دلگرمی ظریف به بخش خصوصی عکس: دنیای اقتصاد

دنیای اقتصاد: وزیر امور خارجه در جمع فعالان بخش خصوصی با بررسی گشایش‌های حاصل از برجام، این دلگرمی را به آنها داد که برجام با خطر جدی مواجه نیست. البته محمدجواد ظریف تاکید کرد که باید تلاش کنیم برجام حفظ شود. وی یکی از موفقیت‌های برجام را آرام کردن فضای جهانی نسبت به ایران برشمرد و خطاب به فعالان اقتصادی گفت: باید از فضای ایجادشده در پسابرجام بهره‌برداری کرد. بر این اساس بار سنگینی بر دوش بخش خصوصی است؛ چراکه در کنار کسب بیشترین منفعت از گشایش‌های بعد از برجام، بیشترین هزینه را هم می‌پردازید.

همواره طی دوره‌های مختلف یکی از مشکلات فعالان بخش‌خصوصی، بحث دیپلماسی اقتصادی بوده که محمدجوادظریف ضمن تحلیل اثرات برجام، این اطمینان را به فعالان بخش‌خصوصی داد که این بخش فعال می‌شود. وی با بیان اینکه برجام با خطر جدی روبه‌رو نیست گفت: با توجه به آرام‌شدن فضای جهانی نسبت به ایران باید تلاش کرد تا این موضوع حفظ شود. وزیر امور خارجه با حضور در جمع فعالان اقتصادی، برجام را از دریچه اقتصادی بررسی کرد و به نگرانی‌های بخش‌خصوصی از بازگشت تحریم‌ها، پاسخ داد. البته فعالان بخش‌خصوصی نیز به ارائه پیشنهادهایی پرداختند که مورد توجه محمدجواد ظریف قرار گرفت. سوالاتی درخصوص «اسنپ بک»، مراودات بانکی و صدور روادید، از جمله مواردی بود که این عضو کابینه دولت به آن پاسخ داد. ظریف، اسنپ بک را تضمین اجرای برجام دانست و عنوان کرد که هیچ خطری، برجام را تهدید نمی‌کند. همچنین درخصوص مراودات بانکی نیز عنوان کرد همان‌طور که بانک‌ها در جریان تحریم، به تدریج برای قطع همکاری عمل کردند، در فضای پسابرجام هم همین روند را برای آغاز مراودات طی می‌کنند. این موضوع هم به ماهیت محافظه‌کارانه آنها برمی‌گردد. وی همچنین فعالیت‌های اقتصادی وزارت امور خارجه را نیز تشریح کرد و از فعالان بخش‌خصوصی خواست تا در این مسیر به وزارت امور خارجه کمک کنند.

