دنیای اقتصاد: تحلیل ظرفیت‌های صادراتی ایران به کشورهای ترکیه و پاکستان از جمله موضوعات موردبررسی در نشست اخیر شورای گفت‌وگوی دولت و بخش‌خصوصی استان تهران بود. در این جلسه وضعیت تجارت خارجی کشور طی نیمه نخست سال‌جاری نیز بررسی شد. به گزارش اتاق تهران، استاندار تهران در ابتدای این نشست، به رتبه استان تهران در کشور از حیث پیشرفت در اقتصاد مقاومتی اشاره کرد و گفت: براساس ارزیابی‌های صورت گرفته، استان تهران در رتبه سوم این شاخص قرار دارد و این در حالی است که این استان در بخش کشاورزی، رتبه نخست را به‌دست آورده است.

سیدحسین‌ هاشمی در ادامه سخنان خود، با اشاره به بازگشایی روابط اقتصادی ایران با کشورهای دیگر در دوره پسابرجام و امضای قرارداد همکاری ایران با شرکت هواپیماسازی بوئینگ و نیز قرارداد جدید فروش نفت ایران به ژاپن، افزود: نشانه‌ها حاکی از آن است که برخلاف جوسازی‌های اخیر علیه برجام، مناسبات اقتصادی کشور رفته‌رفته در حال بازگشایی است و توافقات صورت گرفته اخیر نیز باعث شده دیوار بدبینی‌ها فرو بریزد. رئیس شورای گفت‌و‌گوی دولت و بخش‌خصوصی سپس تاسیس و راه‌اندازی مراکز تجاری ایران در کشورهای آسیای‌میانه، همچنین روسیه را گامی در جهت تقویت بازارهای صادراتی ایران در این منطقه عنوان کرد و از بخش‌خصوصی و اتاق بازرگانی خواست برای تشکیل این مراکز تجاری، تلاش بیشتری داشته باشند.

بررسی ظرفیت‌های صادراتی ایران به کشورهای ترکیه و پاکستان، موضوعی بود که در ادامه این جلسه از سوی معاون بررسی‌های اقتصادی اتاق تهران مطرح شد. مریم خزاعی گفت: بررسی کالاهای عمده صادراتی از ایران به این دو کشور نشان می‌دهد که ۸۷ درصد صادرات ایران به ترکیه را کالاهای واسطه‌ای و ۱۳ درصد نیز کالاهای مصرفی تشکیل می‌دهد و این میزان برای پاکستان نیز به ترتیب ۷۸ درصد و ۲۲ درصد است و این در حالی است که میزان صادرات کالاهای سرمایه‌ای از ایران به این دو کشور نزدیک به صفر است. وی همچنین بیشترین محصول صادراتی ایران به ترکیه را «روی» و به پاکستان را «قیر نفت» عنوان کرد و افزود: طی سال ۱۳۹۴ معادل ۱۹۸ قلم کالای جدید از ایران به ترکیه صادر شد که ارزش آن ۵۳ میلیون دلار بود و در همین سال نیز به پاکستان ۱۰۰ قلم کالای جدید به ارزش ۳۳ میلیون دلار صادرات شد.

معاون بررسی‌های اقتصادی اتاق تهران در ادامه، گزارش خود را بر مبنای تعرفه کالاهای صادرشده از ایران به این دو کشور تشریح کرد و افزود: آمار گمرک نشان می‌دهد طی سال ۹۴ تعداد ۷۷۱ قلم کالا به ارزش ۳۱/ ۱ میلیارد دلار و با قیمت متوسط ۳/ ۸۰۵ دلار به ازای هر تن از ایران به ترکیه صادر شده است و این میزان برای کشور پاکستان نیز به تعداد ۴۱۷ قلم و ارزش ۶۳۵ میلیون دلار و متوسط قیمت ۴۲۰ دلار به ازای هر تن بوده است. خزاعی سپس تراز تجاری ایران با این دو کشور را طی سال ۱۳۹۴، به میزان منفی یک میلیارد و ۶۸۱ میلیون دلار با ترکیه و مثبت ۴۰۹ میلیون دلار با کشور پاکستان عنوان کرد و گفت: براساس توافق‌نامه تجارت ترجیحی ایران با این دو کشور، کالاهای صادراتی ایران به ترکیه که مشمول تخفیف تعرفه‌ای بین ۱۵ تا ۱۰۰ درصد است، شامل ۱۴۰ ردیف تعرفه می‌شود که در سال ۹۴، تنها ۳۰ ردیف تعرفه صادراتی مشمول تخفیفات تعرفه‌ای شده است.

