ارزش صادرات ایران به عراق در ۱۰ ماه‌ نخست سال ۱۳۹۹ نسبت به مدت مشابه سال قبل حدود ۱۴ درصد و ارزش واردات ایران از عراق در مدت مذکور حدود ۱۲ درصد کاهش یافته است. متوسط قیمت صادراتی ایران به عراق‌(بدون نفت خام) طی ۱۰ ماه‌ نخست ۱۳۹۹ حدود ۲۸۶ دلار به ازای هر تن بوده؛ این درحالی است که متوسط قیمت کل صادرات کالایی‌(بدون نفت خام) ایران طی مدت مذکور ۲۹۷ دلار به ازای هر تن بوده است. متوسط قیمت واردات کالایی ایران از عراق نیز در ۱۰ ماه‌ نخست ۱۳۹۹، حدود ۱۰۸۵ دلار در هر تن بوده که از متوسط قیمت کل واردات کشور در این مدت‌(۱۲۷۲ دلار در هر تن) پایین‌تر است. تراز تجاری ایران با عراق طی ۱۰ماه‌ نخست سال ۱۳۹۹ حدود یک میلیار‌د دلار تضعیف شده و به ۳/ ۶ ‌میلیارد دلار رسیده است. این کاهش عمدتا به علت کاهش بیشتر در صادرا‌ت ایران به عراق‌(کاهش یک میلیارد دلاری) در مقایسه با کاهش واردات ایران از عراق‌(کاهش ۱۴میلیو‌ن دلاری) نسبت به ۱۰ ماه‌ نخست ۱۳۹۸ بوده است.

بررسی روند ماهانه تجارت کالایی ایران با عراق ا‌ز ابتدای سال ۱۳۹۸ نشان می‌دهد همواره تراز تجاری با این کشور به نفع ایران مثبت بوده، اگرچه در برخی ماه‌ها با فراز و نشیب‌هایی همراه بوده است. تراز تجاری ایران در دی ۱۳۹۹ برای چهارمین ماه پیاپی تضعیف شده و در این ماه به حدود ۴۲۹ میلیون دلار رسیده که نسبت به آذر ۱۳۹۹، کاهش ۷۰ میلیون دلاری و نسبت به دی ۱۳۹۸ کاهش حدود ۱۲ میلیون دلاری را تجربه کرده است. صادرات به عراق از آبان ۱۳۹۹ روند نزولی را طی کرده و در دی ۱۳۹۹ به ۵/ ۴۴۸ ‌میلیون دلار رسیده است. ارزش صادرات به عراق در مدت مذکور نسبت به بهمن ۱۳۹۹، حدود ۴/ ۱۳ درصد و نسبت به مدت زمان مشابه سال قبل حدود ۴درصد کاهش یافته است. روند صعودی ارزش واردات ایران از عراق که از ابتدای سال ۱۳۹۹ تا مرداد همین سال ادامه یافته بود در شهریور متوقف شده و مجددا از آذر ۱۳۹۹ روند صعودی را در پیش گرفته و در دی ماه به ۸/ ۱۹میلیون دلار رسیده که نسبت به آذر ۱۳۹۹ و دی ۱۳۹۸ به ترتیب با افزایش ۲درصدی و کاهش ۲۵ درصدی همراه بوده است. در این گزارش، گروه‌های کالایی عمده صادراتی ایران بدون احتساب نفت خام به عراق مشخص شده است. در میان این گروه کالاها، طی ۱۰ ماه‌ نخست ۱۳۹۹، فصل ۲۷ شامل سوخت‌ها و روغن‌های معدنی و محصولات حاصل از تقطیر آنها با سهم ۵/ ۳۶ درصدی بیشترین سهم از صادرات ایران به عراق را طی مدت مذکور به خود اختصاص داده است. ارزش صادرات ایران در این گروه کالایی طی ۱۰ ماه‌ ۱۳۹۹ حدود ۳/ ۲ میلیارد دلار بوده است. فصل ۳۹ شامل پلاستیک و انواع آن با سهم ۴/ ۸ درصدی معادل ۵۳۷ میلیون دلار و گروه چدن، آهن و فولاد(فصل ۷۲) با سهم ۲/ ۷ درصدی معادل ۴۵۸ میلیون دلار، دومین و سومین گروه کالایی بزرگ صادراتی ایران به عراق در مدت مذکور هستند.

مطابق آمارهای گمرک، طی ۱۰ ماهه نخست سال ۱۳۹۹، حدود ۵/ ۳۶ درصد از کل ارزش صادرات ایران مربوط به فصل ۲۷ و نزدیک به ۳۵ درصد دیگر آن مربوط به ۵۰ قلم کالا بوده که این دو روی هم بیش از ۷۰ درصد از ارزش کل صادرات ایران به عراق طی مدت مذکور را به خود اختصاص می‌دهند. در میان اقلام صادراتی ایران به عراق، ارزش صادرات «میله‌های آهنی یا فولادی» حدود ۳۰۵ میلیون دلار بوده که با سهم ۸/ ۴ درصدی بیشترین سهم از ارزش صادرات ایران به این کشور را به خود اختصاص داده است. صادرات این کالا به عراق از فروردین ۱۳۹۹ با روند صعودی همراه بوده و در دی ۱۳۹۹ به حدود ۷۰ میلیون دلار رسیده است. متوسط قیمت صادراتی این محصول به عراق ۴۲۹ دلار به ازای هر تن بوده است. پس از این محصول، صادرات «اجزاء و قطعات توربین‌های بخار» و «کاشی، چهارگوش و لوح، برای فرش کردن یا روکش کردن آتشدان یا دیوار» هر دو به سهم ۶/ ۱ درصد و به ترتیب به ارزش ۱۰۲ میلیون دلار و حدود ۷۳ میلیون دلار قرار دارند. متوسط قیمت صادراتی این دو محصول طی ۱۰ ماهه نخست سال ۱۳۹۹ به ترتیب ۱۳۰۲۲ دلار به ازای هر تن و ۵۲ دلار به ازای هر تن است. شایان ذکر است صادرات هر دو این کالاها از ابتدای سال ۱۳۹۹ با فراز و نشیب‌های همراه بوده است.

