مسعود خوانساری
رئیس اتاق بازرگانی تهران

سال 1263، یعنی بیش از یک قرن قبل، جامعه اقتصادی ایران در پس نظام ناکارآمد دیوان سالاری به فکر نجات اقتصاد کشور افتاد. نجات اقتصادی که گرفتار بحران‌هایی برآمده از رفتارهای سنتی و ناسالم بود. در چنین شرایطی نهال نخستین، تخصصی‌ترین و فراگیرترین نهاد بخش‌خصوصی جوانه زد و حاج محمدحسن امین‌الضرب، تاجر دوراندیش، متدین، آگاه و دلسوز کشور با نگاهی اقتصادی و دلمشغولی اجتماعی در خط مقدم تاسیس این نهاد قرار گرفت و یک شاهد مثال مستند اینکه با اقدامات و رفتارهای امین‌الضرب مانند نامه او به ناصرالدین شاه در حمایت از بازرگانان، تاریخ ترقی خواهی برای طبقه تجار پیش از دیگر آحاد جامعه آغاز شد. او در این نامه نشانه‌هایی از دغدغه‌های اجتماعی و ملی خود را بروز داد و از حکومت دادخواهی کرده و در فرازی ماندگار نوشته بود: «وزارت تجارت را به کسی بسپارد که متدین، بی‌طمع، بی‌غرض، مستغنی و مقتدر باشد؛ گرسنه نباشد و تجار را مرجع مداخل خود قرار ندهد.»

چنین رفتار و دغدغه‌هایی از امین‌الضرب، چهره‌ای ملی و آگاه ساخت. مدتی قبل از اینها، او با پناه دادن و حمایت مادی و معنوی از سیدجمال‌الدین اسدآبادی اثبات کرده بود که غیر از سودآوری تجارت شخصی، به‌دنبال پیشرفت و توسعه و آشنایی مردمان کشورش با دنیای پیشرفته آن روز است. براساس چنین نگاهی، محمدحسن امین‌الضرب موفق به راه‌اندازی مجلس وکلای تجار شد و البته مدتی بعد فرمان مشروطیت در خانه این تاجر سرشناس و متدین قرائت شد تا نام امین‌الضرب برای تمامی مردم ایران مظهر نگاه پارلمانی و توسعه خواه باشد.

بررسی فهرست راه‌یافتگان به مجلس اول مشروطه نشان می‌دهد که جمع کثیری از نمایندگان مجلس اول همان تجار، کسبه و صاحبان صنعت و پیشه‌ورانی بودند که در مجلس وکلای تجار و در کنار امین‌الضرب، درس دموکراسی آموختند. اقدامات طبقه صاحبان کسب‌وکار تنها به تاسیس مجلس وکلای تجار محدود نماند و جامعه اقتصادی، مدتی بعد با بنا نهادن کتابخانه، حمایت از انتشار کتاب، ساخت مسجد، تاسیس و ساخت مدرسه و حمایت از تاسیس دانشگاه در صف اول و پیشانی ایران فرهنگی طی یک قرن اخیر قرار گرفت.

آنچه امروز در اختیار و پیش روی ماست، برشی از تاریخ است. اتاق‌های بازرگانی دست به دست از تندبادهای زمانه عبور کرده‌اند و به این نقطه‌ای رسیده‌اند که امروز ما ایستاده‌ایم.

گفتمان امروز جامعه ایران همان خواسته یک قرن قبل است. توسعه کشور برای ایجاد اشتغال، رونق برای رفاه مردم، اعتدال و صلح برای زندگی در جهانی عاری از خشونت، ایجاد بسترهای لازم برای رقابت آزاد و در یک کلام، تحقق همه آنچه ذکر شد زیر چتر فراگیر اتحاد و وفاق ملی برای رشد اقتصاد کشور است. امروز در سال 1395 در حالی همگی زیر یک سقف جمع شده‌ایم که برخی مصائب اقتصادی مانند رکود، رشد کم اقتصادی، تنگنای مالی، برهم ریختگی ساختارهای اقتصادی و البته فساد همه دلسوزان این سرزمین را بیش از گذشته نگران ساخته‌است. صاحبان کسب‌وکار به خوبی آگاه هستند که چه موانع سهمگینی در برابر پیشرفت کشور ایجاد شده و البته با نهایت انصاف همه شهادت می‌دهند که چه تلاش‌هایی طی سه سال گذشته برای از میان برداشتن موانع صورت گرفته ‌است.

