انعکاس بهره‌وری در رشد تولید عکس: دنیای اقتصاد

دنیای اقتصاد: جشن ملی تولید شکر در پارلمان بخش‌خصوصی درحالی برگزار شد که متولیان این حوزه اعتقاد دارند که عوامل موثری چون کاهش سطح زیرکشت، بهره‌وری در مصرف آب و در نهایت پیوند علم و عمل توانسته رکورد تاریخی یک میلیون و ۶۵۰ هزارتنی را در تولید شکر ایجاد کند. این میزان از تولید، توانسته کشور را به سطح خودکفایی ۷۵ درصدی در این بخش برساند. براساس آمارهای گزارش شده، در سال ۸۱ به ازای هر متر مکعب آب ۸۱ گرم، در سال ۹۰ در حدود ۴۳۷ گرم و در سال ۹۵ بالغ بر ۶۰۰ گرم شکر تولید شده که موفقیت بزرگی به‌شمار می‌رود.

آمارها نشان می‌دهند که در سال ۸۵ با وجود اینکه بیشترین میزان تولید شکر را داشتیم اما به‌دلیل سیاست‌های نادرست دولت که در نتیجه آن تعرفه واردات شکر به صفر رسید، واردات افزایش یافت و به بیش از ۲ میلیون و ۵۰۰ هزارتن رسید که متاسفانه این امر منجر به ایجاد یک روند نزولی در تولید شکر در سال‌های بعد شد. البته این روند نزولی از سال ۹۲ در جهت عکس به حرکت خود ادامه داد و در نهایت در سال ۹۵ پس از گذشت ۱۲۰ سال تولید به بالاترین میزان تاریخی خود رسید. این در حالی است که فعالان این حوزه معتقدند این موفقیت چشمگیر در شرایط غیرمتعارف اقتصادی کشور (بحران آب) به‌دست آمده و ضروری است با تجزیه و تحلیل این موفقیت به راهکاری علمی رسید که قابل تسری به سایر صنایع بخش کشاورزی نیز باشد. به گفته فعالان صنعت کشاورزی پیش‌بینی می‌شود میزان تولید کشور در سال ۱۳۹۶ به یک میلیون و ۷۵۰ هزار تن برسد. آنها بر این باورند که با اطمینان، تلاش و برنامه‌ریزی صحیح می‌توانیم در پایان برنامه ششم توسعه، در تولید شکر خودکفا شویم.

در جشن ملی تولید شکر که ازسوی مرکز ملی مطالعات راهبردی کشاورزی و آب اتاق ایران با حضور رئیس دفتر رئیس‌جمهوری، رئیس اتاق ایران، وزیر جهاد کشاورزی و جمعی از فعالان این صنعت برگزار شد، ضمن تاکید بر رشد ۱۰ درصدی بهره‌وری در تولید شکر، اهمیت اعتماد دولت به بخش‌خصوصی مورد تاکید قرار گرفت و از اقدامات وزیر جهاد کشاورزی در دولت یازدهم تقدیر شد. محمد نهاوندیان، رئیس دفتر رئیس‌جمهوری در این مراسم گفت: این جلسه نماد بسیار خوبی از یک همت بارور شده، عزم خردمندانه و یک حرکت جمعی همدلانه است که با فضای مثبت ایجادشده، به بار نشسته است که حاصل تعامل سازنده دولت و بخش‌خصوصی است. وی ادامه داد: بخش کشاورزی ما توانسته است میزان تولید چغندرقند را از ۳۱ تن به ۵۳ تن و میزان تولید شکر را از ۳/ ۴ تن به ۶/ ۷ تن در هکتار برساند که این دستاورد مایه مباهات است.

