مبادله کالا با ۲+۱۵ شریک تجاری در سه فصل بررسی شد
رویا‌پردازی برای بازار همسایگان
صادرات به همسایگان در حالی قرار است به ۴۰ تا ۵۰ میلیارد دلار برسد که جدیدترین آمار صدور کالا به ۱۵ کشور همسایه نشان می‌دهد از این هدف‌گذاری ۱۸ میلیارد و ۶۵۷میلیون دلار در ۹ ماه امسال محقق شده است و این ۱۵ کشور سهم ۵۳ درصدی را از صادرات ۹ ماهه در اختیار گرفته‌اند. چین و هند نیز در ۹ ماه امسال در مجموع خریدار ۱۱ میلیارد و ۵۴۷ میلیون دلار کالای ایرانی بوده‌اند. ۱۵ کشور همسایه در حالی در اولویت نخست تجاری کشور قرار دارند که ارزیابی سهم ارزشی آنها از کل صادرات در بازه ۹ ماهه بیانگر تمرکز ایران بر ۳ کشور همسایه است و بقیه سهم کمتر از ۵ درصد از ارزش صادرات را در اختیار گرفته‌اند. در عین حال واردات از ۱۵کشور همسایه در ۹ ماهه امسال نسبت به مدت مشابه سال گذشته رشد کرده و به ۱۸میلیارد و ۳۳ میلیون دلار رسیده است و سهم کمتر از ۵۰ درصدی را از کل واردات کشور در این بازه زمانی را به خود اختصاص داده است. ارزیابی سهم ارزشی این ۱۵کشور از کل واردات حاکی از آن است که تنها دو کشور توانسته‌اند سهمی بیشتر از ۵ درصد را از کل واردات در بازه زمانی مذکور به خود اختصاص دهند. چین و هند هم سهم نزدیک به ۲۶درصدی را از کل واردات در این بازه زمانی در اختیار دارند.
نمای صادرات به همسایگان در ۹ ماه
۱۵ کشور همسایه که در مجموع توانسته‌اند سهم ۵۳ درصدی را از کل ارزش صادرات ۹ ماهه از آن خود کنند، خریدار ۱۸ میلیارد و ۶۵۷ میلیون دلار کالای ایرانی به وزن ۵۷میلیون و ۳۲۷ هزار تن بوده‌اند. صادرات به این ۱۵ کشور رشد ارزشی ۵/ ۲۳ درصدی و رشد وزنی ۹ درصدی را نسبت به مدت مشابه سال گذشته تجربه کرده است. از مجموع ۱۵ کشور هدف، ارزش صادرات به ۵ کشور نسبت به مدت مشابه سال گذشته کاهش یافته و وزن کالاهای صادراتی به ۵ کشور نیز افت داشته است. در عین حال بیشترین رشد ارزشی و وزنی صادرات مربوط به ترکمنستان و بیشترین افت ارزشی و وزنی صادرات نیز متعلق به افغانستان است. با احتساب چین و هند به عنوان بازارهای اولویت‌دار صادراتی، در مجموع سهم ۱۷ کشور از کل صادرات ایران در ۹ ماهه امسال به ۸۶ درصد می‌رسد. همچنین سایر کشورها سهمی معادل ۱۴ درصد از کل صادرات را در اختیار دارند.
صادرات به ۱۵ کشور
عراق نخستین مقصد صادراتی ایران در بین کشورهای همسایه است که سهم آن از کل ارزش صادرات ۹ ماهه به ۳/ ۱۹ درصد می‌رسد. رشد ۱۴ درصدی ارزشی و ۱۲ درصدی وزنی، ارزش خرید کالاهای ایرانی از سوی این کشور را به ۶ میلیارد و ۷۸۰ میلیون دلار و وزن کالاهای صادر شده را به ۲۳ میلیون و ۴۷۴ هزار تن رسانده است.
ترکیه با خرید ۴ میلیارد و ۱۲۵ میلیون دلار کالای ایرانی سهم ارزشی ۷/ ۱۱ درصدی را به خود اختصاص داده و در عین حال رشد ۱۲۳ درصدی ارزشی را نسبت به مدت مشابه سال گذشته ثبت کرده است. وزن کالاهای صادراتی به این کشور هم با رشد ۱۱۷ درصدی به ۱۱ میلیون و ۶۸۹ هزار تن رسیده است.
امارات سومین مقصد کالاهای ایرانی از بین ۱۵ کشور همسایه است که در ۹ ماهه امسال با خرید ۸ میلیون و ۳۰۲ هزار تن کالا به ارزش ۳ میلیارد و ۴۳۴ میلیون دلار سهم ۸/ ۹ درصدی را از کل ارزش صادرات این مدت به خود اختصاص داده است. صادرات به امارات از نظر ارزشی ۴ درصد رشد داشته، اما وزن کالاهای صادر شده به این کشور افت ۲۷ درصدی را تجربه کرده است.