مهدی جهانگیری، نایب رئیس اتاق بازرگانی تهران در این نشست ضمن اشاره به تشکیل ستاد اقتصادی پسابرجام گفت: توجه وزارت خارجه به موضوع رایزن‌های بازرگانی می‌تواند، هیات‌های خارجی را که به ایران می‌آیند در یک حالت سیستماتیک و نظم مناسب قرار دهد. شما می‌توانید در وزارت خارجه شرایط و بستری را برای جذب سرمایه‌گذاری خارجی در قالب نشست‌های مختلف کاری و همایش‌های بین‌المللی فراهم کنید. وی بیان کرد: مهم‌ترین انتظار بخش‌خصوصی از وزارت خارجه این است که همان‌طور که در حوزه دیپلماسی سیاسی پیشقدم بود در حوزه جذب سرمایه‌گذاری خارجی هم با کمک دستگاه‌ها و سفارتخانه‌ها بتواند به مدد بخش‌خصوصی بیاید. پدرام سلطانی، نایب رئیس اتاق بازرگانی ایران نیز خطاب به محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه، اظهار کرد: باید اعتراف کنیم که به‌دنبال کار بزرگ شما درباره اجرای برجام نه بدنه دولت و نه بخش‌خصوصی آماده نبود، تا کاری را که شما در رابطه با برجام با آن کیفیت انجام دادید، ادامه دهند و در دست بگیرند. در این شرایط دولت و بخش‌خصوصی باید سریع‌تر عمل می‌کردند. وی در ادامه با ارائه ۳ پیشنهاد برای کسب نتایج بهتری از برجام گفت: پیشنهاد اول ما این است تا با توجه به ظرفیت‌های هر کشور و کمک وزارت خارجه هرسال فقط روی یک یا دو حوزه برای گسترش تجارت کار شود. به‌عنوان مثال مثلا یک سال در حوزه تجارت آبزیان و در کشور نروژ تمرکز کنیم و سال دیگر در روسیه و تمرکز روی مواد غذایی باشد. این کار باید با ۳ دیدگاه انتقال تجارت، تلاش برای توسعه صادرات و جذب سرمایه‌گذاری خارجی انجام شود. سلطانی با بیان اینکه پیشنهاد دوم اخذ کمک از وزارت خارجه برای الحاق ایران به سازمان تجارت جهانی است، بیان کرد: به‌نظر می‌رسد وزارت صنعت برای اینکه این موضوع محقق شود، نیازمند کمک شما است. پیشنهاد سوم وی نیز این‌گونه مطرح شد که با توجه به ظرفیت‌هایی که وزارت امور خارجه دارد برای تقویت مذاکرات تجارت آزاد و تجارت ترجیحی از آن استفاده شود و امیدواریم که حضور شما فتح بابی برای گسترده شدن دستگاه‌های دیپلماسی با بخش‌خصوصی باشد. محمدرضا انصاری، نایب رئیس اتاق ایران هم در این نشست پیشنهادی را مطرح کرد. وی گفت: همکاران شما در وزارت خارجه دانش آموخته روابط بین‌الملل و سیاست خارجه هستند، به‌نظر می‌رسد باید برنامه‌ای برای مطلع کردن آنها از فرآیندهای اقتصادی ترتیب داد؛ وی همچنین با تاکید بر افزایش صادرات کالا و خدمات فنی مهندسی، خطاب به وزیر امور خارجه گفت: با توجه به حضور شما در دنیا، شما می‌توانید رهبر و پرچمدار صادرات کشور باشید.

اسدالله عسگراولادی، عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی تهران نیز درخصوص تسهیل صدور روادید گفت: فعالان اقتصادی خارجی برای حضور در ایران روادید دو تا سه ماهه دریافت می‌کنند و با حضور در بازارهای ایران، کالاهای خود را عرضه می‌کنند اما همین کشورها - مثلا روسیه، قزاقستان و چین - بیش از یک ماه تا ۴۰ روز برای صدور روادید معطل می‌کنند. اگر بنا است ما به آنها دو تا سه ماه روادید دهیم آنها هم به همین ترتیب به ما روادید دهند و در غیر این صورت ما هم مانند آنها برخورد کنیم و صدور روادید را قطع کنیم. همچنین مسعود خوانساری، رئیس اتاق بازرگانی تهران به یک نکته اشاره کرد و آن، دلال بازی در نوبت گرفتن برای صدور روادید کشورهای اروپایی بود. وی از وزارت امور خارجه خواست تا این موضوع را مورد بررسی قرار دهند. اظهارات وی در این باره در حالی مطرح شد که ایرانی‌هایی که درخواست صدور روادید کشورهای اروپایی را دارند به دلیل مکانیزم‌های سخت وزارتخانه‌ها برای نوبت دهی، به دلالانی روی می‌آورند که بتوانند سریع‌تر نوبت سفارت را دریافت کنند.

