تغییر سبد سفارش هواپیماهای نو

دنیای اقتصاد: ایران از خرید ۶ فروند از هواپیماهای سفارشی به ایرباس صرف‌نظر کرد. آخرین اخبار منتشر شده حاکی از آن است که در پی تاخیر در نهایی شدن قرارداد ایران ایر و ایرباس، ایرانی‌ها نیز در سبد خرید خود تجدیدنظر کرده و لیست خرید از این شرکت هواپیمایی را تغییر دادند. البته دیدگاه دیگری نیز در این باره وجود دارد. براساس این دیدگاه، این انصراف به دلیل کارشکنی‌های طرف آمریکایی نبوده و علت اصلی آن مطابقت نداشتن نوع هواپیماها از لحاظ فنی با درخواست ایران است.

همچنین قرارداد با بوئینگ نیز امکان دارد دستخوش چنین تغییری شده و شاهد کاهش میزان خرید از این شرکت هواپیمایی هم باشیم. البته برخی از کارشناسان اعلام کرده‌اند که احتمالا تا پایان ماه جاری، اوفک (دفتر کنترل دارایی‌های خارجی آمریکا)، مجوز فروش هواپیما به ایران را صادر خواهد کرد. در حالی که برخی دیگر اعتقاد دارند با توجه به مخالفت‌هایی که درخصوص فروش هواپیما به ایران وجود دارد، امکان دارد صدور مجوز از سوی اوفک به بعد از انتخابات آمریکا موکول شود.

نوسازی ناوگان هوایی ایران در پسابرجام، به‌صورت جدی‌تری مطرح شد و در این راستا همزمان با سفر حسن روحانی به فرانسه، تفاهم‌نامه‌ای با ایرباس فرانسه به امضا رسید. براساس آنچه در این تفاهم‌نامه آمده است، ۱۱۸ فروند هواپیما از این شرکت هواپیمایی مطرح جهان ازسوی ایران ایر خریداری خواهد شد. البته براساس قوانین بین‌المللی برای نهایی شدن این قرارداد، نیاز به صدور مجوز از سوی اوفک است که تا کنون با گذشت ۷ ماه از آن زمان، هنوز چنین مجوزی از سوی دفتر کنترل دارایی‌های خارجی آمریکا صادر نشده است. به‌خاطر استفاده ایرباس از قطعات و فناوری‌های ساخت آمریکا، فروش تعداد زیاد این هواپیماها به ایران مستلزم تایید قرارداد ازسوی نهادهای مسوول در آمریکا است.

البته ایرباس تنها شرکت فروشنده هواپیما به ایران نیست، بلکه ATR ایتالیا نیز قرار است ۲۰ فروند هواپیمای این شرکت را به ایران بفروشد. اما مجوز اوفک، گریبان قرارداد این شرکت را نیز گرفته و آنها را به سرنوشت ایرباس دچار کرده است. از سویی توافق ایران با شرکت فرانسوی ایرباس برای خرید ۱۱۸ فروند هواپیما و شرکت ATR ایتالیا برای خرید ۲۰ فروند هواپیما، سایر شرکت‌های بزرگ هواپیماسازی جهان از جمله بوئینگ را نیز به جنب و جوش انداخت و موجب شد اول اسفندماه سال گذشته، شرکت بوئینگ اعلام کند که دولت آمریکا به این شرکت مجوز مذاکره با ایرلاین‌های ایرانی برای فروش هواپیما را داده است. مجوزی که بسیاری از کارشناسان آن را گامی رو به جلو تلقی کردند تا این شرکت آمریکایی از رقیب اروپایی‌اش (ایرباس فرانسه) در به‌دست آوردن بازار ایران عقب نیفتد. کارشناسان معتقدند خرید بیش از ۱۰۰فروند هواپیما از این شرکت آمریکایی ازسوی ایران، بزرگ‌ترین فروش کالاهای آمریکایی به ایران از زمان لغو تحریم‌ها به‌شمار می‌رود؛ اما نهایی شدن قرارداد این شرکت هواپیمایی نیز در گرو همان مجوز است.

