مکانیزم صدور گواهی صرفهجویی انرژی
نجفی درباره عدم‌استفاده از ظرفیت ماده۱۲ در حوزه بهینه‌‌‌‌‌‌‌سازی مصرف انرژی گفت: دلیل اصلی عدم‌اقبال به این ظرفیت‌‌‌‌‌‌‌ها نگرانی سرمایه‌‌‌‌‌‌‌گذار از بازگشت سرمایه خود است. ما با بازتعریف ظرفیتهای ماده۱۲ شرایطی را درباره بازگشت سرمایه با همکاری معاون اول رئیس‌‌‌‌‌‌‌جمهوری در سال گذشته ایجاد کردهایم. یکی از موضوع‌‌‌‌‌‌‌ها تعریف اوراق سلف موازی سلف نفتی، چگونگی مبادله و ظرفیتهای آن و حجم مبادله است. یکی از موضوع‌‌‌‌‌‌‌های تعریفشده، تعویض بخاری گازی داخل کشور بود. نجفی درباره طرح «تعویض بخاری گازی منازل» به‌‌‌‌‌‌‌منظور بهینه‌‌‌‌‌‌‌سازی انرژی گفت: با تعویض بخاری‌‌‌‌‌‌‌های منازل از گرید C و B به گرید A که حدود ۷ میلیارد دلار سرمایه نیاز دارد، می‌توان باعث صرفهجویی ۲۰۰میلیون مترمکعب انرژی در روز شد و مشکل ایران را از بابت واردات گاز بدون اضافه تولید حل کرد. در این حوزه اوراق و سرمایه‌‌‌‌‌‌‌گذار تعریفشده است. نجفی ادامه داد: ما می‌‌‌‌‌‌‌توانیم میزان و نوع همکاری را با بورس انرژی ایران تعریف کنیم و در چارچوب طرح پایلوت تعویض بخاری‌‌‌‌‌‌‌های گازی همکاری را شروع کنیم. در کنار این بیش از هشت طرح آماده داریم که سرمایه‌‌‌‌‌‌‌گذار آن مشخص است، منابع مالی و بستر سرمایه‌‌‌‌‌‌‌گذاری فراهم است. برای اجرای طرح تعویض بخاری گازسوز استان‌‌هایی چون البرز، اردبیل، قم و اصفهان اعلام همکاری کرده‌‌‌‌‌‌‌اند. در کنار این در بودجه سال آینده موضوع بهینه‌‌‌‌‌‌‌سازی انرژی تعریفشده و می‌‌‌‌‌‌‌توانیم از این فرصت استفاده کنیم. او گفت: پرسش اصلی نشست کمیسیون انرژی این است که بورس انرژی ایران در حوزه اوراق چه برنامه‌‌‌‌‌‌‌‌هایی دارد و چه حوزه‌‌‌‌‌‌‌ای با چه حجم بازار و فرمتی کار را شروع کرده‌‌‌‌‌‌‌اید و ما چگونه می‌‌‌‌‌‌‌توانیم با شما همکاری کنیم؟ برنامه تطابقی یا تفاهمی چگونه خواهد بود؟ بعد از آن علی نقوی، مدیرعامل بورس انرژی ایران گفت: یکی از سیاست‌های اصلی بورس انرژی ایران ارتباط با ذی‌نفعان بازار است؛ با مجموعه اتاق ایران هم همکاری‌‌‌‌‌‌‌‌هایی انجام شده است. با بازار برق، صنعت پالایشگاهی و غیره همکاری‌‌‌‌‌‌‌‌هایی شروع‌‌‌‌‌‌‌شده است. نقوی درباره سیاست‌های بهینه‌‌‌‌‌‌‌سازی گفت: در حوزه سیاست‌های بهینه‌‌‌‌‌‌‌سازی مصرف انرژی آنچه دولت پیاده‌‌‌‌‌‌‌سازی کرده، نظام مبتنی بر تعرفه است. دولت با تغییر در پایه تعرفه ساختار اصلاح الگوی مصرف انرژی است. دولت و وزارتخانه‌‌‌‌‌‌‌های نفت و نیرو به‌عنوان متولی انرژی در کشور، آنچه می‌خواهند این است که با اصلاح نظام تعرفه‌‌‌‌‌‌‌گذاری بر مصرف غلبه کنند، اما آنچه در دنیا متداول است و در بورس انرژی ایران طراحی کردهایم، نظام مبتنی بر تنبیه و پاداش است. در این راستا در شورای‌عالی انرژی در سال۱۳۹۶ مصوبه‌‌‌‌‌‌‌ای گذرانده شد و آیین‌‌‌‌‌‌‌نامه ایجاد بازار بهینه‌‌‌‌‌‌‌سازی انرژی به تصویب شورای‌عالی انرژی کشور رسید که به‌دنبال آن بورس انرژی تاسیس شد. او ادامه داد: حدود چهار سال طول کشید تا دستورالعمل اجرایی آن به تصویب شورای‌عالی انرژی برسد. به‌‌‌‌‌‌‌صورت موازی ابزاری که باید طراحی می‌کردیم، طراحی شد؛ این ابزار «گواهی صرفهجویی انرژی» است. این ابزار در چند مرحله در کمیته فقهی بررسی و تایید شد و در نهایت به شورای‌عالی بورس اعلام شد. در اسفندماه پارسال در شورای‌عالی بورس گواهی صرفهجویی انرژی به‌عنوان یک ابزار مالی موردتایید شورای‌عالی بورس قرار گرفت. الان اجرایی‌شدن آن نیازمند مصوبه‌‌‌‌‌‌‌ای در هیات‌مدیره سازمان