نهاوندیان با اشاره به اینکه یک سوم رشد اقتصادی باید از رشد بهره‌وری حاصل شود، گفت: متاسفانه هنوز این مساله تحقق نیافته است اما گزارش‌های ارائه شده، نشان می‌دهد این کار شدنی است و می‌شود با استفاده بهینه از منابع موجود، بازده کار را بالاتر برد. وی ادامه داد: ما علاوه ‌بر چغندر قند و شکر، در گندم نیز همین عملکرد را داریم، یعنی بدون اینکه سطح زیر کشت را افزایش داده باشیم و آب بیشتری مصرف کرده باشیم، توانسته‌ایم محصول بیشتری به‌دست آوریم و این رمز و کلید رشد پایدار ایران است. نهاوندیان با اشاره به تاسیس مرکز مطالعات آب و کشاورزی اتاق بازرگانی ایران گفت: اتاق در اجرای این ماموریت ایستاد و با امکانات نه چندان گسترده ولی با همت فراوان کار را پیش برد. در همان سال‌ها که به بحران آب بی‌توجهی می‌شد، اتاق زنگ خطر را به صدا درآورد و مرکز مطالعات آب از بعضی تصمیم‌های فاجعه‌آمیز جلوگیری کرد. وی ادامه داد: عده‌ای این‌گونه می‌اندیشند که بخش‌خصوصی خردنگر بوده و به فکر منافع بنگاه خود است؛ درحالی‌که اتاق ایران با راه‌اندازی این مرکز نشان داد که برای رسیدن به رشد و توسعه عزم جدی دارد.

نهاوندیان عنوان کرد: ما چاره‌ای نداریم جز اینکه نهضت ارتقای بهره‌وری را در بقیه بخش‌ها آغاز کنیم. تضییع منابع انسانی بسیار بیشتر از منابع طبیعی است. سرمایه انسانی باید در فضای کسب و کار مساعد به نیروهای مفید و ارزش‌آفرین تبدیل شود. وی افزود: این تصور که دولت می‌تواند اشتغال‌های گسترده ایجاد کند، توقع نادرستی است. دولت باید وظیفه اصلی خود را انجام دهد. یعنی ایجاد، ارتقا و حراست از محیط کسب و کار به‎طوری که بخش‌خصوصی با احساس امنیت و با عدالت کامل کارآفرینی کند و بتواند از بهترین فناوری‌های روز دنیا استفاده و زنجیره تولید و عرضه ایجاد کند و از برنامه‌ریزی‌های بلندمدت واهمه نداشته باشد. وی تصریح کرد: اشتغال و ابتکار باید در بخش‌خصوصی ایجاد ‌شود و دولت باید محیط این اشتغال را فراهم کند. از نظر وی، توقع نادرست ما موجب ناکام شدنمان است.

نهاوندیان خاطرنشان کرد: این موفقیت نه‌تنها برای کشاورزی اهمیت زیادی دارد، بلکه به‌عنوان یک حجت برای دیگر بخش‌ها تلقی می‌شود که با تکیه بر بهره‌وری، می‌توان تولید محصول را بالا برد. نهاوندیان با بیان اینکه اگر تولیدی انجام شود که بازار نداشته باشد، جز خسارت نخواهد بود، گفت: کار بزرگی که در برجام انجام شد این بود که دیوارهای بلندی که بر سر راه تعاملات ما بود، شکست. به گفته وی ورود تکنولوژی و فناوری در حوزه کشاورزی به کشور مدیون برجام است.

نهاوندیان در پایان با تاکید بر اینکه رشد بدون عدالت پایدار نمی‌ماند، ادامه داد: در بهره‌مندی از اقتصاد باید گام‌های جدی برداریم. بحث عدالت اجتماعی به‌ویژه در کشاورزی بسیار مهم است. کشاورز ما باید احساس بهره‌مندی کند. بدون تامین معیشت برای آنها نمی‌توان نسخه پیچید. وی همچنین تاکید کرد: باید فاصله دهک پایین و بالا در اقتصاد همواره مورد توجه ما باشد و نگاه عدالت اجتماعی در اقتصاد بتواند رشد پایدار ما را تضمین کند. وزیر جهاد کشاورزی نیز در این مراسم با اشاره به افزایش ٥٠ درصدی میزان تولید شکر در کشور گفت: میزان تولید کشور از یک‌میلیون و صد هزار تن در چهار سال گذشته به یک‌میلیون و ۶۵۰ هزار تن رسیده است. محمود حجتی اظهار کرد: پیش از این یک میلیون و ۱۰۰ هزار تن شکر در کشور تولید می‌شد، درحالی‌که مصرف سالانه شکر ما بین ٢ تا ۲ میلیون و ۲۰۰ هزار تن است. به گفته وی با وجود همه مشکلاتی که داشتیم امروز توانستیم زیرساخت‌های خوبی ایجاد کنیم و چهار سال آینده به‌راحتی می‌توانیم در تولید شکر خودکفا شویم.