انتقاد از تاخیر در نهایی شدن قرارداد ایرباس

حال یک مقام ایرانی روز دوشنبه ۲۹ شهریور به خبرگزاری رویترز گفت که تهران به‌خاطر تاخیر نهادهای مسوول آمریکا در تایید صادرات هواپیماهای ایرباس به ایران ۶ فروند از سفارش خود کاسته است. علیرضا جهانگیریان، معاون وزیر راه و شهرسازی ایران در اجلاس بین‌المللی سرمایه‌گذاری هوانوردی(کاپا) که در تهران برگزار شد، گفت: نشانه‌هایی وجود دارد حاکی از آنکه دولت آمریکا تا پایان ماه جاری مجوز مربوط به صادرات این هواپیماها را صادر خواهد کرد. وی در عین حال از آنچه از نظر ایران تاخیر در اجرای پیامدهای توافق هسته‌ای است، انتقاد کرد.

مقام‌های ایرانی بارها اعلام کرده‌اند که با وجود گذشت ۹ ماه از توافق قدرت‌های جهانی برای لغو اکثر تحریم‌های غرب علیه ایران هنوز هم معاملات خارجی تهران به‌دلیل محدودیت‌هایی که از سوی آمریکا اعمال می‌شود با مشکل روبه‌رو است. معاون وزیر حمل‌ونقل ایران در حاشیه اجلاس کاپا گفت: از خرید ۶ فروند از هواپیماهایی که قرار بود در سال ۲۰۱۶ تحویل داده شوند، صرف‌نظر شده است. به گفته وی، در نتیجه این قرارداد که در هفته‌های آینده قطعی خواهد شد، تعداد هواپیماها از ۱۱۸ فروند به ۱۱۲ کاهش می‌یابد. ۱۲ فروند از این هواپیماها روی کاغذ، سوپر جت‌های مدل A۳۸۰ هستند. ولی این مقام وزارت راه افزود: ایران در چارچوب این قرارداد می‌تواند از خرید این هواپیماهای مسافربری دو طبقه خودداری کرده و به جای آن مدل‌های کوچک‌تری دریافت کند. خبرگزاری رویترز اولین بار در ماه ژوئن گزارش داد ایران در مورد خرید این مدل که بزرگ‌ترین هواپیمای مسافربری جهان است به دلایل سیاسی تردید دارد. تصمیم جدید ایران شاید تا حدی از اهمیت این قرارداد بکاهد؛ ولی مقامات غربی می‌گویند این قرارداد هنوز هم از اهمیت برخوردار است.

به گفته این مقام ایرانی، در معامله با شرکت هواپیماسازی بوئینگ نیز که پس از لغو تحریم‌ها با فروش هواپیما به ایران موافقت کرد، ممکن است تعداد هواپیماها از ۱۰۹ به ۱۰۸ فروند کاهش یابد. شرکت بوئینگ در ماه ژوئن اعلام کرد که از پیش بر سر فروش مستقیم ۸۰ فروند هواپیما به ایران ایر توافق کرده و قرار است بر اجاره دادن ۲۹ فروند دیگر نیز نظارت کند. مقام ایرانی مشخص نکرد که کاهش یک فروند در قرار با بوئینگ مربوط به هواپیماهای مورد نظر برای خرید یا برای اجاره است. این نکته را هم روشن نکرد که دلیل کاهش خرید از بوئینگ مشکلات مشابه در اجرای قرارداد با ایرباس یا موضوع دیگری است. شرکت بوئینگ نیز منتظر تایید این قرارداد و دریافت جواز صادرات از نهادهای مسوول در آمریکا است. هر دو شرکت هواپیماسازی اعلام کردند که درمورد قراردادهای خود اظهارنظری نخواهند کرد و تمام تصمیمات آنها در چارچوب مقررات دولت آمریکا است. شرکت‌کنندگان غربی در کنفرانس روز دوشنبه در تهران سعی کردند نگرانی‌های ایران در مورد تاخیر در تایید این قراردادها را برطرف کنند. آنها اظهار امیدواری کردند که این قراردادها قطعی خواهند شد و بر پایبندی خود به مفاد توافق هسته‌ای سال گذشته تاکید کردند.

