بیم‌های صنعت خرده‌فروشی جهان؛ تنگناهای زنجیره عرضه ادامه دارد
کمبود کالاها در آستانه کریسمس
با فرارسیدن ماه‌های پایانی سال میلادی و ایام کریسمس بخش خرده‌فروشی بسیاری از کشورهای جهان با افزایش تقاضا از سوی مصرفکنندگان برای انواع کالاها روبه‌‌روست. صنعت خرده‌فروشی در حال‌حاضر با اشکال متعددی از هراس مواجه است که قبلا تا هفته‌های منتهی به کریسمس با آن روبه‌رو نبوده است. اوایل سال‌جاری انتظارات بر این بود که تنگناهای زنجیره عرضه سال۲۰۲۰ تا این زمان برطرف شده باشد، اما نه‌تنها برطرف نشده، بلکه افزایش نیز پیدا کرده است و شواهد گویای آن است که فصل تعطیلات را نیز درگیر خواهد کرد.
در سراسر اروپا، خرده‌فروشی‌‌هایی چون «اچ‌اند‌ام» به دلیل تاخیر در تحویل کالاهای خود قادر به پاسخگویی به تقاضاها نیستند. در آمریکا هم شرکت «نایک» هدفگذاری فروش خود را به‌دنبال تعطیلی کارخانجاتش در ویتنام، کاهش داده است.
موجودی شرکت «بد بث‌اند بیاند» نیز به‌دنبال مشکلات حمل و نقل سقوط کرده است. وقوع همهگیری کرونا ترمینال‌های بندری را از کار انداخته است، به‌طوری‌که کمبود کانتینرهای موردنیاز سبب‌شده قیمت‌ها ۱۰برابر نسبت به سال گذشته افزایش یابند. کمبود نیروی کار حمل و نقل را متوقف کرده و باعث شده موقعیت‌های شغلی خالی آمریکا به بالاترین سطح خود برسند. استیو آذرباد، مدیرعامل شرکت مگلان‌کپیتال، به بلومبرگ گفته است: خرده‌فروشان برای تامین موجودی خود به خرید کالا‌هایی که چند سال قبل ساخته شده‌اند، روی آورده‌اند. در حالت عادی این کالاها در فروشگاه‌های دارای تخفیف یا بازارهای خارجی عرضه می‌شوند. در بخش عرضه نیز، جی فورمن، رئیس شرکت اسباب‌بازی‌سازی بیسیک‌فان که سه دهه است برای تولید اسباب‌بازی با شرکای چینی همکاری کرده، بهترین سال خود را می‌گذراند و احتمالا به فروش ۱۷۰ میلیون دلاری خواهد رسید.
به گفته او، هیچ کمبودی در سمت تقاضا وجود ندارد، ولی کمبود کانتینرهای باری سبب شده بسیاری از تولیدات کارخانه در انتظار حمل باشند. فورمن معتقد است که زیان‌های سال گذشته را جبران خواهد کرد، ولی مشکل اینجاست که نمی‌دانیم کالاهایمان در‌ماه‌های آخر سال حمل خواهد شد یا نه.
با زمین‌خوردن اقتصاد جهان در سال ۲۰۲۰ به‌دنبال همهگیری کرونا، کارخانجات تولید خود را کاهش داده یا تعطیل کردند، اما گویا این تازه قسمت آسان ماجرا بوده و شروع دوباره بسیار مشکل‌تر است. وقوع اتفاقاتی چون مسدودشدن کانال سوئز و پویایی‌های بازار چون کمبود نیروی کار و افزایش هزینه‌های حمل، زنجیره عرضه را مختل کرده است.
ریسک بزرگ‌تر و سیستماتیک‌تر این است که مردم آمریکا به علت کمبود موجودی‌های انبار کمتر از انتظار خرج کرده‌اند. افزایش در قیمت‌های حمل و نقل، تولیدکنندگان را مجبور کرده درباره مساله حمل تصمیم‌های دشواری بگیرند. حمل کالاهای بزرگ با ارزش پایین در حال‌حاضر توجیه اقتصادی زیادی ندارد. گوشی‌های آی‌فون کوچک و گران‌قیمت هستند و این ویژگی‌ها آنها را به کالایی ایده‌آل برای حمل با وجود افزایش هزینه‌ها مبدل کرده است. گسترش بسیار سریع ویروس «کووید-۱۹» در سال ۲۰۲۰ بسیاری از صنایع در سطح جهان را به تعطیلی کشاند، در حالی که مردم در قرنطینه بودند و تقاضاهای آنها نیز با کاهش چشمگیری مواجه شده بود. با برداشته شدن قرنطینه‌ها، تقاضا یکباره افزایش یافته است و زنجیره‌های عرضه که در دوران بحران کرونا مختل شده بودند، همچنان با چالش‌های بسیاری مواجه و در تلاش برای بازگشت به شرایط عادی هستند.
مشکلات زنجیره در نقاط مختلف جهان به دلایل متفاوتی تشدید شده است؛ مثلا کمبود برق در چین در ماه‌های اخیر بر تولید اثرگذار بوده است، درحالی‌که علت اصلی کمبود رانندگان کامیون در انگلستان به برگزیت بازمی‌گردد. آمریکا و آلمان هم با کمبود رانندگان کامیون مواجه هستند، در حالی‌که آمریکا با انباشته‌شدن بار در بنادرش نیز روبه‌‌روست. همزمان با افزایش تقاضای مصرفکنندگان برای انواع کالاها که عرضه کمی داشته‌اند، نرخ حمل از چین به آمریکا و اروپا افزایش یافته است، درحالی‌که کمبود رانندگان کامیون در هر دو این مناطق شرایط رسیدن کالاها به مقصد نهایی را سخت‌تر کرده و سبب گرانی کالاها در زمان رسیدن‌شان به قفسه‌های فروشگاه‌ها شده است. از سوی دیگر، همان‌طور که پیشتر نیز اشاره شد تغییرات در بازار کار پررنگ‌تر شده است، به‌طوری‌که درست در زمان افزایش تقاضا برای نیروی کار، بسیاری از مردم داوطلبانه شغل خود را کنار گذاشته‌اند. اقتصاددانان معتقد هستند که عواملی چون بالارفتن سن و بازنشستگی کارگران، به‌علاوه کنترل‌های مرزی و محدودیت‌های مهاجرتی و تقاضا برای حقوق بالاتر، از جمله دلایل در پس این کمبود هستند. این مساله نه‌تنها تولید داخلی بلکه تولید بین‌المللی را نیز مختل کرده، رشد اقتصادی را محدود و به کمبود کالاها و خدمات برای مصرفکنندگان و در نهایت افزایش قیمت‌ها انجامیده است.
