استفاده از سامانههای بلاکچین به‌جای «السی» تحلیل شد
رمزارزها به کمک تجارت میآیند؟
شرایطی که فعل تجارت را برای آنها بیش از پیش سخت کرده است، به‌همین‌دلیل پیش‌‌‌‌‌‌‌بینی می‌شود تا شرایط کامل بهکارگیری ابزارهای شبه‌سوئیفت فراهم نشود، فعالان اقتصادی به آن ورود نکنند. طبق آخرین گزارشی که متولیان تجارت در بهمن‌ماه سال‌جاری ارائه کردند، بانک مرکزی با استفاده از سامانههای بلاکچین برای جایگزینی السی موافقت کرده است، ولی هنوز مشخص نیست گمرک، سازمان امور مالیاتی و سازمان حسابرسی یعنی سایر نهادهایی که در حوزه مالی هستند نیز همانند بانک مرکزی موافقت خود را به سازمان توسعه تجارت اعلام کرده‌اند یا نه. براین اساس علل تاخیر در تدوین و ابلاغ دستورالعمل بهکارگیری رمزارز در تجارت خارجی مشخص نیست. سیاستی که قرار بود در راستای مدیریت تجارت بین‌‌‌‌‌‌‌المللی و دور زدن تحریمها به‌کار گرفته شود؛ اما به خواب زمستانی رفته است.
فعالان اقتصادی با احتیاط حرکت می‌کنند
۲۰ بهمن‌ماه سال‌جاری بود که رئیس سازمان توسعه تجارت در نشست هم‌‌‌‌‌‌‌اندیشی مقامات دولتی با فعالان اقتصادی خبر از مذاکرات این سازمان با بانک مرکزی درخصوص جایگزینی سامانههای بلاکچین با «ال سی» در حوزه تجارت خارجی داد و گفت: آیین‌‌‌‌‌‌‌نامه آن به‌زودی در حوزه تجارت خارجی ابلاغ خواهد شد. به باور پیمان‌‌‌‌‌‌‌پاک این سیاست در راستای «مدیریت تجارت بین‌‌‌‌‌‌‌المللی» و «دور زدن تحریمها» است. سیاستی که به‌‌‌‌‌‌‌رغم اینکه حدود دو‌ماه از اعلام آن می‌گذرد، اما سازوکارهای آن هنوز تبیین نشده و مشخص نیست که سازمان توسعه تجارت در پیشبرد این هدف خود با چه موانعی مواجه شده است. البته شاید مهم‌تر از آن که استفاده از رمزارزها چه زمانی برای واردات کالا اجرایی خواهد شد، این است که فعالان اقتصادی چه نگرشی به بهره‌‌‌‌‌‌‌گیری از این ابزار دارند.
رئیس کمیسیون اقتصاد نوآوری و تحول دیجیتال اتاق تهران بر این عقیده است که تا زمانی‌که سیکل و چرخه استفاده از رمزارزها تکمیل نشود، نمی‌توان انتظار داشت که رشد قابل‌ملاحظه‌‌‌‌‌‌‌ای در استفاده از رمزارزها در حوزه واردات و صادرات رقم بخورد. اگرچه ممکن است استفاده از این ابزار برای پرداخت‌‌‌‌‌‌‌های خرد و مراودات در مقیاس کوچک انجام شود.
به گزارش اتاق تهران، فرزین فردیس، دلیل عدم‌گرایش فعالان اقتصادی برای استفاده از این ابزار را ترس و محافظه‌‌‌‌‌‌‌کاری بحق فعالان اقتصادی دانست و گفت: هنوز دستورالعمل مشخصی تدوین نشده و در عین حال مشخص نیست که اگر فعالان اقتصادی، بخشی از تجارت بین‌الملل خود را با ابزار رمزارز انجام دهند، سازمان امور مالیاتی، بانک مرکزی و سایر سازمان‌ها و نهادهای مشابه، چه برخوردی با این تراکنش مالی خواهند داشت. به بیان بهتر، آیا حسابرسان بخشنامه یا استانداردی در اختیار دارند که در زمان رسیدگی به حساب‌‌‌‌‌‌‌ها به آن استناد کرده و استفاده از رمزارزها را موردتایید قرار دهند؟ وی افزود: مساله این است که در حال‌حاضر، دستورالعمل‌های حسابرسی، این مجوز را به حسابرسان نمی‌دهد و اساسا پذیرفته نیست که رمزارزها در صورت‌های مالی شرکت به رسمیت شناخته شود. البته این عضو هیات نمایندگان اتاق تهران تاکید کرد: به‌طور کلی سازمان توسعه تجارت، گام‌‌‌‌‌‌‌های نخستین را برای ورود رمزارزها به حوزه تجارت به‌خوبی برداشته و سعی کرده در این زمینه صف‌‌‌‌‌‌‌شکنی کند، اما واقعیت این است که این، هنوز اولین قدم است و تا زمانی که کل چرخه و اکوسیستمی که باید این ابزار را به رسمیت بشناسد، پای کار نیاید، تصور نمی‌‌‌‌‌‌‌کنم‌درصد زیادی از فعالان اقتصادی به این ابزار روی بیاورند و از آن استفاده کنند.