به گزارش رویترز، سفیر فرانسه در تهران نیز گفت تغییر مناسبات پس از سال‌ها تحریم کار پیچیده‌ای است و تحت تاثیر تحریم‌های قدیمی‌ آمریکا علیه ایران پیچیده‌تر می‌شود. یک منبع مطلع گفت وزارت خزانه‌داری آمریکا مشغول پیشبرد این قرارداد است و به احتمال زیاد مجوز مربوط به معامله با شرکت ایرباس در هفته‌های آینده صادر خواهد شد. اما برخی دیگر حدس می‌زنند که تصمیم فروش هواپیماهای غربی به ایران که بسیاری از جمهوری‌خواهان با آن مخالفند، ممکن است به بعد از انتخابات ریاست جمهوری آمریکا در ماه نوامبر موکول شود. با وجود این اظهارنظرها، اصغر فخریه‌کاشان، قائم مقام وزیر راه و شهرسازی در امور بین‌الملل نیز در گفت‌وگو با باشگاه خبرنگاران جوان، درخصوص انصراف از خرید ۶ فروند هواپیمای ایرباس، اظهار کرد: این انصراف به دلیل کارشکنی‌های طرف آمریکایی نبوده و علت اصلی آن مطابقت نداشتن نوع هواپیما‌ها از لحاظ فنی با درخواست ما است. وی ادامه داد: این ۶ هواپیما از نوع سنگین و دوربرد هستند که طبق قرارداد برخی از قطعات آنها نظیر صندلی سال ۲۰۱۸ تحویل داده می‌شدند که به دلیل اینکه ما امسال به آن نیاز داشتیم، از خرید انصراف دادیم.

دغدغه‌های جذب سرمایه‌گذار خارجی

اما ایران همواره به جذب سرمایه در صنعت هوانوردی تاکید دارد. از این رو در ابتدای هفته جاری دومین اجلاس کاپا را در دو روز اجرا کرد. علی عابدزاده، رئیس سازمان هواپیمایی کشوری نیز در دومین روز برگزاری اجلاس سرمایه‌گذاری خارجی صنعت هوانوردی در ایران ضمن خوشامدگویی به سرمایه‌گذاران خارجی برای انتخاب ایران به منظور انجام فعالیت‌ها و سرمایه‌گذاری‌های هوانوردی، افزود: امروز سرمایه‌گذاری در صنعت هواپیمایی در ایران، یک سرمایه‌گذاری درست، مطمئن و پربازده است.

وی افزود: تامین تجهیزات و امکانات فیزیکی یکی از آسان‌ترین مراحل ایجاد یک صنعت است و تربیت و به‌کارگیری نیروی انسانی، ایجاد فضای سازنده و استقرار یک فرهنگ حرفه‌ای برای فعالیت‌های وسیع صنعتی و تجاری موضوعی زمانبر بوده و با سرعتی که تجهیزات قابل استقرار هستند مستقر نخواهند شد. معاون وزیر راه و شهرسازی با بیان اینکه سابقه صنعت هواپیمایی در ایران، وجود افراد دانش‌آموخته و کارآموزده و فضای مناسب فرهنگ حرفه‌ای هوانوردی یک نقطه اتکا و اطمینان برای سرمایه‌گذاران در کشور ما به شمار می‌رود گفت: ایران چهارمین کشور در تربیت مهندس در دنیاست و دارای توانمندی‌های فراوان بومی در حوزه نیروی انسانی است که ضمن داشتن دانش و تجربه مناسب در این صنعت از توانایی یادگیری و رشد و انطباق سریع با تحولات جهانی برخوردار هستیم.

رئیس سازمان هواپیمایی کشوری با بیان اینکه در منطقه خاورمیانه، ایران برترین کشور از منظر تعدد نیروی انسانی با صلاحیت بومی در صنعت هوانوردی به شمار می‌رود، افزود: این ویژگی ارزشمند در کنار برخی موارد دیگر صنعت هوانوردی ایران را از منظر پایداری در منطقه بدون رقیب ساخته است. عابدزاده ادامه داد: در حال حاضر مطابق اطلاعات منتشر شده ازسوی ایکائو نظارت بر ایمنی در ایران بیش از ۹۰ درصد با الزامات و توصیه‌های ایکائو تطابق دارد این در حالی است که میانگین جهانی این شاخص در حال حاضر حدود ۶۰ درصد گزارش می‌شود.

