چراغ سبز هوایی

گروه اقتصاد بین‌الملل: در شرایطی که قرارداد خرید هواپیما از شرکت هواپیمایی بوئینگ همچنان در هاله‌ای از ابهام قرار دارد و کنگره آمریکا تلاش می‌کند در مسیر اجرای این قرارداد مانع ایجاد کند، وزارت خزانه‌داری آمریکا در اقدامی جداگانه به ایرلاین‌های دیگر کشورها برای ورود هواپیماهای ساخت آمریکا به ایران چراغ سبز نشان داده است.

به گزارش رویترز، ایالات‌متحده روز جمعه اعلام کرد به ایرلاین‌های سایر کشورها اجازه می‌دهد برای پرواز به ایران از هواپیماهای ساخت آمریکا استفاده کنند. در شرایطی که پس از لغو تحریم‌ها ایران تلاش می‌کند روابط تجاری خود را با جهان بازسازی کند، این مساله برای شرکت‌های هواپیمایی یک دلگرمی به‌شمار می‌رود. دفتر کنترل دارایی‌های خارجی وزارت خزانه‌داری آمریکا روز جمعه مجوزی را صادر کرد که براساس آن هواپیماهای ساخت آمریکا می‌توانند در ایران به‌طور موقت توقف کنند. این مساله به این معنی است که شرکت‌های هواپیمایی مانند لوفت‌هانزا و ترکیش ایرلاینز یا هر شرکت هواپیمایی که به‌طور مکرر به ایران پرواز دارد، می‌تواند از هواپیماهای ساخت آمریکا یا هواپیماهایی که در آنها قطعات آمریکایی به کار رفته است، استفاده کنند.

توافق هسته‌ای که ژوئیه سال گذشته بین ایران و گروه ۱+۵ به دست آمد به شرکت‌های آمریکایی امکان می‌دهد برای فروش هواپیماهای مسافربری به کشورمان مجوز دریافت کنند، اما توافقنامه به وجود آمده بین ایران و شرکت بوئینگ برای خرید حدود ۸۰ فروند هواپیما با مخالفت نمایندگان کنگره آمریکا رو به رو شده است و آنها تلاش می‌کنند مانع اجرایی شدن این توافق‌نامه شوند. مجوزی که روز جمعه صادر شد، تاثیری بر قرارداد بوئینگ با ایران ندارد. جاناتان اپستین، وکیل مرکز حقوقی «اولانداند نایت» می‌گوید براساس قانون، هواپیماهای ساخت آمریکا می‌توانند به دیگر کشورهایی که تحت تحریم‌های این کشور قرار دارند مانند کوبا، سودان، سوریه و کره‌شمالی پرواز کنند. اما ایران از این قانون مستثنی بود. او که به شرکت‌های اجاره‌دهنده هواپیما در مورد تحریم‌ها مشاوره می‌دهد، می‌گوید: «به لحاظ فنی هیچ راه قانونی برای پرواز به ایران وجود نداشت، بنابراین شرکت‌های اجاره‌دهنده هواپیما از پرواز به ایران خودداری می‌کردند و در میان این شرکت‌ها همواره این نگرانی وجود داشت که هواپیماهای‌شان به ایران پرواز کنند.»

اپستین می‌گوید درحال حاضر بسیاری از ایرلاین‌ها از هواپیماهای ساخت آمریکا یا هواپیماهایی استفاده می‌‌کنند که بخش قابل‌توجهی از قطعات آنها در آمریکا ساخته شده است، اما مجوز روز جمعه برخی از ابهامات در مورد سفر به ایران را حل کرده است. این در شرایطی است که این مجوز وزارت خزانه‌داری آمریکا دارای شروطی است که باید رعایت شوند. یکی از این شروط این است که هواپیماهای ساخت آمریکا نباید بیش از ۷۲ ساعت در ایران توقف داشته باشند. علاوه بر شرط توقف ۷۲ ساعتی، شروط دیگری نیز برای این مجوز تعیین شده است. در بخشنامه‌ای که در مورد این مجوز منتشر شده، تاکید شده است که ذخیره‌سازی هرگونه تجهیزات هواپیما، قطعات یدکی، اجزا یا فناوری هواپیما در ایران به جز در داخل هواپیماهای مجاز به اقامت موقت در این کشور، مجاز نیست.