وی افزود: احتمالا سازمان توسعه تجارت، جلسات مختلفی را با نهادها و سازمان‌های ذی‌‌‌‌‌‌‌مدخل در این امر برگزار کرده و شاید به‌زودی خبرهایی مبنی‌بر توافق سایر نهادها برای بهره‌‌‌‌‌‌‌گیری از ابزار رمزارزها شنیده شود؛ اما بازهم به‌نظر می‌رسد که این اخبار را نیز باید صرفا به‌عنوان یک نوید تلقی کرد و احتمالا این به منزله رفع تمام موانع استفاده از ارزهای دیجیتال در حوزه تجارت نخواهد بود.
فردیس با بیان اینکه هر سازمانی که در پروسه تجارت خارجی نقش داشته و با تراکنش‌‌‌‌‌‌‌های مالی بنگاه‌‌‌‌‌‌‌ها سروکار دارد، باید به شکلی همراهی خود را با این ابزار و روش جدید نشان دهد، افزود: گمرک، بانک مرکزی، سازمان امور مالیاتی و سازمان حسابرسی از جمله نهادهایی هستند که باید نوع برخورد خود را با استفاده‌‌‌‌‌‌‌کنندگان از رمزارزها در مراودات تجاری مشخص کرده و آیین‌‌‌‌‌‌‌نامه یا دستورالعمل‌های لازم و همچنین محدودیت و معذوریت‌‌‌‌‌‌‌های خود را به‌طور مشخص اعلام کنند.
وی همچنین تاکید کرد که بهکارگیری از ابزار رمزارزها در تجارت خارجی، اقدام خوبی است؛ اما تا زمانی که فرآیند استفاده از آن تکمیل نشود، نمی‌توان امیدوار بود که حتما مساله نقل و انتقالات مالی حل شده و راه جدیدی برای تبادلات مالی کشور باز می‌شود.
تجار چگونه از رمزارزها استفاده کنند؟
بر اساس آیین‌‌‌‌‌‌‌نامه مربوط به استفاده از رمزارزها و قراردادهای هوشمند در صادرات و واردات، قرار است بهکارگیری رمزارزها در چند گام و به‌صورت آزمایشی به اجرا درآید، اما تجار چگونه می‌توانند از رمزارز در جریان صادرات و واردات استفاده کنند؟ مشاور رئیس مرکز توسعه تجارت وزارت صنعت دراین‌باره به پایگاه خبری اتاق ایران گفته بود: قرار است بهکارگیری رمزارزها در چند گام و به‌صورت آزمایشی به‌زودی به اجرا درآید. در حوزه واردات در گام اول قرار است کسانی که خودشان به‌صورت قانونی ماین رمزارز انجام داده‌‌‌‌‌‌‌اند بتوانند با استفاده از «رمزارز خود» شروع به واردات کنند.
به گفته احمد صالحی، احراز کیف پول یا اینکه آیا رمزارز تولیدی خود واردکننده است و یا مبادله‌‌‌‌‌‌‌ای است و سوالاتی از این دست همه قابل اثبات و پیگیری هستند. وی ادامه داد: بر اساس این آیین‌‌‌‌‌‌‌نامه در گام دوم امکان استفاده از «رمزارز غیر» نیز در سامانه فراهم خواهد شد، یعنی تولیدکننده‌مجازی که رمزارز را ماین کرده در سامانه عرضه میکند و واردکننده با تخصیص این ارز واردات خود را انجام می‌دهد. در فاز سوم هم واردات با استفاده از رمزارز حاصل از صادرات در این آیین‌‌‌‌‌‌‌نامه دیده شده است. به این منظور چیزی شبیه به سامانه نیما تعریف شده که در آن صادرکننده با عرضه ارز خود در این سامانه رفع تعهد ارزی میکند و واردکننده هم میزان ارز موردنیاز خود را گرفته و واردات خود را انجام می‌دهد. بنابراین رفع تعهد ارزی از طریق رمزارزها در گام سوم اجرایی خواهد شد. به این شکل که فرد در قبال صادرات خود رمزارز دریافت میکند، سپس باید رمزارز را یا در یک صرافی اکس‌چنج داخل ایران یا خارج از ایران تبدیل به ارز فیات کند و با یکی از روش‌های مجاز (یا واردات در برابر صادرات یا به شکل ریالی یا عرضه در سامانه نیما) تعهد ارزی خود را رفع کند. وی با اشاره به‌کاربرد رمز ریال افزود: در حال‌حاضر فرآیند کار این‌گونه است که وقتی متقاضی در سامانه می‌خواهد رمزارز دریافت کند باید حساب واسطی وجود داشته باشد که این حساب واسط می‌تواند دولت باشد. در این شرایط فرد متقاضی ریال خود را واریز میکند تا رمزارز دریافت کند. بعدازاینکه رمزارز به کیف پول فرد رفت سامانه آن ریال را به حساب مالک رمزارز واریز میکند، اما اگر ریال فرد متقاضی رمزپول باشد این می‌تواند به شکل هوشمند و خودکار به آسانی انجام شود، یعنی فرد ریال دیجیتال به حساب قرارداد هوشمند واریز میکند کسی هم که قصد فروش رمزارز را دارد، رمزارز را به حساب قرارداد هوشمند واریز میکند، پس از آن خود قرارداد ریال را به او و رمزارز را به فرد مقابل خواهد داد.
