دنیای اقتصاد: بررسی کارنامه تجارت خارجی کشور در ۱۱ ماه منتهی به بهمن سال ۹۵ از دو تغییر عمده در روند واردات و صادرات خبر می‌دهد. از یکسو، مجموع عملکرد تجاری کشور نشان از رقابت نزدیک واردات با صادرات دارد؛ به‌گونه‌ای که فاصله ارزش دلاری واردات و صادرات در مقایسه با گزارش ماه پیش گمرک، کاهش یافته است. از سوی دیگر، بررسی‌ها نشان می‌دهد اگرچه از نظر وزنی واردات کشور نسبت به مدت مشابه سال قبل کاهش داشته، اما از نظر ارزشی رشد بیش از ۳ درصد را تجربه کرده است.

این آمارها حاکی از این است که واردات کالاها برای کشور گران‌تر تمام شده و این موضوع را می‌توان ناشی از افزایش تورم جهانی یا نوسانات اخیر قیمت ارز در بازار داخلی تعبیر کرد. مطابق آمارها، ارزش دلاری تجارت خارجی ایران در ۱۱ ماه منتهی به بهمن، ۷۶ میلیارد و ۹۰۷ میلیون دلار ثبت شده که در مقایسه با سال گذشته، نشان از رشد بیش از ۸/ ۱درصدی دارد. مجموع ارزش تجارت خارجی ایران در مدت مشابه سال گذشته، ۷۵ میلیارد و ۵۳۶ میلیون دلار ثبت شده بود. بر همین اساس، تجار ایرانی در مدت مذکور، یک میلیارد و ۳۷۱ میلیون دلار بیشتر از سال قبل، با سایر کشورها، مبادلات تجاری انجام داده‌اند که نشان‌دهنده بزرگ‌تر شدن حجم تجارت خارجی ایران است.

از سوی دیگر، مطابق آمارها، ۵ مقصد عمده صادراتی ایران «چین، امارات‌متحده عربی، عراق، ترکیه و کره‌جنوبی» به شمار می‌روند که میزان صادرات ایران به ۳ کشور «امارات متحده عربی، عراق و ترکیه» با افت همراه بوده است. در مقابل کشورهای عمده وارد‌کننده کالا به ایران، به‌ترتیب «چین، امارات‌متحده‌عربی، کره‌جنوبی، ترکیه و آلمان» عنوان شده که تحلیل آمارها نشان می‌دهد، واردات ایران از ۳ کشور «امارات‌متحده‌عربی، کره‌جنوبی و ترکیه» با افت مواجه شده، اما در مقابل حجم واردات ایران از تنها شریک تجاری اروپایی خود یعنی آلمان همچنان با رشد روبه‌رو بوده است. اطلس تجاری کشور در مدت مذکور، حکایت از عقب ماندن برنامه صادراتی کشور دارد.

ریز نمرات تجاری

کارنامه عملکرد تجارت خارجی کشور در ۱۱ ماه منتهی به بهمن ۹۵، حاکی از این است که صادرات غیرنفتی ایران از نظر وزنی به ۱۱۱میلیون و ۸۱۲ هزار تن به ارزش ۳۸ میلیارد و ۴۹۲ میلیون دلار رسیده که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل، به لحاظ وزنی با رشد بیش از ۳۲ درصد و از نظر ارزشی با رشد ۲۱ صدم درصدی مواجه بوده است. در مقابل‌تجار ایرانی در مدت یاد شده، ۳۰میلیون و ۵ هزارتن کالا به ارزش ۳۸میلیارد و ۴۱۵میلیون دلار وارد کشور کردند که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل، به لحاظ وزنی با افت نزدیک به ۴ درصدی مواجه بوده، اما از نظر ارزشی، رشد ۵/ ۳ درصدی را تجربه کرده است. انتشار این آمارها نشان می‌دهد که ارزش واردات فاصله خود را با صادرات پر کرده و رقابت این دو روند تجاری کشور برابر شده است.

مطابق آمار گمرک، در ۱۱ ماه منتهی به بهمن ۹۵، «محصولات پتروشیمی» از نظر وزنی ۲۵ میلیون و ۹۷۱ هزارتن به ارزش ۱۱ میلیارد و ۸۶۳ میلیون دلار، سهم نزدیک به ۳۱ درصد از نظر ارزشی را از حجم کل صادرات به خود اختصاص داده‌اند که در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته به لحاظ وزنی با رشد روبه‌رو بوده اما از نظر ارزشی با افت نزدیک به ۱۵ درصد مواجه بوده است. «میعانات گازی» که پس از محصولات پتروشیمی سهم بالایی در سبد صادراتی کشور دارند، حجم صادرات آن از نظر وزنی ۱۶ میلیون و ۷۴۰ هزارتن به ارزش ۶ میلیارد و ۵۷۱ میلیون دلار ثبت شده است. سهم میعانات گازی از کل حجم صادرات کشور از نظر ارزشی ۱۷ درصد است. درصد تغییر صادراتی این محصول در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته، هم به لحاظ وزنی و هم ارزشی با رشد روبه‌رو بوده است.

