«دنیای‌اقتصاد» بر اساس داده‌های گمرک ایران بررسی کرد
تصویر تجارت در ۱۴۰۰
نمرات ۱۴۰۰ تجارت خارجی
تصویر تجارت خارجی ایران در سال1400 ترسیم شد. حجم کل تجارت خارجی در سال‌گذشته نسبت به سال1399 با رشد 38درصدی همراه شد. در این میان، ارزش صادرات غیرنفتی ایران افزایش 41درصدی را نسبت به سال1399 تجربه کرد و از سوی دیگر ارزش واردات کشور در سال1400 معادل 36درصد نسبت به سال1399 رشد یافت. حجم تجارت خارجی در سال‌گذشته وزن 162میلیون تنی و ارزش 100میلیارد دلاری داشته است. صادرات در سال1400 نیز نسبت به سال1399 رشد 41درصدی را در ارزش تجربه کرده و از 5/ 34میلیارد دلار در سال99 به 48میلیارد دلار در سال1400 و وزن کالاهای صادراتی نیز از 122میلیون و 300هزار تن در سال99 به 122میلیون تن در سال‌گذشته رسیده است.
واردات در سال‌گذشته نیز با رشد ارزشی 36درصدی نسبت به سال99 همراه بوده است؛ به‌عبارتی ارزش واردات در سال99 معادل 4/ 38میلیارد دلار بوده؛ درحالی‌که در سال1400 این رقم به 52میلیارد دلار رسیده است. علاوه‌بر این، وزن کالاهای وارداتی در سال1399 معادل 4/ 33میلیون تن بوده که در سال1400 به 40میلیون تن رسیده است که رشد 21درصدی را نشان می‌دهد. در عین حال برآوردها نشان می‌دهد که تراز تجاری ایران در سال1400 منفی 4میلیارد دلار و مانند سال1399 بوده است، بنابراین فاصله صادرات و واردات نسبت به سال99 تغییری نیافته است. در مجموع صدور کالا به کشورهای مقصد در سال1400 از آنچه پیشبینی شده بود نیز سبقت گرفت. مقامات مسوول در ابتدا وعده دستیابی به صادرات 40میلیارد دلاری تا پایان سال1400 را داده بودند و پس از آن اعلام کردند که صادرات تا پایان سال‌به 45میلیارد دلار می‌رسد. تحلیل‌ها نیز حاکی از آن است که طی سال‌های 1390 تا 1400 از حیث ارزش بالاترین رقم صادرات ایران در حوزه کالایی بدون احتساب نفت‌خام متعلق به سال1400 و از نظر مقداری مربوط به سال1398 بوده است. در سال1400 رشد مقداری صادرات در مقایسه با سال‌قبل حدود 7درصد و رشد ارزشی نیز حدود 41درصد بوده که با توجه به تفاوت رشد وزنی و ارزشی، علت اصلی رشد بالای ارزش صادرات در این بازه زمانی مربوط به افزایش میانگین قیمت صادرات بوده است. به رسم هر ساله، متولیان تجارت خارجی، هدفگذاری صادراتی امسال را نیز اعلام کردند. به گفته رئیس سازمان توسعه تجارت، صادرات کشور قرار است در سال‌جاری به 55میلیارد دلار برسد و به این منظور برنامه‌هایی نیز از سوی مقامات مسوول تدوین شده است. بخشی از این برنامه‌ها بر کشورهای هدف صادراتی تمرکز دارد و بخشی تسهیل کننده صادرات است. البته آخرین سکانس تجارت خارجی در سال1400 نشان می‌دهد در اسفندماه صادرات کشور نسبت به بهمن‌ماه افت داشته و نسبت به اسفند 1399 با رشد روبه‌رو بوده است، حال آنکه واردات کالا در این‌ماه هم نسبت به بهمن‌ماه 1400 و هم نسبت به اسفندماه 1399 روند صعودی داشته است.
تصویر تجارت در اسفند ماه
ارزیابی‌های مقدماتی از تجارت خارجی در ماه دوازدهم سال‌گذشته بیانگر آن است که صادرات نسبت به بهمن‌ماه افت داشته، اما واردات با افزایش قابل‌توجهی روبه‌رو بوده است.
بر اساس محاسبات آماری، در ماه دوازدهم سال1400، صدور 9میلیون و 342هزار تن کالا به ارزش 4میلیارد و 483میلیون دلار در کارنامه تجارت خارجی ثبت‌شده است. این ارقام نشان می‌دهد صادرات در اسفندماه نسبت به بهمن با کاهش 7/ 5درصدی روبه‌رو بوده است. در بهمن‌ماه صادرات 4میلیارد و 754میلیون دلار بود، در عین حال صادرات در اسفند 1400 نسبت به مدت مشابه سال1399 رشد 9/ 17درصدی را تجربه کرده است. در اسفندماه سال99 صادرات ارزشی معادل 3میلیارد و 800میلیون دلار داشت.
واردات در اسفندماه 1400 نیز به 5میلیارد و 423میلیون دلار رسیده است که نشان می‌دهد نسبت به بهمن‌ماه 1400 رشد 47درصدی داشته و نسبت به اسفند سال1399 با افزایش 6/ 18درصدی مواجه شده است. در بهمن 1400 ارزش واردات 3میلیارد و 686میلیون دلار بود و در اسفند 1399 نیز 4میلیارد و 572میلیون دلار واردات انجام شده بود. تراز تجاری اسفند 1400 نیز منفی 940میلیون دلار و به نفع واردات است.