به گفته وی، کالاهای صادراتی ایران به پاکستان که مشمول تجارت ترجیحی است، شامل ۳۳۸ ردیف تعرفه می‌شود که از تخفیف تعرفه‌ای ۵ تا ۳۰ درصد برخوردار است. وی اظهار کرد که طی سال ۹۴، از این میزان ۲۳۸ ردیف تعرفه‌ای از ایران به پاکستان صادر شده است. خزاعی در ادامه به شاخص مزیت نسبی آشکار شده در صادرات ایران به این دو کشور اشاره کرد و افزود: این شاخص، عملکرد صادراتی هر کشور را از طریق مقایسه سهم هر کالا در صادرات آن کشور با سهم همان کالا از صادرات جهان ارزیابی می‌کند که از میان کالاهای عمده وارداتی ترکیه طی سال‌های ۲۰۱۳ تا ۲۰۱۵ برابر ۸ ردیف تعرفه‌ای وجود دارد که ایران در سال ۲۰۱۴ در آنها دارای مزیت نسبی صادراتی بوده است. از میان کالاهای عمده وارداتی پاکستان نیز ۳ ردیف تعرفه‌ای وجود دارد که ایران در سال ۲۰۱۴ در آنها دارای مزیت نسبی صادراتی به این کشور بوده است. وی در ادامه به برخی پیشنهادهای به‌دست آمده از سوی اتاق تهران در زمینه مزایای تجارت با دو کشور ترکیه و پاکستان اشاره کرد و گفت: در برخی گروه‌های کالایی، متوسط قیمت وارداتی کشور هدف از متوسط قیمت صادراتی ایران بالاتر و نرخ حقوق ورودی کشور هدف از نرخ حقوق ورودی مقاصد صادراتی ایران پایین‌تر است، اما همچنان نیاز وارداتی آن کشور از طریق سایر کشورها تامین می‌شود، از این‌رو، با لحاظ کردن متغیرهای دیگری نظیر هزینه حمل‌ونقل باید تدابیری در زمینه توسعه صادرات آنها اندیشیده شود. وی ادامه داد: با توجه به احتمال وجود برنامه‌هایی برای توسعه و افزایش ظرفیت تولید برای برخی از اقلام وارداتی در کشورهای هدف، لازم است هر نوع برنامه افزایش ظرفیت تولید در ایران با هدف افزایش صادرات به ترکیه و پاکستان، پس از بررسی دقیق و جامع برنامه‌های توسعه کشورهای هدف صورت گیرد که می‌تواند با کمک رایزنان بازرگانی دو کشور انجام شود.

به گفته معاون بررسی‌های اقتصادی اتاق تهران، برخی از کالاهای صادراتی ایران به کشورهای هدف مشمول برخورداری از تعرفه ترجیحی بوده‌اند، اما بررسی‌ها نشان می‌دهد عملکرد صادراتی مناسبی در این زمینه به‌دست نیامده و در مورد تعداد قابل‌توجهی از این کدهای تعرفه، صادراتی از ایران به این دو کشور صورت نگرفته است که این امر می‌تواند ناشی از تنظیم نامناسب فهرست تعرفه‌های مذکور باشد. از این‌رو، پیشنهاد اتاق تهران بر این است که این موضوع با همکاری اتاق تهران و تشکل‌های تجاری مورد بررسی دقیق‌تر قرار گیرد و در صورت لزوم بازنگری و فهرست جدیدی برای آنها تنظیم شود. خزاعی در ادامه به تشریح ترکیب تجارت کشور طی نیمه نخست سال جاری پرداخت. وی در توضیح ترکیب ارزشی واردات کالا به کشور گفت: واردات کالاهای سرمایه‌ای طی مدت شش ماه ابتدایی امسال در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته، از لحاظ وزنی ۳/ ۸ درصد افت و از حیث ارزش نیز ۸/ ۲ درصد رشد داشته است.

وی افزود: این در حالی است که واردات کالاهای مصرفی طی نیمه نخست سال جاری، از نظر وزنی به میزان ۱/ ۱۳ درصد نسبت به مدت مشابه سال گذشته رشد داشته و از حیث ارزش نیز با رشد ۴/ ۱۶درصدی مواجه بوده است. به گفته معاون بررسی‌های اقتصادی اتاق تهران، واردات کالاهای واسطه‌ای در نیمه نخست امسال نسبت به شش ماهه ابتدایی سال گذشته منفی بوده است به‌گونه‌ای که واردات این بخش از لحاظ وزنی ۴/ ۱۱ درصد و از نظر ارزش ۹/ ۷ درصد منفی بود. خزاعی در تشریح وضعیت صادرات کشور طی نیمه نخست سال جاری نیز به رشد منفی صادرات کالاهای سرمایه‌ای اشاره کرد و افزود: ارزش صادرات کالاهای سرمایه‌ای طی این مدت در مقایسه با نیم سال ابتدایی سال گذشته، منفی ۷/ ۱۲ درصد بوده است. به گفته وی، صادرات کالاهای مصرفی و واسطه‌ای نیز طی این مدت، به ترتیب ۸/ ۸ و ۵/ ۵ درصد رشد داشته است.