محکوم علیه رای داوری می‌تواند به‌صورت ارادی و اختیاری نسبت به اجرای رای اقدام کند که علی‌القاعده، طرفین به منظور اجرای رای توافقاتی نیز با یکدیگر خواهند داشت و ای بسا رضایت محکوم له جلب شود و از اجرا یا ادامه آن صرف‌نظر کند، در این‌صورت نیازی به مراجعه به مراجع قضایی برای اجرای رای داوری نخواهد بود. اما چنانچه محکوم علیه رای داوری را به نحو ارادی اجرا نکند، محکوم له می‌تواند از دادگاه صالح درخواست اجرا یا صدور اجرائیه کند. در تشخیص دادگاه صالح باید به این موضوع توجه داشت که اگر اختلاف طرفین بدون دخالت دادگاه به داوری ارجاع شده باشد، دادگاه صالح برای صدور اجرائیه دادگاهی است که صلاحیت رسیدگی به اصل دعوا یعنی همان ماهیت اختلاف یا خواسته دعوی را دارد و درخواست به موجب تقدیم دادخواست به عمل می‌آید. در اینجا ذکر این نکته ضروری است، چنانچه این دادگاه خود را صالح به صدور اجرائیه ندانست تکلیف چیست؟ علی‌الاصول اگر دادگاهی خود را صالح به رسیدگی نداند، اقدام به صدور قرار عدم صلاحیت می‌کند و در اینجا نیز، اقدام دیگری از سوی دادگاه مرجوع الیه در بحث مطروحه، متصور نیست و پرونده به دادگاه صلاحیت‌دار ارسال خواهد شد که در صورت پذیرش صلاحیت، برگ اجرائیه را صادر و در صورت عدم پذیرش صلاحیت، با صدور قرار عدم صلاحیت پرونده را برای رفع اختلاف به فراخور اینکه هر دو دادگاه در حوزه قضایی یک استان یا در دو استان قرار داشته باشند به ترتیب به دادگاه تجدیدنظر استان یا دیوان‌عالی کشور ارسال دارد. اگر ارجاع دعوا به داوری از سوی دادگاه باشد صدور برگ اجرایی نیاز به تقدیم دادخواست ندارد و محکوم له درخواست اجرا را به همان دادگاهی که دعوا و اختلاف را به داوری ارجاع داده است تقدیم می‌کند. لازم به توضیح است که این دادگاه با دادگاهی که از او تقاضای تعیین داور می‌شود متفاوت است.

دادگاه پس از ثبت دادخواست یا درخواست اجرائیه، نسبت به بررسی صحت رای داور، شرایط لازم در داور، شرایط بی‌اعتباری رای داور، قابلیت ارجاع امر به داوری، صحت موافقت‌نامه داوری و... اقدام خواهد کرد و سپس دستور صدور اجرائیه را صادر می‌کند. در مواردی که حکم داور جنبه اعلامی داشته و مستلزم انجام عملی از طرف محکوم علیه نیست مانند اعلام اصالت یا بطلان سند و همچنین در مواردی که سازمان‌ها و موسسات دولتی و وابسته به آن، طرف دعوی نبوده‌اند ولی اجرای حکم باید به وسیله آنها صورت گیرد، صدور اجرائیه لازم نیست.

اوراق اجرائیه به تعداد محکوم علیهم به علاوه دو نسخه صادر و به امضای قاضی و مدیر دفتر دادگاه می‌رسد و برای ابلاغ به پست قضایی ارسال می‌شود تا در صورتی‌که مخاطب یا مخاطبان دارای سابقه ثبت‌نام در سامانه ثنا باشند، از طریق پیامک یا همان ابلاغ الکترونیکی، ابلاغ و در غیر این‌صورت به نشانی مندرج در برگ اجرائیه ارسال و توسط مامور ابلاغ، ابلاغ خواهد شد.

پاورقی:

۱- مطالب ستون بایسته‌های حقوق در بازرگانی شنبه و سه‌شنبه هر هفته در صفحه ۵ چاپ می‌شود.