بورس و اوراق بهاداراست. نقوی ادامه داد: این ابزار دو بخش دارد: گواهی سوخت صرفهجویی شده؛ به صرفه‌‌‌‌‌‌‌جویی‌کننده‌‌‌‌‌‌‌ها معادل دارایی اوراق تعلق می‌گیرد و فرد می‌تواند گواهی صرفهجویی خود را در بازار عرضه کند. نوع دوم گواهی، گواهی تامین‌مالی است؛ اگر شرکتی و صنایعی بخواهد تکنولوژی‌‌‌‌‌‌‌ای را برای صرفهجویی در مصرف انرژی پیاده‌‌‌‌‌‌‌سازی کند، برای تامین‌مالی این گواهی را در بازار منتشر می‌کند و تا سقف ۷۰درصد آن دارایی صرفهجویی شده را در بازار واگذار کند و با منابع حاصل از آن تکنولوژی را در شرکت سرمایه‌‌‌‌‌‌‌گذاری کند. نقوی تاکید کرد: این گواهی برای هر نوع کاری قابل‌‌‌‌‌‌‌استفاده است اما چند ایراد دارد. نهادهای زیادی چون سازمان برنامه و بودجه، معاونت اقتصادی رئیس‌‌‌‌‌‌‌جمهوری، وزارتخانه نفت و نیرو در حوزه صرفهجویی کار می‌کنند. یکی از ایرادها این است که سوخت یا دارایی صرفهجویی شده برای بازار داخلی طراحی‌‌‌‌‌‌‌شده است. اگر بخواهیم انگیزه کافی ایجاد کنیم باید این دارایی در رینگ صادراتی استفاده باشد. باید روی این نکته کار کنیم. قبلا وزارت نفت درباره این موضوع رضایت نداشت. بوروکراسی حاکم بر صرفهجویی مانند شرکت‌های M&V طراحی‌‌‌‌‌‌‌شده است. در شورای اقتصاد باید سقف صرفهجویی تصویب شود؛ این کار مسیر را دشوار می‌کند. در بورس انرژی از لحظه‌‌‌‌‌‌‌ای که کمیسیون مربوطه اعلام کند، گواهی را به شخصی که اعلام کرده تخصیص داده و مکانیزم مالی را پیاده می‌کنیم. بورس انرژی یک نماینده شورای اقتصاد دارد و بقیه نماینده‌‌‌‌‌‌‌های دولت هستند. ما عضو شورای‌عالی انرژی هم نیستیم و حتی به‌عنوان مدعو هم دعوت نشده‌‌‌‌‌‌‌ایم. امیدواریم این دستورالعمل اصلاح شود. او ادامه داد: استراتژی بورس انرژی با مقررات بازار سرمایه مطابقت دارد تا به‌‌‌‌‌‌‌راحتی مقررات اصلاح شود و به شورای‌عالی انرژی وابسته شود. از نظر ما این گواهی برای همه حامل‌‌‌‌‌‌‌های انرژی قابلیت پیاده‌‌‌‌‌‌‌سازی دارد. در ستاد اقتصادی دولت جلساتی برگزار می‌کنیم و در حال‌حاضر با انجمن اسقاط مدلی را پیش می‌‌‌‌‌‌‌بریم که در قبال تعویض خودروهای اسقاطی و سوخت صرفه‌‌‌‌‌‌‌جویی‌شده بنزین یا گازوئیل گواهی صرفهجویی صادر شود.
او تصریح کرد: در حوزه نیروگاه‌‌‌‌‌‌‌های تجدیدپذیر پیشنهاد مشخصی ارائه کردهایم. دولت می‌خواهد ۳۰ هزار مگاوات برق تولید کند که ۱۰هزار مگاوات را از محل نیروگاه‌‌‌‌‌‌‌های تجدیدپذیر تامین می‌کند، تامین‌مالی آن در قالب این گواهی صرفه‌‌‌‌‌‌‌جویی‌شده تامین شود. البته پیشنهاد ما این است که به دارندگان این گواهی، به‌‌‌‌‌‌‌جای گاز، گازوئیل یا گاز مایع یا میعانات تعلق بگیرد. این محصول بازار صادراتی خوبی در منطقه دارد و بورس انرژی در این حوزه سابقه معاملاتی دارد و این اوراق قابلیت معاملاتی دارد. معاملات گاز طبیعی پیچیده است و باید بیشتر روی آن کار کرد. معادل‌‌‌‌‌‌‌سازی این هم به‌‌‌‌‌‌‌راحتی ممکن است. نقوی درباره صرفهجویی برق گفت: تا زمانی که قیمت برق واقعی نشود، گواهی اوراق صرفهجویی خیلی معنادار نیست. قیمت‌گذاری تعرفه‌‌‌‌‌‌‌ای توجیه اقتصادی ندارد مگر اینکه معادل برق صرفهجویی شده دارایی دیگری چون نفت، گاز، گاز مایع و... داده شود. البته پیچیدگی‌‌‌‌‌‌‌‌هایی هم در شبکه وجود دارد که روند کار را مشکل می‌کند. در بازار سرمایه و بورس انرژی زیرساخت لازم را برای انجام معاملات فراهم کردهایم؛ آمادگی داریم در چارچوب هرکدام از دارایی پایه‌‌‌‌‌‌‌ها کار را شروع کنیم. امیدواریم با همکاری اتاق ایران روند کار سرعت بیشتری بگیرد.
