتاق ایران در نشست با سفیر آفریقای‌جنوبی در تهران اجرایی‌شدن تفاهم‌‌‌‌‌‌های گذشته بین دو کشور که همچنان روی زمینه مانده‌‌‌‌‌‌اند را بسیار مهم دانست. به گزارش اتاق ایران، غلامحسین شافعی ضمن اشاره به شرایط جغرافیایی این کشور و جایگاه آن در منطقه، افزود: بدون‌شک حضور تجار و سرمایه‌‌‌‌‌‌گذاران در آفریقای‌جنوبی می‌تواند بازار قابل‌توجهی از قاره آفریقا را در دسترس قرار دهد. در این بین با توجه به روابط سیاسی مناسب بین ایران و این کشور باید سعی کنیم سطح روابط اقتصادی را گسترش دهیم. متاسفانه در حال‌حاضر مناسبات تجاری در شرایط قابل‌دفاعی قرار ندارد.
او تلاش برای گسترش مناسبات را یکی از اولویت‌های امروز دولت ایران عنوان کرد و با نگاه به تلاش‌های سفیر آفریقای‌جنوبی در مسیرآشنایی با ظرفیت‌های استانی ایران طی سفرهای اخیر انجام‌شده، تصریح کرد: ایران توانمندی‌‌‌‌‌‌های خوبی برای تقویت سطح روابط در اختیار دارد و با توجه به این واقعیت باید برای تحقق اهداف تعیین‌شده در این رابطه تلاش‌های جدیدی کرد.
رئیس اتاق ایران بر‌گزاری نشست کمیسیون مشترک بین دو کشور در آینده نزدیک با توجه به وقفه‌‌‌‌‌‌ای که در این رابطه اتفاق افتاده است را امیدوارکننده توصیف کرد و افزود: در گذشته تفاهم‌‌‌‌‌‌های خوبی بین ایران و آفریقای‌جنوبی در جلسات کمیسیون مشترک انجام شد که هیچ‌کدام تا به امروز اجرایی نشده است. باید برنامه‌‌‌‌‌‌ریزی برای اجرایی‌شدن آنها را در اولویت کار کمیسیون پیش‌‌‌‌‌‌رو قرار دهیم. شافعی پیشنهاد داد: تبادل اطلاعاتی تا زمان بر‌گزاری کمیسیون مشترک بین کمیته مشترک ایران و آفریقای‌جنوبی و بخش اقتصادی سفارت آفریقای‌جنوبی در تهران صورت گیرد. از طرفی لازم است برای اجرایی‌شدن تفاهم‌‌‌‌‌‌های روی‌زمین‌مانده اولویت‌‌‌‌‌‌بندی صورت گیرد و طبق آن جلو رفته و زمینه عملیاتی‌شدن هر‌کدام را مهیا کنیم. در این مورد نیز بر‌گزاری کمیسیون مشترک فرصت خوبی است. بر اساس اظهارات رئیس اتاق ایران مبادله اطلاعات بین اتاق‌های بازرگانی دو کشور به‌منظور آشنایی بین بخش‌خصوصی ایران و آفریقای‌جنوبی اهمیت بالایی دارد، بنابراین در این رابطه اتاق ایران آمادگی دارد که بعد از بر‌گزاری کمیسیون مشترک، هیاتی را به این کشور اعزام کند. در عین حال این آمادگی وجود دارد که هیاتی از اتاق بازرگانی این کشور به ایران سفر کند.
شافعی توجه به تجارت تهاتری بین ایران و آفریقای‌جنوبی را بسیار مهم خواند و بهره‌‌‌‌‌‌گیری از این روش در حوزه کشاورزی بین دو کشور را که مکمل یکدیگر هستند، امکان‌پذیر دانست. او برنامه‌‌‌‌‌‌ریزی در این حوزه را خواستار شد. رئیس اتاق ایران علاوه‌بر انرژی و برق به حوزه‌هایی نظیر خدمات فنی‌مهندسی، زیرساخت‌‌‌‌‌‌ها، فلزات و فعالیت‌های معدنی، حمل‌‌‌‌‌‌نقل، دارو و تجهیزات پزشکی برای همکاری اشاره کرد.
اثر بنگاه‌های کوچک و متوسط
ویکا کومالو، سفیر آفریقای‌جنوبی در تهران با نگاهی به برنامه‌‌‌‌‌‌ریزی صورت‌گرفته برای بر‌گزاری کمیسیون مشترک، با اشاره به سفر رئیسی به این کشور گفت: اطمینان‌دارم در این سفر زمینه تعامل مسوولان دولتی دو کشور مهیا خواهد شد. او درباره تفاهم‌‌‌‌‌‌های انجام‌شده بین دو کشور که بالغ بر ۲۳مورد است و تعداد قابل‌توجهی از آنها که هنوز اجرایی نشده‌‌‌‌‌‌اند، تاکید کرد: تفاهم‌‌‌‌‌‌های صورت‌گرفته باید مورد‌توجه قرار گیرند و در اسرع‌‌‌‌‌‌وقت عملیاتی شوند. این تفاهم‌‌‌‌‌‌ها خواست‌‌‌‌‌‌ها و علایق دو کشور برای توسعه روابط بین آنهاست، پس باید ملاک‌عمل قرار گیرند تا روابط را در بعد اقتصادی گسترش دهیم. سفیر آفریقای‌جنوبی در تهران به فرصت‌هایی که در زمینه تجارت بین ایران و آفریقای‌جنوبی وجود دارد، اشاره و تاکید کرد: دولت‌های قبل در دو کشور هدف‌گذاری کردند که سطح روابط خود را تا سال۲۰۲۲ به ۲میلیارد دلار برسانند که تا این هدف فاصله طولانی داریم. حال باید با همکاری و تعامل، زمینه تحقق این هدف را امکان‌پذیر کنیم.
به باور کومالو دو کشور تعداد زیادی از شرکت‌های کوچک و متوسط دارند که تحت‌تاثیر تحریم‌های آمریکا هستند؛ اما فرصت‌هایی هم در اختیار دارند که نباید نسبت به آنها غافل باشیم؛ همان‌طور که آمارها نشان می‌دهد، تراز تجاری بین دو کشور رشد داشته و دلیل آن استفاده از ظرفیت بنگاه‌های کوچک و متوسط است. سفیر آفریقای‌جنوبی در تهران رشد سطح روابط تجاری را بیانگر امکان افزایش بیشتر آن دانست و خواستار همکاری بیشتر در این مسیر و پیدا کردن راهکارهای جدید شد.
او نیز معرفی و شناخته‌شدن برندهای دو کشور در کشور مقابل را بسیار مهم توصیف کرد و افزود: در مسیر تجارت، مبادله هیات‌‌‌‌‌‌ها و افراد ضرورت دارد و از دل تعاملات و گفت‌وگوهاست که به اهداف و نیازهای یکدیگر پی می‌‌‌‌‌‌بریم. حال باید گفت آفریقای‌جنوبی در تولید برق دچار چالش‌های جدی است و در عین حال در ایران دانش فنی لازم برای بازسازی و نوسازی شبکه‌‌‌‌‌‌های تولید برق در آفریقای‌جنوبی وجود دارد، پس باید روی شکاف‌‌‌‌‌‌ها و خلأهای موجود در هر کشور و توانمندی‌‌‌‌‌‌های یکدیگر متمرکز شویم. کومالو بر لزوم دیدارها و گفت‌‌‌‌‌‌وگوهای مستمر و منظم به‌منظور پیشبرد اهداف تعریف‌شده، تاکید کرد.