کشورهای عمده مقصد و مبدا
بیشترین صادرات 1400 به کدام کشورها انجام شده است و بیشتر کالاهای وارداتی در این سال‌از کجا آمده‌اند؟ رئیسکل گمرک ایران در پاسخ به این سوال اعلام کرده است: کشورهای امارات‌متحده عربی، چین، ترکیه، آلمان و فدراسیون روسیه ۵کشور عمده طرف معامله واردات کالا به کشور و کشورهای چین، عراق، ترکیه، امارات‌متحده‌عربی و افغانستان ۵ کشور عمده مقصد کالاهای صادراتی کشورمان در سال۱۴۰۰ بودند. گفته‌های علیرضا مقدسی نشان می‌دهد که سوئیس از لیست 5 کشور عمده وارداتی حذف شده و جای خود را به روسیه داده است. مقدسی همچنین گفته است: کالاهای عبوری خارجی از مسیر کشورمان در سال۱۴۰۰ با رشد ۶۸درصدی، به ۱۲میلیون و ۵۰۰هزار تن رسید که پس از هفت سال مجددا کشور توانست به این میزان ترانزیت کالا بازگردد. او اعلام کرد: عمده کالاهای وارداتی به کشور نیز کالای اساسی، موادخام و ماشین‌آلات تولید بودند.
هدفگذاری صادرات 1401
رئیسکل سازمان توسعه تجارت ایران از هدفگذاری 55میلیارد دلاری صادرات در سال1401 سخن گفته است. به گزارش «شاتا» علیرضا پیمانپاک اعلام کرده است که نقشه‌راه توسعه تجارت ایران با تعیین اولویت‌ها و شاخص‌‌‌‌‌‌‌های کمی و کیفی، تهیه شده است.
وی اظهار کرد: با بررسی شاخص‌‌‌‌‌‌‌های انتخاب بازار به یک اولویت‌‌‌‌‌‌‌بندی رسیدیم که از جمله این اولویت‌ها تعیین مقاصد صادراتی مانند کشورهای همسایه، منطقه اوراسیا، شرق و جنوب شرق آسیا، شبه قاره هند و منتخب کشورهای آفریقایی و سایر بازارهای بزرگ تجاری دنیا است. به گفته وی، با هدف رونق تولید، برنامه‌‌‌‌‌‌‌ریزی لازم برای توسعه صادرات با اولویت‌‌‌‌‌‌‌گذاری تکمیل ظرفیت‌‌‌‌‌‌‌های خالی واحدها در سازمان توسعه تجارت ایران دنبال می‌شود. معاون وزیر صمت تصریح کرد: در مسیر تبدیل نقاط ضعف به نقاط قوت در حوزه صادرات غیرنفتی مواردی شامل مانع‌‌‌‌‌‌‌زدایی و اصلاح مقررات با هدف تسهیل‌‌‌‌‌‌‌تجاری، تامین و تعریف سازوکارهای مالی، پشتیبانی لجستیک، ایجاد کنسرسیوم‌‌‌‌‌‌‌ها و زنجیره‌‌‌‌‌‌‌های تامین و بازتعریف شبکه توزیع و بازاریابی در دستور کار است. پیمانپاک گفته است: هدفگذاری کمی صادرات غیرنفتی سازمان توسعه تجارت برای امسال، حدود ۵۵میلیارد دلار است که ۵۰میلیارد دلار آن در حوزه صادرات کالا و ۵میلیارد دلار در حوزه صادرات خدمات پیشبینی و تعریف شده است. در همین راستا و برای رونق صادرات غیرنفتی، افزایش تعداد رایزنان تجاری از ۹ نفر به 30 نفر در سال۱۴۰۱ در دستور کار سازمان توسعه تجارت ایران قرار دارد. رئیسکل سازمان توسعه تجارت ایران اظهار کرد: یکی دیگر از رویکردهای ویژه این سازمان برای توسعه صادرات غیرنفتی، تبدیل مراکز تجاری به سفارتخانه تجاری در کشورهای مقصد صادراتی ایران است تا صادرکنندگان کشور بتوانند بهطور کامل خدمات موردنیاز خود را از این مراکز دریافت کنند و پشتیبانی لازم از آنها انجام شود. پیمانپاک گفت: امسال مکانیزم تهاتر و واردات در برابر صادرات در همه کالاها قابل‌اجراست و این امکان برای همه صادرکنندگان مهیاست و خوشبختانه با همکاری بانک مرکزی روند خوبی بر جریان بازگشت ارز حاصل از صادرات حاکم شده است. معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت تاکید کرد: در همین زمینه و برای رفع بدهی ارزی صادرکنندگان شناسنامه‌‌‌‌‌‌‌دار، برنامه ویژه‌‌‌‌‌‌‌ای در دستور کار سازمان توسعه تجارت قرار گرفته است. رئیسکل سازمان توسعه تجارت ایران اظهار کرد: امسال بهطور حتم مشوق‌‌‌‌‌‌‌های صادراتی را دریافت کرده و از صادرکنندگان با اولویت شرکت‌های صادراتی با کالای دارای بیشترین ارزش‌افزوده، حمایت خواهد شد. وی تصریح کرد: برای تسهیل در امور حوزه تجارت و هم‌‌‌‌‌‌‌افزایی و ایجاد هماهنگی بیشتر، احیای شورای‌عالی صادرات در قالب شورای‌عالی تجارت با اختیارات ویژه در دستور کار دولت قرار دارد که به‌زودی نهایی و عملیاتی خواهد شد.