طی ۱۰ ماه‌ ۱۳۹۹، ایران حدود ۴/ ۱ میلیارد دلار مواد غذایی و کشاورزی‌(فصول یک تا ۲۳‌) به عراق صادر کرده است. حدود ۱/ ۵ درصد از کل ارزش صادرات کالاهای کشاورزی به عراق به کالای «سیب تازه» اختصاص داشته است. ایران طی این مدت حدود ۵/ ۷۳ میلیون دلار از این محصول با متوسط قیمت ۲۹۵ دلار برتن، به عراق صادر کرده است. دو کالای عمده غذایی و کشاورزی صادراتی دیگر ایران به عراق، «رب گوجه فرنگی» و «گوجه فرنگی، تازه یا سرد کرده» بوده که به ترتیب با صادرات ۴/ ۷۳ میلیون دلار و ۶/ ۶۳ میلیون دلار سهم‌های حدود ۵درصدی و ۴ دردی از ارزش کل صادرات محصولات غذایی و کشاورزی ایران به عراق را تشکیل می‌دهد. متوسط قیمت این دو محصول به ترتیب ۸۴۱ و ۴۴۸ دلار به ازای هر تن است.

۳۰ کالای صادراتی غیرنفتی ایران به عراق با بالاترین میانگین قیمت طی ۱۰ ماه‌ نخست نیز در این گزارش معرفی شده است.

در میان اقلام صادراتی ایران به عراق طی ۱۰ ماه‌ نخست سال ۱۳۹۹ سه کالای «دوربین دوچشمی»، «اسیدهای پلی کربوکسیلیک سیکلانیک» و «آنتی سرم‌ها و سایر مشتقات خونی» به ترتیب با میانگین قیمت ۴۶۵۴ دلار به ازای هر کیلوگرم، ۱۹۵۰ دلار به ازا‌ی هر کیلوگرم و ۱۶۹۹ دلار به ازای هر کیلوگرم، بالاترین میانگین قیمت اقلام صادراتی را طی مدت مذکور به خود اختصاص داده است. ‌این کالاها سهم ناچیزی‌ (کمتر از یک درصد) از کل ارز صادرات ایران طی ۱۰ ماه‌ نخست ۱۳۹۹ به عراق را دارند.

  عمده‌ترین گروه‌های وارداتی ایران از عراق

گروه‌های کالایی عمده وارداتی ایران از عراق در آمارهای ارائه شده منعکس شده است. در میان این گروه کالاها، طی ۱۰ ماه‌ نخست ۱۳۹۹، فصل ۷۶ شامل آلومینیوم و مصنوعات آن با سهم ۲۹ درصدی بیشترین سهم از واردات ایران از عراق را طی مدت مذکور به خود اختصاص داده است. ارزش واردات ایران در این گروه کالایی طی ۱۰ ماه‌ ۱۳۹۹ حدود ۲۹ میلیون دلار بوده است. گروه کائوچو و اشیای ساخته شده از آن و گروه خمیر چوب یا سایر موارد سلولزی؛ کاغذ و مقوای بازیافتی نیز با سهم ۱۷۳ درصدی و ۳/ ۱۵ درصدی دومین و سومین گروه کالایی بزرگ وارداتی ایران از عراق در مدت مذکور هستند.

با توجه به آمارهای منتشر شده توسط گمرک، طی ۱۰ ماه نخست سال ۱۳۹۹ در میان اقلام وارداتی ایران از عراق، ارزش واردات «آلیاژهای آلومینیوم، کارنشده» حدود ۲۱ میلیون دلار بوده که با سهم حدود ۲۱ درصدی بیشترین سهم از ارزش کل واردات ایران از این کشور را به خود اختصاص داده است. متوسط قیمت واردات این محصول از عراق ۱۶۶۳ دلار به ازای هر تن بوده است. پس از این محصول، واردات «خمیر چوب شیمیایی، آماده شده با سود یا با سولفات، غیر از خمیرها از درجه حل شونده، نیمه سفید شده تیره کاج» و «ماشین‌آلات و دستگاه‌های تولید یا تهیه نخ‌های نسجی که در جای دیگر مذکور نباشد» با سهم ۹/ ۹ درصد و ۱/ ۹ درصد قرار دارند. متوسط واردات این دو محصول طی ۱۰ ماهه نخست ۱۳۹۹ به ترتیب ۱/ ۹ دلار به ازای هر تن و ۹.۶۵۸ دلار به ازای هر تن است.