یکی دیگر از شروط آمریکا برای استفاده از هواپیماهای تولید این کشور توسط ایرلاین‌های خارجی برای پرواز به ایران این است که مکان ثبت هواپیمای مجاز به اقامت موقت در ایران نباید به ایران تغییر داده شود. ممنوعیت انتقال تکنولوژی به شهروندان ایرانی مقیم در این کشور از جمله شروط وزارت خزانه‌داری آمریکا است. از سوی دیگر، براساس بخشنامه مذکور، ایرلاین‌هایی که مجوز اقامت موقت در ایران را دریافت کرده‌اند، نباید رنگ هواپیما، نوع پوشش خدمه یا لوگوی خود را به شکل ایرلاین‌های ایرانی درآورند. همچنین هواپیمایی که به موجب این بخشنامه مجوز اقامت موقت در ایران دریافت کرده‌اند، نباید از شماره پروازی که برای یک ایرلاین ایرانی صادر شده استفاده کند. وزارت خزانه‌داری آمریکا در بخشنامه خود تاکید کرده هواپیمایی که به موجب این بخشنامه مجوز اقامت موقت در ایران را دریافت کرده است، نباید هیچ‌گونه سلاح یا مواد مرتبط از جمله اقلام دفاعی، خدمات دفاعی یا داده‌های فنی موجود در فهرست تسلیحات دولت آمریکا را با خود حمل کند.

دفتر کنترل دارایی‌های خارجی وزارت خزانه‌داری آمریکا در ادامه شروط خود آورده است که بالگرد و هواپیمای بدون سرنشین اجازه پرواز به ایران ندارد. علاوه بر این، عملیات نگهداری‌های اساسی هواپیماها باید در خارج از ایران و توسط افرادی انجام گیرد که شهروند ایرانی مقیم ایران نباشند. براساس بخشنامه وزارت خزانه‌داری ایالات‌متحده هواپیماهایی که در آمریکا به ثبت رسیده‌اند، اجازه پرواز به ایران را ندارند. البته وزارت خزانه‌داری آمریکا اجازه انتقال قطعات یدکی هواپیماها به ایران برای تعمیر همان هواپیمای مجوزدار را داده است. دولت آمریکا تاکید کرده است این مجوز به معنای اجازه فروش یا اجاره هواپیما به شرکت‌های هواپیمایی ایرانی نیست.

این در شرایطی است که ماه گذشته مجلس نمایندگان آمریکا با تصویب سه متمم لایحه بودجه مالی موانع جدیدی را بر سر راه فروش هواپیماهای بوئینگ به ایران ایجاد کرده است. در متمم‌های تصویب شده توسط مجلس نمایندگان آمریکا که اکثر کرسی‌های آن در اختیار جمهوری‌خواهان است، یکی مربوط به جلوگیری از صدور مجوز از وزارت خزانه‌‌داری برای فروش به ایران، دیگری برای متوقف کردن صدور مجوز نقل و انتقال پول از سوی وزارت خزانه‌‌داری و آخری مانعی برای «بانک صادرات واردات» آمریکا است. در صورتی که این متمم‌ها در مجلس سنا نیز تصویب و توسط اوباما امضا شود و به‌صورت قانون درآید، علاوه براینکه قرارداد ۶/ ۱۷ میلیارد دلاری بوئینگ با ایران لغو می‌شود، دیگر شرکت‌های هواپیمایی ازجمله ایرباس برای فروش هواپیماهای خود به کشورمان دچار مشکل خواهند شد. زیرا بیش از ۱۰ درصد از قطعات مورد استفاده در تولید جت‌های مسافربری جدید توسط شرکت‌های آمریکایی تولید می‌شوند و در نتیجه فروش این جت‌ها به ایران نیازمند کسب مجوز از آمریکا خواهد بود. شرکت هواپیمایی ایرباس قرار است ۱۱۸ فروند هواپیما به ایران بفروشد.