افغانستان با در اختیار داشتن سهم ارزشی ۴ درصد از کل صادرات ۹ ماهه، مقصد چهارم کالاهای ایرانی در بین همسایگان است. اما صادرات به این کشور در بازه زمانی مورد بررسی با افت ارزشی ۱۸ درصد و کاهش وزنی ۳۷ درصد روبه‌رو بوده است. در ۹ ماهه امسال ۳ میلیون و ۳۲۵ هزار تن کالا به ارزش یک میلیارد و ۴۱۱ میلیون دلار به افغانستان صادر شده است.
سهم ۶/ ۲ درصدی ارزش صدور کالا به پاکستان در این بازه زمانی، این کشور را به پنجمین مقصد صادراتی ایران در بین کشورهای همسایه تبدیل کرده است. ارزش صادرات به این کشور در ۹ ماهه امسال ۹۱۱ میلیون دلار و وزن آن ۲ میلیون و ۱۶۸ هزار تن بوده است. رشد ۲۹ درصدی ارزش صادرات به پاکستان در ۹ ماهه امسال نسبت به بازه مشابه سال گذشته و افزایش ۲۱ درصدی وزن کالاهای صادر شده حاصل فعالیت صادرکنندگان در این بازار است.
صادرات به عمان با ارزش ۴۴۲ میلیون دلاری، رشد ۶۰ درصدی را نسبت به مدت مشابه سال گذشته تجربه کرده است و سهم این کشور از کل ارزش صادرات به ۳/ ۱درصد می‌رسد. صدور کالا به روسیه هم با رشد ۲۸ درصدی نسبت به مدت مشابه سال گذشته به ۴۳۳ میلیون دلار رسیده و سهم ارزشی این کشور هم ۲/ ۱درصد از کل ارزش صادرات ۹ ماهه است. جمهوری آذربایجان با خرید ۲۸۷ میلیون دلار کالای ایرانی و سهم ارزشی ۸/ ۰ درصد از کل صادرات ۹ ماهه، به عنوان هشتمین مقصد صادراتی ایران در بین کشورهای همسایه قرار گرفته است. اما ارزش صادرات به این کشور افت یک درصدی و وزن کالاهای صادرشده نیز کاهش ۲۰ درصدی را نسبت به مدت مشابه سال گذشته تجربه کرده است. ترکمنستان با خرید ۲۴۰ میلیون دلار کالای ایرانی سهم ۷/ ۰ درصدی از کل ارزش صادرات را در اختیار گرفته است. رشد ارزشی ۱۶۴ درصدی صادرات به این کشور و رشد وزنی ۱۴۰ درصدی، نشان می‌دهد ایران برای ورود به این بازار در تلاش است.
ارمنستان خریدار ۲۳۸ میلیون دلار کالای ایرانی در ۹ ماهه امسال بوده و سهم ارزشی ۷/ ۰ درصدی را به خود اختصاص داده است. اما ارزش و وزن کالاهای صادراتی به این کشور با افت ۶ و ۲۱ درصدی روبه‌رو شده است. رشد ۲۰ درصدی صادرات به قزاقستان، سهم ارزشی این کشور از کل صادرات را به ۴/ ۰ درصد رسانده و ارزش کالاهای صادر شده به این کشور ۱۳۳ میلیون دلار برآورد می‌شود. کویت و قطر به ترتیب مقاصد دوازدهم و سیزدهم کالاهای ایرانی هستند که در ۹ ماهه امسال هر یک سهم ۳/ ۰ درصدی را از کل صادرات به خود اختصاص داده‌اند. ارزش صادرات به هر یک از این کشورها ۱۰۹ میلیون دلار بوده است.
در عین حال صادرات به کویت افت ارزشی ۴ درصدی داشته است. اما صدور کالا به قطر افت ۱۳ درصدی ارزشی و کاهش ۱۸ درصدی وزنی را تجربه کرده است. بحرین و عربستان هم سهم‌های ناچیزی نزدیک به صفر را از کل ارزش صادرات در اختیار دارند. بحرین در ۹ ماهه امسال ۶ میلیون دلار کالا از ایران خریداری کرده و رشد ۱۲ درصدی را در ارزش صادرات به ثبت رسانده است. عربستان نیز با خرید ۴۰ هزار دلار کالا از ایران رشد ۱۰۰ درصدی ارزشی را نسبت به مدت مشابه سال گذشته در اختیار دارد.
