معاون وزارت صمت در گفت‌وگو با «دنیای‌اقتصاد»:
ما به‌دنبال قیمت‌گذاری دستوری نیستیم
در ماه‌های اخیر شاهد قیمت‌گذاری چندباره دولت در مورد محصولات کشاورزی و صنایع وابسته بودیم. این روند تولیدکنندگان را به‌شدت تحت‌فشار قرار داده و موجب گلایه آنها شده است. یکی از این گروه‌ها کارخانه‌های روغن خوراکی هستند. دولت چه زمانی می‌خواهد این روند قیمت‌گذاری دستوری را پایان دهد؟
ما به‌صورت دستوری قیمت‌گذاری نمی‌کنیم؛ ما صرفا فرآیند قیمت‌گذاری کنونی را دنبال می‌کنیم. در حال‌حاضر یک فرآیند قیمت‌گذاری در نظام بازار کشور هست که هم تولیدکنندگان و هم مصرف‌کنندگان از آن استقبال می‌کنند. این فرآیند هم با حضور خود انجمن‌های تولیدی انجام می‌شود. در مورد روغن خوراکی هم با مشارکت انجمن مربوطه قیمت‌ها را تعیین کردیم. آخرین جلسه ما با این انجمن و سازمان حمایت مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان نزدیک به دو هفته پیش برگزار شد. در آن جلسه مقرر شد کارخانه‌های روغن خوراکی قیمت را ۱۰درصد برای مصارف خانگی و ۱۵درصد برای مصارف صنعتی کاهش دهند. البته برخی کارخانه‌ها مخالف این روند بودند، اما برخی دیگر موافق این موضوع بودند.
اما انجمن رسما اعلام کرده در شرایط کنونی نمی‌تواند این قیمت‌ها را کاهش دهد و نیاز به مهلت دوماهه دارد.
عوامل مختلفی در تعیین قیمت موثر است. یکی از این عوامل قیمت جهانی است که با تغییر این قیمت باید نرخ فروش کالا تغییر کند. طبق اطلاعات ما در ۶ فروردین‌ماه قیمت روغن خام آفتابگردان آرژانتین ۲هزار و ۱۷۵ دلار بود. این رقم ۶ مرداد تا هزار و ۴۵۰ دلار کاهش یافته است، یا روغن پالم اندونزی الان به هزار و ۳۰ دلار رسیده است، درحالی که در ۶ فروردین هزار و ۷۰۸ دلار بود. این آمار نشانگر آن است که در سه‌ماه گذشته در برخی اقلام نرخ جهانی ۲۸ تا ۴۵درصد کاهش یافته است. اگر می‌گویم بازار رقابتی است، باید وقتی قیمت جهانی کاهش می‌یابد تولیدکنندگان داخلی نیز قیمت را کاهش دهند تا فضای رقابتی شکل بگیرد، بنابراین این حرف خوبی نیست که می‌گویند قیمت دستوری تعیین‌شده است. چرا وقتی قیمت به نفع تولیدکننده رشد می‌کند، نمی‌گویند قیمت دستوری است، ولی وقتی به‌نفع مصرف‌کننده کاهش می‌یابد، می‌گویند دستوری است.
بازار خود تنظیم‌گر است و نیازی به دخالت دولت برای تعیین قیمت در بازار نیست، اما شما خارج از دخالت در بازار، تولیدکننده را بیش از پیش تحت‌فشار می‌گذارید. برای مثال به تولیدکنندگان روغن اولتیماتوم دادید که چون قیمت جهانی کاهش یافته قیمت‌های فعلی را هم کاهش دهند.
تولیدکنندگان روغن قصد داشتند موضوع کاهش قیمت را دو‌ماه عقب بیندازند. احساس کردیم این زمان زیاد است. از دید ما عقب‌انداختن این کاهش یعنی تحمیل روزانه چند هزار‌میلیارد تومان هزینه به مصرف‌کنندگان، پس ما باید به‌سرعت قیمت‌ها را اصلاح می‌کردیم.
شما پیشتر گفته بودید، سازمان حمایت قیمت‌های جدید را اعلام خواهد کرد، اما منابعی در سازمان اعلام کردند تا زمانی‌که ستاد تنظیم‌بازار قیمت‌های جدید را اعلام نکند، سازمان قیمت جدیدی را اعلام نخواهد کرد. براین اساس عدم‌کاهش قیمت غیرقانونی نیست.
منابع شما درست به شما اطلاع نداده‌اند؛ چون تغییرات اعلام‌شده و باید کارخانه‌ها سیاست جدید را اعمال کنند. البته برخی تخفیف‌ها را اعمال کرده‌اند، در واقع درحال‌حاضر برخی کارخانه‌ها قیمت اقلام خود را ۱۰ تا ۲۵درصد کاهش داده‌اند.
تولیدات فعلی کارخانه‌ها محصول مواداولیه‌ای است که پیش از ارزان شدن وارد کشور شده است. حال تکلیف این اقلام چه می‌شود؟
وقتی قیمت گران می‌شود، ما بلافاصله قیمت کالای تولیدی را افزایش می‌دهیم. الان هم باید به‌دنبال کاهش قیمت جهانی این قیمت‌ها کاهش یابند.
دستکاری قیمت چه در قالب افزایش قیمت و چه در قالب کاهش آن در نظام بازار آزاد ایراد دارد و مصداق قیمت‌گذاری دستوری است.
آنچه مدنظر ماست اینکه نه تولیدکنندگان و نه مصرف‌کنندگان متضرر نشوند، چون ما هم به‌دنبال منافع تولیدکنندگان و هم مصرف‌کنندگان هستیم و نمی‌خواهیم هیچ گروهی متضرر شود. درضمن عرضه و تقاضا همیشه کارآمد نیست؛ برای همین آدام اسمیت برای نظام بازار آزاد شروطی را مطرح کرده است. این شروط به تعداد عرضه‌کنندگان، تقاضاکنندگان و شفافیت بازار برمی‌گردد. در اینجا مصرف‌کنندگان زیاد هستند، اما تولیدکنندگان مواد غذایی محدودند و امکان ایجاد انحصار وجود دارد. در ضمن موضوع شفافیت اطلاعات در بازار هم هست. البته ما سعی می‌کنیم تمام اطلاعات را در بازار به‌سرعت منتشر کنیم، اما با این حال هنوز بازار محصولات غذایی ما رقابتی نیست، بازار نیمه‌انحصاری یا در برخی موارد انحصاری است. این وضع در مورد بازار روغن خوراکی هم صدق می‌کند. این بازار اکنون غیر‌رقابتی و نیمه‌انحصاری است و ما مجبوریم در این بازار مداخله کنیم.