مجادلات سیاسی و جناحی امروز و فردا از یاد می‌روند ولی آنچه باقی می‌ماند، عواقب و اثرات ناصواب آنهاست. امروز مفتخریم که در نهادی با 133 سال قدمت اعلام کنیم، بخش‌خصوصی کشور در خدمت توسعه ملی با نگاهی فراگیر قرار دارد. بخش‌خصوصی ایران در سال‌هایی که ایران غرق در سنت‌ها بود، پایه‌های نهادی مترقی مانند مجلس وکلای تجار را گذاشت. در سال‌های دهه پرآشوب و پراتفاق 30 و 40 در خدمت توسعه کشور قرار گرفت، در سال‌های دهه 50 همسو با مردم و همراه با نگاهی عدالت‌خواه در نهضت انقلابی شرکت کرد، در دهه 60 و همزمان با جنگ تحمیلی چشم از جبهه‌ها برنداشت، در دهه 70 و در کنار دولت سازندگی در جبهه جدید بازسازی کشور نقش اول را ایفا کرد، در دهه 80 و 90 سخت‌ترین تحریم‌ها را به جان خرید و برای حفظ اشتغال عرصه کار را رها نکرد و امروز هم برای نوسازی اقتصاد کشور استوار ایستاده است.

در این میان، بخش‌خصوصی ایران باید فرهنگ تکریم سرمایه و سرمایه‌گذار را در جامعه نهادینه سازد. به‌طور حتم در همین مرز و بوم، افرادی خلاق، کوشا و پرتلاش حضور دارند و در صورت مهیا بودن بسترها می‌توانند به کارآفرینانی در سطح بین‌المللی تبدیل شوند. کارآفرینان ایرانی پریدن را به خوبی می‌دانند و نیاز به آسمانی صاف و بدون ابرهای سیاه، برای پرواز دارند و البته باید تاکید کرد که با وجود همین فضای نه چندان مساعد کسب‌وکار هم کارآفرینان بزرگی در این سرزمین حضور داشته و دارند. آنچه امروز نیاز جامعه اقتصادی ایران است، اول بازخوانی تاریخ و دوم الگوسازی برای نسل جدید است.

چه نامی شایسته‌تر از «حاج محمدحسن امین‌الضرب» که خود پایه‌گذار این خانه بوده‌ و چنین یادگار ماندگاری از خود برجای گذاشته‌ است. باید با نهایت افتخار اعلام ‌کنم که اتاق تهران این رسالت بزرگ را برعهده گرفته و از این پس هر ساله با اهدای تندیس، لوح و نشان امین‌الضرب قدردان زحمات صاحبان کسب‌وکار خواهد بود. هدف نهایی اتاق تهران این است که در زیر سایه این عنوان و با تاسیس بنیاد امین‌الضرب، محلی برای توسعه بیشتر نگاه کارآفرینی و همچنین فرصت رشد و پیشرفت برای کارآفرینان جوان و خلاق کشور ایجاد کند. نباید فراموش کرد که گفتمان بخش‌خصوصی ایران همان سه رکن عقل، علم و اعتدال است. بخش‌خصوصی صلح‌طلب، توسعه خواه و ملی ایران امیدوار است چنین گفتمانی را به شکل گسترده در جامعه ترویج کند. هدف نهایی همه دلسوزان این سرزمین، ایجاد اشتغال برای جوانان، رونق برای صاحبان کسب‌وکار، بهبود معیشت برای مردم و البته توسعه برای فردای این کشور است. به امید روزی که نسل بعدی ما در مراسم 200 سالگی اتاق تهران تندیس، لوح و نشان امین‌الضرب را به کارآفرینانی پویا و پرتلاش اهدا کند.