صادرات به چین و هند: این دو کشور به جز کشورهای همسایه مقاصد اولویت‌دار صادراتی هستند. ارزش صادرات به چین در ۹ ماهه امسال ۱۰ میلیارد و ۲۰۴ میلیون دلار بوده و سهم ارزشی آن به ۲۹ درصد می‌رسد. همچنین ارزش و وزن صادرات به چین نسبت به مدت مشابه سال گذشته رشد ۵۸ و ۷/ ۲ درصدی داشته است. هندی‌ها هم با خرید یک میلیارد و ۳۴۳ میلیون دلار کالای ایرانی توانسته‌اند سهم ۸/ ۳ درصدی از صادرات را در اختیار بگیرند و رشد ارزشی ۷۲ درصدی و افزایش وزنی ۴ درصدی را ثبت کنند. در مجموع ۱۷ بازار هدف نام برده خریدار ۳۰ میلیارد و ۲۰۴ میلیون دلار کالای ایرانی بوده و سهم ۸۶ درصدی را از کل ارزش صادرات در اختیار دارد. همچنین ارزش کالاهای صادراتی به این کشورها رشد ۳۵ درصدی و وزن کالاهای صادر شده افزایش ۷ درصدی را نسبت به بازه مشابه سال گذشته داشته است.
نمای کلی واردات از مبادی اصلی
جمع واردات از ۱۵ کشور همسایه ایران در ۹ ماهه امسال با رشد ۶۸ درصدی ارزشی به ۱۸ میلیارد و ۳۳ میلیون دلار می‌رسد. وزن کالاهای وارد شده از این کشورها نیز با رشد ۶۲ درصدی رقمی معادل ۱۷ میلیون و ۶۸۲ هزار تن ثبت شده است. سهم ارزشی واردات از ۱۵ کشور همسایه ۸/ ۴۸ درصد است. در عین حال مجموع واردات از چین و هند به عنوان دو بازار مهم تجاری ایران با رشد ۹ درصدی نسبت به بازه مشابه سال گذشته، ارزشی معادل ۹ میلیارد و ۴۵۱ میلیون دلار دارد و سهم این دو کشور از کل ارزش واردات در ۹ ماهه امسال به ۶/ ۲۵ درصد رسیده است. وزن کالاهای وارد شده از این دو کشور افت ۲۲ درصدی داشته و ۳ میلیون و ۴۷۹ هزار تن ثبت شده است. از این رو واردات از ۱۷ کشور اولویت‌دار تجاری، با رشد ۴۲ درصدی ارزشی و سهم ۴/ ۷۴درصدی از کل ارزش واردات روبه‌رو بوده و به ۲۷ میلیارد و ۴۸۵ میلیون دلار رسیده و وزن کالاهای وارد شده از این کشورها رشد ۳۸ درصدی را تجربه کرده و به ۲۱ میلیون و ۱۶۱ هزار تن ارتقا یافته است. سایر کشورها نیز سهم ارزشی ۶/ ۲۵درصدی را از کل ارزش واردات ۹ ماهه در اختیار گرفته‌اند و با رشد ۲۷ درصدی ارزشی معادل ۹ میلیارد و ۴۵۸ میلیون دلار را تجربه کرده‌اند. همچنین وزن کالاهای وارداتی از سایر کشورها افت ۷ درصدی داشته و به ۸ میلیون و ۹۵۸ هزار تن رسیده است.
واردات از ۱۵ کشور همسایه
سهم بیشتر کشورهای همسایه از ارزش واردات ۹ ماهه اندک است. تنها امارات با در اختیار داشتن ۱/ ۳۱ درصد از کل ارزش واردات، در میان این کشورها پیشتاز است و پس از آن نیز ترکیه سهم ۱۰ درصدی را در اختیار دارد. بقیه با سهمی کمتر از ۴ درصد از کل واردات روبه‌رو بوده‌اند. امارات رشد ۸۲ درصدی ارزشی و افزایش ۱۵۳ درصدی وزنی را نسبت به بازه مشابه سال گذشته ثبت کرده است. ارزش واردات از امارات در این بازه زمانی ۱۱ میلیارد و ۴۹۳ میلیون دلار و وزن آنها ۸ میلیون و ۸۹۷ هزار تن برآورد شده است.
