5 تجربه جهانی مدیریت اتاق بازرگانی

گروه بازرگانی: اگر به گذشته و نحوه تشکیل و توسعه اتاق‌های بازرگانی در کشورهای مختلف توجه کنیم، سوابق نشان می‌دهد که ماموریت و دلیل وجودی این اتاق‌ها بهبود کسب‌و‌کار فعالان اقتصادی، برقراری ارتباط موثر تجاری با سایر تجار در دیگر کشورها، برطرف کردن مشکلات پیش روی تجار و بازرگانان، تسهیل روند معاملات آنها و در نهایت بهبود کیفیت زندگی مردم بوده است.

امروزه اکثر اتاق‌های بازرگانی پا را از این هم فراتر گذاشته و با حفظ هدف اصلی، با انجام ماموریت‌هایی در راستای اصلاح زنجیره تامین از تولید تا صادرات، شرایط جدیدی را ایجاد کرده‌اند. از سوی دیگر در عصر کنونی تحولات شگرف دانش مدیریت، وجود نظام ارزیابی را اجتناب ناپذیر کرده است؛ هر سازمان و تشکلی از جمله اتاق بازرگانی، صنایع و معادن و کشاورزی به‌منظور آگاهی از میزان مطلوبیت و مرغوبیت فعالیت‌های خود به‌ویژه در محیط‌های پیچیده و پویا، نیاز مبرم به نظام ارزیابی دارد. همچنین فقدان وجود نظام ارزیابی و کنترل در یک سیستم به معنای عدم برقراری ارتباط با محیط درون و بیرون سازمان تلقی می‌شود که پیامدهای آن کمرنگ شدن عملکرد سیستم در محیط پیرامونی است. اگر بخواهیم عملکرد اتاق‌های بازرگانی مختلف را بررسی کنیم، لازم است به برخی نکات توجه داشته باشیم. اول اینکه اتاق بازرگانی از محیط پیرامونی خود تاثیر می‌پذیرد و این تاثیرات محیط داخلی اتاق را تغییر می‌دهد. دوم اینکه اتاق بازرگانی بر محیط پیرامونی خود تاثیر می‌گذارد و این تاثیرات شرایط محیط کسب‌و‌کار را می‌تواند تغییر دهد.

بنابراین تاثیرات متعددی که از بیرون بر اتاق وارد می‌شود، هرچقدر بیشتر باشد، تعداد عوامل خارج از کنترل، بیشتر شده، مقایسه عملکرد اتاق‌ها امکان‌پذیر نبوده و صرفا ارزیابی عملکرد اتاق و روند بهبود عملکرد آن به‌صورت مجرد معنای بیشتری دارد؛ از سویی؛ مقررات و ضوابط داخلی اتاق‌ها متفاوتند و در محیط‌های مختلف کسب‌و‌کار قرار دارند. همچنین با قوانین و مقررات دولتی متفاوت در حال فعالیت هستند و میزان پیشرفت و توسعه تکنولوژی، فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی آنها نیز متفاوت با یکدیگر است؛ بنابراین شاخص‌هایی که برای مقایسه عملکرد اتاق‌ها تدوین می‌شود باید مستقل از موضوعات فوق باشد تا بتوان نتایج قابل‌اعتمادی به‌دست آورد. می‌توان کل فعالیت‌های اتاق بازرگانی را در چهار مقوله اصلی تقسیم‌بندی کرد. عضویت، خدمات، ‌ارتباطات و مدیریت. کلیه برنامه‌ها و اهداف تدوین شده در اتاق‌های بازرگانی بیشتر به دو مساله بهبود کسب‌و‌کار فعالان اقتصادی و رفع مشکلات و موانع کسب‌و‌کار و بهبود زندگی مردم توجه دارد. این گزارش که توسط مصطفی روناسی، عضو هیات نمایندگان اتاق ایران تهیه شده، به بررسی عملکرد ۵ اتاق بازرگانی در دنیا پرداخته است.