از سوی دیگر، میزان صادرات «گاز طبیعی» در مدت مذکور، به لحاظ وزنی ۸ میلیون و ۸۳۲ هزارتن و از نظر ارزشی یک میلیارد و ۹۵۲ میلیون دلار گزارش شده که در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته، اگرچه به لحاظ وزنی با رشد بیش از ۵۱ درصدی را تجربه کرده، اما از نظر ارزشی با افت بیش از ۸ درصد مواجه بوده است. براساس آمارها، سهم صادرات گاز طبیعی از حجم کل صادرات کشور، ۰۷/ ۵ درصد از نظر ارزشی گزارش شده است. مطابق آمارها، حجم صادرات سایر کالاها به لحاظ وزنی ۶۰ میلیون و ۲۶۸ هزارتن و از نظر ارزشی معادل ۱۸ میلیارد و ۱۰۶ میلیون دلار ثبت شده که سهم آن از حجم صادراتی کشور در مدت یاد شده، از نظر ارزشی ۴۷ درصد است. صادرات سایر کالاها نسبت به مدت مشابه سال گذشته، از نظر ارزشی با افت روبه‌رو بوده است.

بازارهای هدف

از سوی دیگر، مطابق آمارگمرک، در ۱۱ ماه منتهی به بهمن امسال، «چین، امارات‌متحده عربی، عراق، ترکیه و کره‌جنوبی»، ۵ مقصد عمده صادراتی ایران به شمار می‌روند؛ به‌گونه‌ای که تجار ایرانی توانسته‌اند، معادل ۳۲ میلیون و ۸۱۹ هزارتن کالا به ارزش ۷ میلیارد و ۲۹۸ میلیون دلار کالا به «چین» صادر کنند که در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته، از نظر ارزشی و وزنی رشد را تجربه کرده است. همچنین در مدت مذکور، معادل ۱۵ میلیون و ۱۱ هزارتن کالا به ارزش ۶ میلیارد و ۱۴۱ میلیون دلار، صادرات به «امارات‌متحده عربی» صورت گرفته که در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته، از نظر وزنی با رشد اما از نظر ارزشی با افت بیش از ۵۸/ ۷ درصدی مواجه بوده است.

«عراق» سومین مقصد صادراتی ایران است که در ۱۱ ماه منتهی به بهمن سال جاری، از نظر وزنی معادل ۱۳ میلیون و ۶۶ هزار تن کالا به ارزش ۵ میلیارد و ۵۱۴ میلیون دلار از ایران وارد کرده است. آمارها نشان می‌دهد میزان صادرات ایران به عراق در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته، هم از نظر ارزشی و هم وزنی با افت مواجه بوده است. چهارمین مقصد صادراتی ایران «ترکیه» است که در همین مدت، صادرکنندگان ایرانی توانسته‌اند از نظر وزنی ۹ میلیون و ۸۰۵ هزارتن کالا به ارزش ۲ میلیارد و ۹۵۸میلیون دلار، به این کشور صادرات انجام دهند. اگرچه در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته، صادرات ایران به این کشور، از نظر وزنی رشد را تجربه کرده، اما از نظر ارزشی با افت نزدیک به ۹ درصد مواجه بوده است. در نهایت «کره‌جنوبی» پنجمین مقصد عمده صادراتی ایران به شمار می‌رود که تجار ایرانی در مدت مذکور، توانسته‌اند معادل ۶ میلیون و ۲۰۲هزارتن کالا به ارزش ۲میلیارد و ۶۹۱ میلیون دلار صادرات انجام دهند که در مقایسه با سال گذشته هم از نظر ارزشی و هم به لحاظ وزنی با رشد مواجه بوده است. آمارهای گمرک همچنین حاکی از این است که حجم صادرات ایران به سایر کشورها در مدت یاد شده، ۳۴میلیون و ۹۰۸ هزارتن کالا به ارزش ۱۳میلیارد و ۸۹۰میلیون دلار گزارش شده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته، به لحاظ وزنی رشد را تجربه کرده، اما از نظر ارزشی با افت بیش از ۱۰ درصد مواجه بوده است. متوسط قیمت هر تن کالای صادراتی ۳۴۴ دلار بوده که نسبت به مدت مشابه سال قبل بیش از ۲۴ درصد کاهش داشته است.