خطری برجام را تهدید نمی‌کند

محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران در نشست خود با هیات نمایندگان اتاق تهران گفت: اتفاقی که با برجام در کشور افتاده، رفع موانعی بوده که ایجاد آنها، چندین سال طول کشیده است. ما از یکسری امکانات محروم شده بودیم. موانعی که در مسیر تجارت و توسعه ایران طی سال‌های دهه ۸۰ شمسی ایجاد شد، به یکباره نبود. تحریم‌ها با برنامه‌ریزی به ایران تحمیل شد و طی یک روند این اتفاق افتاد. اگر به تعاملات بانکی نگاه کنید، متوجه می‌شوید که تعداد کارگزاری‌های خارجی از سال ۸۹-۹۰ به تدریج کم شده تا به ۵۰ کارگزاری رسیده است. مسلما با اجرای برجام هم بازگشت به شرایط اولیه زمانبر است. وی با بیان اینکه در دوره تحریم‌های ایران، قطعا دنیا نیز یک جا نیستاد و متوقف نبود اظهار کرد: اتفاقا در این دوره بیشترین تحولات به دلیل بحران مالی سال ۲۰۰۸ و۲۰۰۹ ایجاد شد. بیشترین تحولات در قوانین بانکی اتفاق افتاد و قوانین و مقررات جدیدی شکل گرفت. ما بیرون از این بازی بودیم و البته به دلیل تحریم‌ها برای ما هم چندان این مساله مهم نبود. چراکه در ارتباطات ما با دنیا تاثیری نمی‌گذاشت. ظریف با اشاره به اینکه پس از برجام به ناگهان با همه عقب ماندگی‌های کشور مواجه شدیم، گفت: البته قبل از تحریم‌ها هم کشور ما بدون مشکل نبود. تحریم «یوترن» مربوط به دهه ۸۰ و ۹۰ میلادی می‌شود. تحریم‌های قانون «داماتو» به سال ۱۹۹۶بر می‌گردد. این تحریم‌ها تاثیرات خود را بر سیستم روابط بین‌المللی ایران گذاشته بود. برجام آنچه که توانست انجام دهد این بود که موانع را تا آنجا که به بحث هسته‌ای بر می‌گشت، رفع کرد. وزیر امور خارجه عنوان کرد: نکته قابل توجه این است که چون ایران به بهانه هسته‌ای وارد شورای امنیت ملل متحد شده بود، تحریم‌های دیگری که علیه ایران اعمال می‌کردند نیز با شدت بیشتری همراه شد. هرچند آن تحریم‌ها ارتباطی به بحث هسته‌‌ای نداشت، اما به ایجاد یک فضای بد بین‌المللی کمک کرد. تحریم به جای اینکه یک مقررات باشد، یک نگرانی است؛ یک فضا است. یعنی طرف مقابل شما نگران رابطه با شما و آینده ارتباط با ایران است. این نگرانی باعث می‌شود هر ادعای جدید و هر فشار جدید، در این فضا ترس ایجاد کند. وی افزود: موفقیت برجام در این بود که توانست فضای روانی جهان را در مورد ایران آرام کند. به همین دلیل تمام بدخواهان ایران در خارج از کشور تلاش دارند که نگذارند این فضا آرام باشد. هنگامی که سناتور جمهوری‌خواه آمریکایی به رهبران ایران نامه می‌نویسد که به اوباما اعتماد نکنید، دلش برای ما نسوخته بلکه می‌خواهد به دنیا این پیام را بدهد که آن فضای روانی کماکان حتی با وجود برجام، آرام نیست. اینکه سناتورهای مجلس آمریکایی بیش از ۵۰ لایحه را به مجلس و سنا می‌فرستند بدون اینکه هیچ‌یک از آنها قانونی و اجرایی شود، برای از بین بردن آرامش فضای بین‌المللی پس از برجام است که هزینه بر بودن ارتباط با ایران را مجددا یادآور شوند. در واقع هزینه حیثیتی کار با ایران را خاطرنشان می‌کنند.

به گفته ظریف، وظیفه ما به‌عنوان کارگزاران و وظیفه شما به‌عنوان کارآفرینان کشور این است که نگذاریم واقعیت برجام تحت‌تاثیر تبلیغات منفی قرار بگیرد. واقعیتی که بیانگر شکستن فضای منفی ضد ایران در دنیا است. این موضوع نیازمند تلاش و ریسک است. شما می‌دانید که بدون ریسک و خطرکردن امکان پیشرفت وجود ندارد. باید در فضایی که ایجاد شده وارد شوید و از این فضا استفاده کنید. بار سنگین این موضوع بر دوش بخش‌خصوصی است. همان‌طور که بخش‌خصوصی بیشترین منفعت را از فضای برجام می‌برد، هزینه کار کردن نیز بر دوش آنهاست. بخش‌خصوصی است که برجام را زنده می‌کند. وی ادامه داد: برخی اوقات وزیر نفت و وزیر راه و شهرسازی از من به‌خاطر برجام تشکر می‌کنند و می‌گویند که برجام توانست شرایطی فراهم کند که نفت بیشتری بفروشیم و هواپیما بخریم. اما من می‌گویم که اتفاقا من از شما تشکر می‌کنم که با اقدامتان کاری کردید که برجام حفظ شود. افزایش تولید نفت و ورود به صحنه حمل‌ونقل بین‌المللی نشان دهنده اجرای برجام بود. تحریم‌ها در سه حوزه اصلی ایجاد شده بود، نفت و حمل‌ونقل و بانک. اینها تحریم‌های رسمی ما بودند و مابقی فضای روانی ایجاد شده به‌واسطه آنها بود. درست است که اگر می‌خواستیم دارو هم از خارج از کشور بخریم، بانک‌های خارجی ال‌سی باز نمی‌کردند، اما این کارشان مبنای قانونی نداشت؛ بلکه حاصل همان فضای ایجاد شده بود.