اتاق لندن

دیدار با افراد همفکر کسب‌و‌کار در تمام بخش‌ها و ایجاد روابط و باز کردن ارتباطات تازه کسب‌و‌کار، «اتاق بازرگانی لندن» را به بزرگ‌ترین مرکز تبادل نظر فعالان اقتصادی تبدیل کرده و امکانات متعدد سالن‌های همایش، جلسات و کلاس‌های آموزشی متعدد امکانات مناسبی را در اختیار اتاق بازرگانی لندن قرارداده است. اتاق بازرگانی لندن دارای میز برای بسیاری از کشورها در اتاق بوده و خود نیز نمایندگی‌های متعددی در کشورهای مختلف جهان دارد. ترویج و دفاع از منافع اعضا، نمایندگی فعالان کسب‌و‌کار لندن در ارتباط با موضوعات مرتبط با شهرداری و دولت، نمایندگی فعالان کسب‌و‌کار در برابر مخالفان، مخاطبان بین‌المللی و رسانه‌ها، تبیین سیاست‌های کلیدی بازرگانی، نظرسنجی‌ها و تحقیقات کاربردی بازرگانی، دعوت و میزبانی شخصیت‌های مهم سیاسی، اقتصادی و اجتماعی و شکل دادن کمیسیون‌های تخصصی و اجازه طرح دیدگاه‌ها و نگرانی‌های اعضا در مورد مسائل کلیدی کسب‌و‌کار برخی از اقدامات انجام شده در اتاق بازرگانی لندن برای حمایت و توانمندسازی اعضا است. از سویی این اتاق، بزرگ‌ترین صادر کننده اسناد صادرات و ارائه دهنده طیف گسترده‌ای از اسناد مورد استفاده در کسب‌و‌کار بین‌المللی به‌شمار می‌آید. معرفی فرصت‌های موجود برای حضور در بازارهای خارج از کشور، برنامه‌های گسترده هیات تجاری برای کشف بازارهای خارج از کشور، صدور مجوزهای خاص برای اتحادیه اروپا، اتحادیه عرب و...، صدور ضمانت‌نامه‌های مختلف برای تامین نیازهای کشور واردکننده، ضمانت‌نامه‌های مختلف برای بانک‌ها در خارج از کشور، از جمله فورس ماژور، ارائه خدمات متنوع مشاوره حضوری و غیرحضوری، ایجاد فرصت دستیابی به شرکای تجاری، استفاده از امکانات تجارت با سایر اعضای اتاق بازرگانی و ایجاد طیف وسیعی از ابزار و خدمات به اعضای اتاق برای به حداکثر رساندن فرصت‌های کسب‌و‌کار جدید نیز خدمات دیگری است که اتاق بازرگانی لندن به اعضای خود ارائه می‌دهد.

اتاق دبی

«اتاق بازرگانی و صنعت دبی» در اواخر سال ۱۹۶۵ با فرمان صادره ازسوی حاکم دبی، «شیخ راشد بن سعید آل مکتوم» و با توجه به نقش مهمی که اتاق بازرگانی می‌تواند در حمایت از اقتصاد ملی بازی کند، تاسیس شد. در نتیجه، اتاق دبی فعالیت خود را با ۴۵۰ عضو و هیات‌مدیره ۱۲ نفره آغاز کرد. تعداد اعضای اتاق با بیش از ۱۴ هزار نفر با نمایندگی از تمام بخش‌های اقتصادی افزایش یافت. با افزایش تدریجی اعضای اتاق دبی، دو شاخه و چهار دفتر نمایندگی در نقاط مختلف دبی ایجاد شد، دفاتر اتاق در جبل علی (منطقه آزاد خودگردان)، منطقه فرودگاه دبی، ساختمان گمرک، حمل‌و‌نقل زمینی و منطقه الویرو واقع است. اهداف استراتژیک اتاق دبی عبارتند از ایجاد یک محیط کسب‌و‌کار مطلوب برای کسب‌و‌کار در دبی، حمایت از توسعه کسب‌و‌کار و ترویج دبی به‌عنوان یک مارکت کسب‌و‌کار بین‌المللی. این اتاق، یک سازمان غیر انتفاعی خصوصی است که ماموریت آن نمایندگی، پشتیبانی و حفاظت از منافع جامعه کسب‌و‌کار در دبی است. این کار را با ایجاد یک محیط کسب‌و‌کار مطلوب، حمایت از توسعه کسب‌و‌کار و با ترویج دبی به‌عنوان یک مرکز کسب‌و‌کار بین‌المللی انجام می‌دهد. اتاق دبی خدمات خود از جمله حل اختلاف (میانجیگری و داوری)، صدور گواهی مبدا، خدمات حقوقی، دریافت هیات تجاری خارجی، اعزام نمایندگان خارج از کشور، ایجاد تشکل‌ها و انجمن‌های اقتصادی، ارائه خدمات رتبه‌بندی اعتباری، خدمات تطبیق کسب‌و‌کار، توسعه فضای سرمایه‌گذاری در دبی، کاهش هزینه‌ها و افزایش بهره وری، معرفی فرصت‌های مختلف سرمایه‌گذاری خارجی و توسعه فضای سرمایه‌گذاری در دبی را به فعالان کسب‌و‌کار ارائه می‌دهد. از سویی تسهیل بین کسب‌و‌کار و دولت، سیاست حمایت پایدار از اعضای اتاق، حمایت از توسعه کسب‌و‌کار، حمایت از جامعه محلی، ترویج و افزایش شیوه‌های نوین کسب‌و‌کار، تشویق کارآفرینی در دبی، ارائه خدمات عقد قراردادهای خارجی و ارائه چک لیست‌هایی برای بررسی کفایت اسناد تجاری نیز از دیگر خدماتی است که این اتاق بازرگانی به اعضای خود ارائه می‌دهد.