وی تصریح کرد: جدای از تاثیرات مثبت این افزایش تولید، در ایجاد اشتغال و ارزش‌افزوده، بازاری را که به‌طور رایگان در اختیار کارگران و کشاورزان کشورهای دیگر قرار داده بودیم، به کشور خود برگرداندیم. وی درخصوص کشت پاییزه چغندرقند گفت: امسال کشت پاییزه چغندرقند از ۸٠٠ هزار تن گذشته است. حجتی افزود: کشت پاییزه چغندرقند کلید تولید شکر در کشور است. در کشت پاییزه تبخیر آب بسیار کمتر است و همچنین با توجه به اینکه میزان زیادی از بارش‌ها در بهار و پاییز است، می‌توان تولید چغندرقند را در این فصل‌ها افزایش داد.

وزیر جهاد کشاورزی همچنین بر لزوم تناوب کشت در تولید چغندرقند هم تاکید کرد و گفت: می‌توان چغندرقند را با تولید گندم متناوب کرد و این‌گونه ضمن کاهش علف‌های هرز، تولید را هم افزایش داد. حجتی با اشاره به برخی سیاست‌های سوء در دولت‌های گذشته گفت: در سال ۸۵ با کاهش تعرفه‌ شکر یکباره ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار تن شکر وارد کشور شد، درحالی‌که میزان نیاز کشور به واردات بیش از ۵۰۰ هزار تن نبود. به گفته حجتی بخش‌های زیادی از کشاورزان از این سوءمدیریت و سیاست غلط آسیب دیدند. حجتی بر لزوم آسیب‌شناسی و تحلیل تجربیات و همچنین مدون کردن تجربه این افزایش تولید تاکید کرد. به گفته حجتی می‌توان با درس گرفتن از این موضوع، در مورد محصولات دیگر مانند روغن هم این افزایش تولید و بعد خودکفایی را ایجاد کرد. وزیر جهاد کشاورزی میزان خودکفایی روغن را ۶ تا ۷ درصد عنوان کرد و گفت: به‌دلیل ضرورت کشور و نیاز بخش کشاورزی باید در بخش روغن هم خودکفا شویم. امسال توانستیم تولید کلزا را تا سه برابر افزایش دهیم.

غلامحسین شافعی، رئیس پارلمان بخش‌خصوصی کشور نیز در این مراسم گفت: در حوزه تولید شکر موفقیت چشمگیری حاصل شده است که در شرایط غیرعادی اقتصادی کشور (بحران آب) به دست آمد. شافعی تصریح کرد: با اعمال سیاست‌ها، مشارکت فعالان این عرصه، حضور متخصصان و پژوهشگران مطرح کشور، روند رشد تولید شکر افزایش پیدا کرد و امروز شاهد آن هستیم که با مصرف آب کمتر، سطح زیر کشت کمتر و در مجموع با پیوند علم و عمل این رکورد به ثبت رسید. وی دستیابی به این موفقیت که با افزایش تولید ثروت، درآمد و ایجاد اشتغال همراه است را اقدامی مهم و اساسی دانست که باید آن را به سایر صنایع نیز تسری داد.

حاشیه‌های یک مراسم

رئیس دفتر رئیس‌جمهوری در پاسخ به سوالی که در کابینه دولت دوازدهم حضور خواهید داشت یا خیر اظهار کرد: برای پاسخ به این سوال یک هفته باید صبر کرد. وزیر جهاد کشاورزی با ارائه روایتی از افزایش واردات شکر در دولت نهم آن را دلیل کاهش تولید داخلی شکر و به جای آن افزایش تولید سیب‌زمینی و توزیع مجانی آن میان مردم دانست. در مراسم جشن تولید شکر در حالی از محمود حجتی به‌دلیل شکسته شدن رکورد تولید شکر قدردانی شد که به گفته محسن جلال‌پور، یک بار دیگر از وزیر جهاد کشاورزی به‌دلیل حذف عمده بخشنامه‌ها و مجوزهای غیرضروری وزارتخانه متبوعش، تقدیر شده بود. در این مراسم همچنین از «عباسیان، پیشکسوت صنعت قند و شکر»، «مفیدی، پیشکسوت نیشکر» و «اسماعیل برادران‌حسینی، چغندرکار برتر کشور» تجلیل شد.