ظریف درباره گشایش‌های بانکی عنوان کرد: طبیعتا بانک‌های خارجی محافظه‌کار هستند. بنابراین برقراری روابط بانکی کار سخت‌تری است. بانک‌ها به تدریج روابط خود را با ایران در دوره تحریم‌ها قطع کردند و در شرایط کنونی نیز به تدریج ارتباط برقرار می‌کنند. این موضوع هم به خاطر ماهیت محافظه‌کار بودن موسسه پولی و بانکی است. وی در پاسخ به نگرانی‌های بخش‌خصوصی در مورد آینده برجام گفت: به نظرم برجام با خطر جدی مواجه نیست. به شرطی که خودمان تلاش کنیم که آن را حفظ کنیم. نه اینکه هر روز اسم آن را بیاوریم. برخی فکر می‌کنند من از برجام شرمنده‌ام. در حالی که من به برجام افتخار می‌کنم، اما معتقدم نباید برجام را هر روز مطرح کرد. معتقدم برجام فضای بین‌المللی را برای ما عادی کرده است. برجام یک جزئی از واقعیت‌های دنیا است. اینکه دعوا کنیم که برجام نمره اش ۱۰۰ است یا صفر، برای دنیا و آخرت هیچ‌کس فایده‌ای ندارد.

وی با بیان اینکه من هم نمره ۱۰۰ به برجام نمی‌دهم، گفت: بالاخره این یک توافق بوده و ما با ۶ کشور عمده دنیا که حرف‌های بی‌ربط در مورد ایران می‌زدند، توانسته‌ایم به توافقاتی برسیم. هر طرف مجبور به پذیرش مواردی شده است. اتفاقا آمریکا در این توافق، بیشتر امتیاز داده تا ایران. آمریکا بسیاری از سیاست‌های خود را در این توافق کنار گذاشت. وی با اشاره به اسنپ بک عنوان کرد: هنگامی که اعضای آمریکایی مذاکره‌کننده در مجلس آمریکا حضور یافتند، دو سناتور به آنها گفتند که شما با پذیرش عباراتی که ایران به توافق وارد کرده، ما را محروم کرده‌اید از اینکه بتوانیم مجددا تحریمی را علیه ایران اعمال کنیم. ظریف افزود: ما توافق کرده‌ایم که اگر تحریم‌ها بر گردد، ما نیز برنامه‌های خود را قطع می‌کنیم. اسنپ بک به معنی نقطه ضعف برجام نیست؛ بلکه تضمین ادامه برجام است. برخی تصور می‌کنند ۷ وزیر خارجه بیکار بوده‌اند که بعد از وقت گذاشتن برای توافق، بندی را بگذارند که هر وقت خواستند، برجام برگردد. جالب است بدانید که آمریکایی‌ها در طول مذاکرات می‌گفتند هنگامی که به بحث تجارت می‌رسیم ما به متحدان خود کمتر از همه اعتماد داریم، چراکه نمی‌توانیم تضمینی بدهیم که در شرایط تحریم، آنها هم روابط خود را با ایران قطع کنند.

به گفته وزیر امور خارجه، اسنپ بک نشان می‌دهد که ما مذاکره‌کنندگان هیچ یک به دیگری اعتماد نداشتیم. برخی می‌گویند ما به آمریکا اعتماد کرده ایم. اگر اعتماد داشتیم که اسنپ بک را در توافق جای نمی‌دادیم. ما برای اینکه برنامه هسته‌ای را بر گردانیم نیازی به اجازه کسی نداریم. بنابراین اسنپ بک برای ایران آنی است.یعنی لحظه‌ای که ما به این جمع‌بندی برسیم که از این توافق امتیازی نمی‌گیریم، برنامه هسته‌ای خود را بر می‌گردانیم، اما برای آنها آنی نیست، چراکه تحریم‌ها به‌صورت آنی بر نمی‌گردد.

