سارا شاکری/ مدرس دانشگاه

شیوع پدیده قاچاق علاوه بر ضربه وارد کردن به تولیدات داخلی، حقوق مصرف‌کنندگان را نیز ضایع می‌کند، در نتیجه چه بسا مصرف‌کنندگان ایرانی با خرید این کالاها متضرر نیز شوند که در نهایت این مساله به اقتصاد کشور لطمه وارد می‌کند. مشکل دیگر واردات قاچاق کالا به کشور، نبود امکان کنترل استانداردها و اعمال کنترل‌های بهداشتی است. کالاهای قاچاق وارد شده به کشور به دلیل نبود کنترل روی آنها از نظر ضوابط استاندارد ملی و بهداشتی، برای حفاظت از جامعه در مقابل ورود کالاهای زیان‌آور، خطرناک، پرتوزا و... موجب وارد شدن زیان‌های فراوانی به بهداشت و سلامت جامعه شده و مردم را در مقابل مصرف این‌گونه کالاها آسیب‌پذیر می‌سازد. کالاهای قاچاق به‌دلیل نبودن نظارت بر آنها و با هدف کسب سود بیشتر به داخل کشور قاچاق می‌شوند و به همین دلیل کالاهای تقلبی و غیراستانداردی که با قیمت اندکی در خارج از کشور عرضه می‌شوند، مطلوبیت زیادی برای واردات قاچاق دارند.

محصولات غذایی، آرایشی و بهداشتی از آن دسته کالاهایی هستند که به حد زیادی به‌صورت غیرقانونی وارد کشور می‌شوند و در نبود هیچ‌گونه استانداردی برای این کالاها، به‌خصوص کالاهای آرایشی و بهداشتی که مستقیما با سلامت و بهداشت افراد جامعه در ارتباط هستند، به‌طور گسترده در سطح جامعه خرید و فروش می‌شوند. استفاده از مواد شیمیایی به جای مواد طبیعی از رایج‌ترین امور در صنایع مختلف است که در این بین استفاده از مواد غیراستاندارد نیز رواج بسیاری یافته که سلامت و بهداشت افراد در جامعه‌ای که از کالاهای تولید شده با این مواد استفاده می‌کنند در خطر است. این محصولات قیمت کمتری نسبت به محصولات استاندارد دارند و اغلب با نام‌های معتبر نیز تولید می‌شوند و به‌صورت قاچاق به کشورهای دیگر عرضه و قاچاق می‌شوند. نمونه‌ای از این موارد کفش‌های غیراستانداردی است که ضایعات جسمی متعددی را به‌وجود می‌آورد و متاسفانه از این قبیل کالاها در جامعه بسیار دیده می‌شود که بیشتر آنها را قاچاقچیان به‌صورت غیرقانونی وارد کشور می‌کنند و اهمیتی برای کیفیت این کالاها و سلامت افراد جامعه قائل نیستند و فقط به کسب سود بیشتر از این طریق می‌اندیشند.

اغلب مردم نیز به دلیل ناآگاهی و اطلاع نداشتن از شرایط استانداردهای بهداشتی و سلامتی موجود در تولید این کالاها اقدام به خرید و استفاده از آنها می‌کنند. متاسفانه اغلب مردم به دلیل اینکه تصور می‌کنند صرفا استفاده از کالای خارجی موجب ارتقای سطح آنها در اجتماع می‌شود تمایل به خرید و مصرف کالاهای خارجی دارند و گاه برند و نام کالاها از کیفیت و سلامت آن کالا برایشان مهم‌تر است و از طرفی به دلیل ارزان بودن و در دسترس بودن این کالاها اقدام به خرید و استفاده از آنها می‌کنند؛ چرا که گاهی اوقات و در برخی موارد تفاوت قیمت کالاهای قاچاق با کالاهای استاندارد به حدی است که مصرف‌کنندگان را باوجود غیراستاندارد بودن به‌سوی خود جلب می‌کند و ماحصل آن بروز انواع و اقسام بیماری‌های حاد و مزمن و افزایش هزینه‌های بهداشتی و درمانی برای هر فرد و در نهایت در کل کشور است. به‌طور کلی می‌توان گفت اغلب کالاهای قاچاق خصوصا کالاهایی که ارتباط مستقیمی با سلامتی دارند، دارای نقایص استاندارد در مواد اولیه یا پروسه تولید است و چون خارج از ضوابط قانونی وارد کشور می‌شوند، نظارت و کنترلی از این نظر بر آنها انجام نمی‌گیرد. برای جلوگیری از بیماری‌ها و عارضه‌های متعدد ایجاد شده در نتیجه استفاده از این کالاها باید آگاهی و اطلاع‌رسانی دقیق و گسترده‌ای در رابطه با این محصولات به جامعه انتقال داده شود تا بتوان سلامت و بهداشت جامعه را حفظ کرد.