ترکیه با ثبت ارزش ۳ میلیارد و ۶۹۳ میلیون دلار و وزن ۲ میلیون و ۹۳۳ هزار تن دومین مبدا وارداتی در بین کشورهای همسایه است. رشد ۲۴ درصدی ارزشی و افت ۱۷ درصدی وزنی نسبت به ۹ ماهه سال گذشته در کارنامه تجارت با این کشور ثبت شده است. همچنین سهم ترکیه از کل ارزش واردات به ۱۰ درصد می‌رسد. روسیه سومین مبدا واردات ایران در بین ۱۵ کشور است و در ۹ ماهه امسال سهم ۳/ ۳ درصدی را از کل ارزش واردات به خود اختصاص داده است. واردات از روسیه با رشد ارزشی ۵۲ درصدی به یک میلیارد و ۲۲۲ میلیون دلار رسیده و با افزایش وزنی ۱۱ درصدی ۲ میلیون و ۷۳۰ هزار تن را ثبت کرده است. عراق با سهم ارزشی ۴/ ۲ درصد از کل ارزش واردات و ۸۸۰ میلیون دلار صادرات به ایران در رده بعدی قرار دارد. رشد ۹۸۸ درصدی ارزش واردات از عراق و افزایش ۲۷۱۵ درصدی وزن کالاهای وارداتی از این کشور در آمار ۹ ماهه امسال ثبت شده است. وزن کالاهای وارداتی از عراق به یک میلیون و ۹۰۲هزار تن می‌رسد. واردات از عمان ارزشی معادل ۴۰۹ میلیون دلار و وزنی معادل ۸۱۹ هزار تن دارد که سهم ارزشی این کشور را از کل واردات ۹ ماهه به ۱/ ۱ درصد رسانده است. رشد ۲۲ درصدی ارزشی و افت ۲۱ درصدی وزنی نیز در کارنامه واردات از این کشور ثبت شده است.
پاکستان با سهم ارزشی ۵/ ۰ درصد از کل ارزش واردات و رشد ارزشی ۴۸ درصد، ۱۹۴ میلیون دلار کالا به ایران صادر کرده است. قزاقستان، جمهوری آذربایجان و ترکمنستان نیز هر یک سهم ۱/ ۰ درصدی را از کل واردات در اختیار دارند. قزاقستان ۳۸ میلیون دلار، جمهوری آذربایجان ۳۲ میلیون دلار و ترکمنستان ۲۵ میلیون دلار به ایران کالا فروخته‌اند. این سه کشور به ترتیب رشد ۴۸ درصدی، ۸۰ درصدی و ۸۹ درصدی ارزشی را نسبت به بازه مشابه سال گذشته ثبت کرده‌اند. اما وزن کالاهای وارداتی از جمهوری آذربایجان و ترکمنستان نسبت به مدت مشابه سال گذشته کاهش داشته است. سهم ۰۵/ ۰درصدی ارمنستان از کل ارزش واردات، این کشور را به دهمین مبدا وارداتی ایران در بین کشورهای همسایه تبدیل کرده است. واردات از این کشور ارزشی معادل ۱۷ میلیون دارد و رشد ۳۶ درصدی ارزشی و افت ۷ درصدی وزنی را ثبت کرده است.
افغانستان با صادرات ۱۳ میلیون دلاری کالا به ایران، سهم ۰۴/ ۰درصدی را در اختیار گرفته است. واردات از افغانستان نسبت به مدت مشابه سال گذشته افزایش ۶۰۱ درصدی ارزشی و رشد ۱۴۷ درصدی وزنی داشته است. کویت و قطر هر یک سهم ۰۲/ ۰ درصدی را از کل ارزش صادرات در اختیار دارند و به ترتیب ۹ میلیون دلار و ۷ میلیون دلار واردات از این دو کشور انجام شده است.
بحرین سهم نزدیک به صفر را از ارزش واردات در اختیار گرفته و ۳/ ۱ میلیون دلار کالا به ایران صادر کرده است که نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۳۳۸ درصد رشد داشته است. اما عربستان در ۹ ماهه امسال هیچ کالایی به ایران نفروخته است.
واردات از چین و هند: در ۹ ماهه منتهی به آذر امسال ۲ میلیون و ۵۲۶ هزار تن کالا به ارزش ۸ میلیارد و ۴۰۵ میلیون دلار از چین به ایران وارد شده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته رشد ارزش ۲۰ درصدی و کاهش وزن ۳ درصدی را تجربه کرده است.
سهم ارزشی این کشور از کل واردات ۹ ماهه معادل ۸/ ۲۲درصد است. واردات از هند نیز ارزشی معادل یک میلیارد و ۴۶ میلیون دلار و وزنی معادل ۹۵۳ هزار تن دارد. سهم ارزشی این کشور از کل واردات به ۸/ ۲ درصد می‌رسد. اما واردات از هند هم از نظر ارزشی و هم از نظر وزنی با کاهش ۳۷ درصدی و ۴۸ درصدی روبه‌رو بوده است.
در مجموع واردات از این دو کشور سهم ارزشی ۶/ ۲۵ درصدی داشته و با رشد ارزشی ۹ درصدی به ۹ میلیارد و ۴۵۱ میلیون دلار رسیده است. همچنین وزن کالاهای وارداتی افت ۲۲ درصدی را نسبت به مدت مشابه سال گذشته تجربه کرده و به ۳ میلیون و ۴۷۹ هزار تن تنزل یافته است.