اتاق سئول

در «سئول»، دو نوع عضویت در اتاق بازرگانی وجود دارد که عبارتند از عضویت معمولی و عضویت ویژه. کلیه فعالان اقتصادی می‌توانند به‌صورت معمول عضو اتاق سئول شوند و موسسات غیرانتفاعی، فدراسیون‌ها و تشکل‌های مختلف از سازمان‌های غیرانتفاعی و انجمن‌های کسب‌و‌کار از هر نوع کسب‌و‌کاری که به نحوی فعالیت آنها به تجارت و صنعت مربوط می‌شوند، می‌توانند عنوان یک عضو خاص عضویت اتاق بازرگانی سئول را به دست آورند. در «اتاق کره جنوبی» تعداد ۷۱ اتاق محلی به‌عنوان عضو و ۱۰۵ نفر عضو ویژه حضور دارند. برای کسب کرسی‌های اتاق‌های کره جنوبی مقادیری به‌عنوان فروش خالص درنظر گرفته شده که باید رعایت شود. این مقدار در پایتخت بیشترین مقدار و در مناطق شهری دیگر به میزان کمتری در نظر گرفته شده است. خدمات اتاق سئول مشابه ترکیبی از خدمات اتاق‌های لندن، استانبول و دبی است.

اتاق برلین

«اتاق بازرگانی برلین» برای نشان دادن توانمندی فعالان اقتصادی و گرد هم آوردن کسب‌و‌کارها، سازمان‌های حرفه‌ای و دولتی در منطقه برلین جهت ترویج و تاثیر مثبت بر اقتصاد، فرهنگ و رفاه مدنی ایجاد شده است و نتیجه فعالیت خود را افزایش کیفیت زندگی در برلین و جامعه اطراف آن می‌دانند. این اتاق یک گروه پویا از شهروندان فعال در کسب‌و‌کار است که با همکاری با یکدیگر برای بهبود جامعه تلاش می‌کنند. هر عضو نقشی در سرمایه‌گذاری در آینده جامعه خود داراست و اعضای اتاق برلین اعتقاد دارند هرچه دخالت ما در سرمایه‌گذاری در جامعه بیشتر باشد، موفقیت بیشتر برای جامعه و رشد اقتصادی را شاهد خواهیم بود. نرخ‌های عضویت برای اعضای مختلف متفاوت است و خدماتی که ارائه می‌شود محدودتر از سایر اتاق‌های بررسی شده است.

اتاق دوسلدورف

«اتاق بازرگانی و صنعت دوسلدورف» یکی از فعال‌ترین اتاق‌های بازرگانی در آلمان و اروپا بوده و با در اختیار داشتن و ارتباط تنگاتنگ با مجموعه نمایشگاهی بزرگ به‌صورت دائمی و برگزاری رویدادهای بزرگ تجاری می‌توان عنوان کرد که در بین اتاق‌های آلمان حرف اول را می‌زند. این اتاق در حال حاضر ۷۹ هزار عضو دارد و اعضای آن در بسیاری از بخش‌های مختلف ساخت، صنعت، تجارت و خدمات فعالیت دارند؛ بنابراین دوسلدورف اتاق منطقه‌ای و مهم در آلمان به‌شمار می‌رود و نتیجه ارزیابی برخی از شاخص‌ها در آلمان نیز موید این ادعا است. از اقدامات موثر اتاق دوسلدورف می‌توان به مواردی از قبیل ارائه اطلاعات منطقه‌ای مفید برای شرکت‌های عضو، برقراری ارتباط موثر با مقامات محلی و مرکزی، ارائه اطلاعات صنعتی و تولیدی به اعضای اتاق، خدمات حمل‌و‌نقل با کیفیت بالا از طریق ارتباط نزدیک با فعالان بخش حمل‌و‌نقل، نظارت بر آزمون صلاحیت فنی در زمینه حمل‌و‌نقل، مشاوره ایمنی در ارائه خدمات حمل‌و‌نقل جاده، ارائه داده‌های اقتصادی مهم و آمار و گزارش‌ها به اعضای اتاق، ارائه مشاوره جهت استفاده از ICT و حمایت از ایجاد کسب‌و‌کار نوین اشاره کرد.