وی افزود: این درصد انطباق به این معنی است که در کشور ما توانایی مدیریت و راهبری صنعت در سطح استانداردهای بالای جهانی وجود دارد و سرمایه‌گذاران نگرانی از سرمایه‌گذاری در محیطی فاقد قدرت مدیریت ایمن و اثربخش را نخواهند داشت. معاون وزیر راه و شهرسازی نقطه قوت دیگر سرمایه‌گذاری در صنعت هوانوردی ایران را بازار پایدار حمل‌ونقل هوایی داخلی و ثبات در مشتریان پروازهای بین‌المللی از مقصد و به مبدا ایران دانست و گفت: هر چند که هدف‌گذاری ما ورود قدرتمند به بازار حمل‌ونقل هوایی منطقه و کسب سهم از بازار مسافران ترانزیت است، اما در مقایسه با دیگر رقبایمان در این منطقه همواره از وجود یک بازار داخلی و مشتریان بومی پروازهای بین‌المللی برخوردار و مطمئن هستیم. رئیس سازمان هواپیمایی کشوری تصریح کرد: این ویژگی به مثابه یک نقطه اتکا برای هدایت صنعت و وجود یک تضمین حداقلی و قطع یقینی برای رشد صنعت عمل می‌کند. عابدزاده خاطرنشان کرد: موقعیت شگفت‌انگیز ایران در جهان از منظر اتصال آسیای میانه، دروازه اروپا، بین النهرین، آسیای مرکزی، خاورمیانه و شمال آفریقا یک فرصت حمل‌ونقلی بلامنازع است. سطح بسیار بالاتر امنیت و ثبات در کشور در مقایسه با وضعیت منطقه، این موقعیت جغرافیایی را درخشان‌تر و قابل توجه‌تر می‌کند. وی افزود: ما به‌عنوان دست اندرکاران صنعت هوانوردی در کشور، تنها برتوانمندی‌های ذاتی خود تکیه نداریم ما با آینده‌سنجی و تحلیل فضای آتی، نقاط قوت و ضعف بافت فعالیت هوانوردی در کشور را شناسایی کرده و اقدامات پیش‌دستانه‌ای را برای ایجاد فضای مناسب برای توسعه آغاز و برخی از آنها را به انجام رسانده ایم.

معاون وزیر راه وشهرسازی ادامه داد: آزاد‌سازی نرخ و مسیرهای هوایی که مورد اشاره وزیرمحترم راه و شهرسازی نیز قرارگرفته، یکی از این اقدامات بوده است ما این تصمیم را با بسته سیاستی مناسبی همراه کرده‌ایم تا دخالت غیرسازنده در بازار از یک حوزه به حوزه دیگر منتقل نشود و آزادسازی باتمام ابعاد آن در صنعت رخ دهد. رئیس سازمان هواپیمایی کشوری خاطرنشان کرد: آثار این تصمیم زودتر از آنچه انتظار داشته‌ایم در قالب افزایش رضایتمندی مسافران و خطوط هوایی نوپا و تقاضای ورود به بازار حمل‌ونقل هوایی آشکار شده است و این اتفاق، مفروضات بازار را چنان تغییر می‌دهد که چشم‌انداز مناسبی برای به کارگیری الگوهای جدید و ارائه خدمات متفاوت را ایجاد می‌کند و فضا برای کسب و کار در صنعت حمل‌ونقل هوایی در مسیرهای متنوع و جدید، استفاده از ناوگان متناسب با بازار هدف، الگوهای مدیریتی، فنی، عملیاتی و اقتصادی جدیدتر فراهم شده است و سرمایه‌گذاران قادر خواهند بود وارد بازاری شوند که خود رقم زننده بخش اعظم معادلات حاکم بر آن هستند.

عابدزاده اظهار کرد: مدیریت استراتژیک صنعت هوایی از طریق تعیین اهداف و چشم‌اندازها و برنامه‌های عملیاتی رسیدن به اهداف در سطوح مختلف صنعت در دست اجراست تا بخش حاکمیتی نه تنها مانعی بر سر راه توسعه نباشد، بلکه نقش هدایتگر و مشوق برای توسعه صنعت هوانوردی و حمایت از سرمایه‌های جذب شده توسط این صنعت شود. وی ضمن تبریک به سرمایه‌گذاران به منظور انتخاب هوشمندانه بازار هوانوردی ایران برای مطالعه و سرمایه‌گذاری در ایران اطمینان داد تامین منافع ذی‌نفعان صنعت حمل‌ونقل هوایی به‌عنوان یک تعهد حرفه‌ای، همواره در اولویت اقدامات حاکمیتی در ایران قرار دارد.