مقاصد وارداتی

از سوی دیگر، کشورهای عمده صادر‌کننده کالا به ایران در ۱۱ ماه منتهی به بهمن سال جاری، ۵ کشور «چین، امارات‌متحده‌عربی، کره‌جنوبی، ترکیه و آلمان» ذکر شده است. آمارها نشان می‌دهد، واردات ایران از ۳ کشور «امارات‌متحده‌عربی، کره‌جنوبی، ترکیه» با افت روبه‌رو بوده، اما در مقابل واردات ایران از تنها کشور اروپایی یعنی آلمان، رشد بیش از ۳۶ درصد را تجربه کرده است.

مطابق آمارها، ایران در مدت مذکور، معادل ۹ میلیارد و ۳۷۳میلیون دلار کالا از «چین» وارد کرده که از نظر وزنی با افت روبه‌رو بوده، اما از نظر ارزشی رشد نه چندان محسوسی را تجربه کرده است. «امارات‌متحده عربی»، دومین کشور وارد‌کننده کالا به ایران است که هم از نظر ارزشی و هم وزنی، میزان واردات این کشور به ایران نسبت به مدت مشابه سال گذشته با افت روبه‌رو بوده است. مطابق آمارها، در مدت مذکور، ۴ میلیون و ۳۰۹هزارتن کالا به ارزش ۵ میلیارد و ۷۹۷ میلیون دلار از این کشور به ایران وارد شده است. سومین کشور واردکننده به ایران، «کره‌جنوبی» است که توانسته در مدت یاد شده، یک میلیون و ۳۰۲ هزارتن کالا به ارزش ۳ میلیارد و ۲۷میلیون دلار به ایران صادرات انجام دهد، که مطابق آمارها، نسبت به مدت مشابه سال گذشته از نظر وزنی و ارزشی با افت مواجه بوده است. «ترکیه» به‌عنوان چهارمین کشور وارد‌کننده کالا به ایران ایفای نقش می‌کند. این کشور در مدت یاد شده، توانسته یک میلیون و ۴۲۴ هزارتن کالا به ارزش ۲ میلیارد و ۳۸۹ میلیون دلار به ایران صادر کند که مطابق آمارها، میزان واردات ایران از ترکیه نسبت به مدت مشابه سال گذشته، هم به لحاظ وزنی و هم ارزشی با افت مواجه بوده است. «آلمان» پنجمین شریک عمده تجاری ایران است که توانسته به نسبت شرکای آسیایی ایران، جای پای خود را در بازار ایران مستحکم کند؛ به‌طوری که در ۱۱ ماه منتهی به بهمن ۹۵، قادر بوده معادل ۸۶۶ هزارتن کالا به ارزش ۲ میلیارد و ۱۷۰میلیون دلار صادرات به ایران انجام دهد. صادرات این کشور اروپایی در این مدت نسبت به مدت مشابه سال قبل، هم از نظر ارزشی و هم وزنی رشد قابل‌توجهی را تجربه کرده است. در نهایت مطابق آمارها، حجم واردات ایران از سایر کشورها، از نظر وزنی ۱۸میلیون و ۲۱۲ هزارتن به ارزش ۱۵میلیارد و ۶۵۸میلیون دلار گزارش شده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته هم به لحاظ ارزشی و هم وزنی با رشد همراه بوده است.

اقلام عمده وارداتی

اقلام عمده وارداتی طی ۱۱ ماه منتهی به بهمن سال ۹۵، به ترتیب شامل ذرت دامی به ارزش یک میلیارد و ۳۰۰ میلیون دلار، لوبیای سویا به ارزش ۸۴۸ میلیون دلار، قطعات منفصله برای تولید اتومبیل سواری به ارزش۷۳۰ میلیون دلار، وسایل نقلیه موتوری با حجم موتور۱۵۰۰تا ۲۰۰۰سی سی به ارزش ۷۰۵ میلیون دلار و وسایل نقلیه موتوری با حجم موتور۲۰۰۰تا۲۵۰۰سی سی به ارزش ۵۷۲ میلیون دلار، گزارش شده است. متوسط قیمت هر تن کالای وارداتی ۱۲۸۰ دلار بوده که نسبت به مدت مشابه سال قبل حدود ۸درصد در ارزش دلاری افزایش داشته است.

رقابت برابر در تجارت