دکتر حمید ورناصری/ دکترای ژنتیک و اصلاح نژاد

رشد و توسعه بخش کشاورزی و دامپروری، همواره به‌عنوان یکی از اهداف اصلی در اسناد بالادستی کشور مورد توجه سیاست‌گذاران بوده است. این موضوع به قابلیت‌های متمایز و چشمگیر این بخش در تامین امنیت ملی، امنیت غذایی و خودکفایی، اشتغال‌زایی، تحقق فقرزدایی و عدالت‌محوری، امکان پیوند با بخش‌های خدمات و صنعت و تحریک و رونق بخشی آنها، کنترل مهاجرت، زودبازده‌ بودن سرمایه‌گذاری‌ها و ده‌ها دلیل دیگر باز می‌گردد. اما نکته اساسی در این میان آن است که اغلب تلاش‌ها در این حوزه به‌رغم اینکه در مقام تصویب به‌صورت فراگیر و مصوب شده بودند ولی در مقام اجرا، در نهایت صرفا منجر به تقویت بنگاه‌های صنعتی و بزرگ شده و دست کشاورزان سنتی و روستایی که با اندک سرمایه خانوادگی، خوداشتغالی کوچکی برای تامین معیشت خود فراهم کرده اند، از حمایت‌های دولتی کوتاه مانده است. هر چند توسعه کشاورزی و دامپروری صنعتی، یک موضوع کاملا صحیح، منطقی و منطبق بر مرجعیت علمی و تجربه جهانی است ولی این موضوع نباید منجر به غفلت برنامه‌ریزان و سیاست‌گذاران از سطوح مختلف روستایی و عشایری اعم از فعالان کشاورزی و دام و طیور می‌شد و دسترسی کشاورزان خرد و کوچک به ابزارهای حمایتی و اهرم‌های تشویقی باید بیش از اینها مورد توجه قرار می‌گرفت.

نکته اساسی در این میان آن است که در صورت عدم توجه به این موضوع، به مرور زمان، شکاف میان کشاورزی صنعتی و سنتی در کشور آنچنان افزایش پیدا می‌کند که روستاییان امکان همراهی با بخش صنعتی را از دست داده و به گونه تاسف‌باری در منطقه روستایی خود منزوی می‌شوند و رنج آورتر اینکه در دوره‌های بعدی، کشاورزی روستایی آسیب پذیرتر شده و حتی معیشت روستاییان با مشکلات عدیده‌ای مواجه خواهد شد که در نهایت، جز مهاجرت یا ورود به فعالیت‌های غیرتولیدی برای تامین حداقل‌های زندگی، چاره دیگری پیش روی ایشان قرار نخواهد داشت و از این منظر باید اذعان کرد که توسعه بخش روستایی، نه تنها از دریچه عدالت محوری نظام ضرورت دارد، بلکه به‌دلیل پیوند محکم آن با مقوله تامین امنیت ملی کشور حائز اهمیت است. علاوه‌بر این، با توجه به اینکه کشور ما با بحران فقر منابع آبی به صورت جدی روبه‌رو است، باید ابزارهای حمایت به شکلی به‌کار بیفتند که مسیر دسترسی روستاییان خرد و سنتی به تکنولوژی‌های روز دنیا را هموار سازد. چنین تکنولوژی‌هایی هرچند در مقیاس کوچک طراحی شده اند، ولی هم پای دانش فنی مورد استفاده در تکنولوژی‌های استقرار یافته در واحدهای صنعتی و بزرگ هستند که می‌تواند به صورت محسوسی میزان بهره‌وری تولید را افزایش دهد. به این ترتیب، علاوه‌بر تقویت معیشت روستاییان، برنامه‌ریزی‌ها برای صرفه‌جویی در میزان مصرف آب و مدیریت سایر منابع نیز به هدف خواهد نشست؛ ضمن اینکه با افزایش کیفیت زندگی روستاییان، مقوله رضایتمندی ایشان از برنامه‌های کلان دولت نیز حاصل خواهد شد. فارغ از موارد بالا، نکته قابل توجه اینکه با شتاب بخشی به برنامه‌ریزی‌ها برای توسعه و مدرن سازی کشاورزی و دامداری خرد و کوچک و فراهم سازی بستر لازم برای تسهیل دسترسی اقشار آسیب پذیر روستایی به ابزارهای حمایتی و تشویقی و محدودسازی مولفه‌های بازتولیدکننده توسعه‌نیافتگی می‌توان به شکل زائدالوصفی از نفوذ و گسترش روایت‌های پوپولیستی و موج‌آفرینی‌های فاقد وجاهت علمی در روستاهای کشور جلوگیری کرد. بی‌شک کشاورزان روستایی که تنها محل تامین معیشت‌شان، کشاورزی و دام و طیور است، دسترسی راحت‌تر به امکانات و مشوق‌های تولید را بسیار ارزشمندتر از افزایش مبلغ یارانه نقدی ماهانه می‌دانند.