وی با طرح این سوال که چگونه می‌شود از اسنپ بک برای تقویت فضا استفاده کرد؟ گفت: با افزایش تعاملات و تماس‌ها می‌توان به این مهم دست یافت. هنگامی که تعاملات ما با دنیا افزایش یابد، هر کدام از آنها یک مانع برای بازگشت تحریم‌ها محسوب می‌شود. بنابراین باید با برنامه‌ریزی پیش برویم. کسی که برجام را حفظ می‌کند، ما هستیم.

ظریف تصریح کرد: ایران در تمام حوزه‌ها کنشگر است. ایران، موضوع نیست. در دوره‌های گذشته، کشورهای در حال توسعه، موضوع دعوای دیگران بودند، اما امروز ایران در حد خود تعیین‌کننده است. این‌طور نیست که ما اینجا نشسته باشیم و یک نفر برود برجام را اسنپ بک کند. وی با اشاره به اینکه تمام پیشنهادهای مطرح شده را قبول دارم و می‌پذیرم، اظهار کرد: ما به لحاظ ضرورت در سال‌های گذشته، سازمانی سیاسی بودیم. حال قصد داریم کاری کنیم که سیاست خارجی در خدمت توسعه کشور باشد نه هزینه‌ای بر توسعه. اما ابزار آن را به‌طور کامل نداریم. به همین دلیل قائم مقام وزارت امور خارجه را مسوول اقتصادی وزارتخانه کردیم. اگر می‌خواستیم یک معاونت ایجاد کنیم دچار دعواهای حوزه‌ای می‌شدیم. به سفارت خانه‌ها نیز گفتیم که بر اساس کار اقتصادی که انجام می‌دهند به آنها امتیاز می‌دهیم.

وی به اقدام دیگری در وزارت امور خارجه در بخش اقتصادی اشاره کرد و گفت: ایجاد یک بانک اطلاعاتی یکی دیگر از اقدامات ما است. این موضوع را هم در سفرهایی که داشتیم بررسی و شناسایی کردیم. بنابراین نیاز داریم ارتباطمان با بخش‌خصوصی بیشتر شود تا پتانسیل‌های این بخش را بدانیم. برخی اوقات بخش‌خصوصی بیشتر از سفیران ما می‌داند که فلان کشور چه پتانسیلی برای همکاری دارد. چون این موضوع هنوز جز وظایف سفرا نیست. ما در مرحله انتقال هستیم. ظریف در مورد صدور روادید نیز عنوان کرد: در این باره بر‌سر یک دو راهی هستیم. از طرفی به ما فشار می‌آورند برای افزایش توریست با تمام کشورها لغو روادید کنیم. از طرف دیگر هم ما فشار می‌آوریم که باید این کار متقابل باشد. اولویت ما در سفرها و مذاکرات خارجی این است که حداقل برای دو گروه لغو روادید داشته باشیم. اول تجار و دوم توریست‌های گروهی آن هم به‌صورت متقابل. حال آنکه طرف مقابل معمولا به اندازه ما روند صدور روادید را تسهیل نمی‌کند، اما اینکه ما هم مثل آنها برخورد کنیم هزینه بر است.

وزیر امور خارجه در مورد پدیده وقت فروشی سفارت‌ها نیز عنوان کرد: متاسفانه باید بگویم که در این پدیده بسیاری از هموطنانمان نقش دارند. ما با سفارتخانه‌ها برخوردهای شدیدی در این باره داشتیم. از مهم‌ترین خواسته‌های ما از سفارتخانه‌های خارجی اول؛ احترام به ایرانی‌ها و دوم؛ کنترل وقت‌فروشی‌ها است. وی درخصوص اعزام وابسته‌ها و رایزنان بازرگانی گفت: وزارت امور خارجه همه اقدامات لازم را انجام می‌دهد. حتی اگر امکان گشایش دفاتر بخش‌خصوصی در هر کشوری وجود دارد، ما در این باره کمک می‌کنیم.