نوبت عبور از اقتصاد گلخانه‌ای عکس: رضا جلالی، دنیای اقتصاد

گروه بازرگانی: رئیس پارلمان بخش خصوصی در سیزدهمین جلسه هیات نمایندگان اتاق بازرگانی ایران به بررسی چالش‌ها و وضعیت اقتصادی ایران و نیازهای پیش روی آن پرداخت و با اشاره به اینکه در آستانه ورود به چهارمین سال فعالیت دولت یازدهم و همزمان نخستین سال مجلس دهم هستیم، گفت: اقتصاد ایران باید از یک دریچه جدید مورد بررسی قرار گیرد. به گفته وی، اقتصاد ایران یک اقتصاد بیمار است که این بیماری طولانی مدت است و ریشه در گذشته دارد که هر بار بخشی از این بیماری نیز نمود پیدا کرده است، سیاست‌گذاران همواره با تجویز مُسکن و درمان مقطعی سعی در درمان آن کرده‌اند؛ به‌طوری که در دهه‌های گذشته نیز شاهد رکود در اقتصاد بوده‌ایم؛ اما دولت‌ها با تجویز مُسکن‌های موقتی و تزریق نقدینگی توانسته‌اند اقتصاد را از رکود خارج کنند، اما این بار همراه با رکود، مشکلات دیگری نیز دامان این اقتصاد را گرفته است. در شرایط کنونی جلال‌پور معتقد است اقتصاد ایران نیاز به جراحی بزرگ دارد.

هرچند در طول سه سال گذشته، دولت یازدهم گام‌های خوبی برای ثبات، کنترل تورم و باز کردن عرصه بین‌الملل برای بنگاه‌ها و فعالان اقتصادی برداشته، اما شرایط امروز اقتصادی، شرایط خوبی نیست. به‌طوری که جلال‌پور در نشست اخیر هیات نمایندگان اتاق بازرگانی ایران با طرح این پرسش که آیا قصد درمان این بیماری را داریم یا می‌خواهیم به هر نوعی موقتا از این رکود خارج شده و رونقی در فضای کسب‌وکار ایجاد کنیم، می‌گوید: قطعا اگر منابعی در اختیار بود یا راهکاری برای عبور از این مقطع وجود داشت تا به امروز از آن بهره برده بودیم و شاید وضعمان بهتر از حال بود، اما حال که چنین راهکاری وجود ندارد باید تصمیم دیگری اتخاذ کرد. پرسش مهم دیگری که از سوی این فعال بخش خصوصی مطرح می‌شود این است که چرا با وجود این همه تلاش و هزینه کردن وقت و انرژی، نتایج ملموسی را در اقتصاد کشور شاهد نیستیم؟

وی در پاسخ به آن، توجه همگان را به این مساله معطوف می‌سازد که مشکلات امروز اقتصاد ایران باید عمیقا مورد بررسی قرار گیرد تا مشخص شود دلیل عدم موفقیت این نوع تلاش‌ها و سیاست‌ها برای رفع مشکلات از کجا ناشی می‌شود. به اعتقاد وی، دوران اقتصاد حمایتی و تجویز مُسکن در اقتصاد ایران به پایان رسیده، ولی هنوز این باور در سیاست‌گذار و مجری به خوبی جا نیفتاده است. به پیشنهاد جلال‌پور، سیاست‌گذار باید به یک سیاست واحد برای اقتصاد کشور برسد و آن را ابلاغ و مقدمات اجرای آن را فراهم کند. در مقابل همه قوا و ذی‌نفعان باید برای اجرای این سیاست همراه و همدل شوند. در عین حال وی به بخش‌خصوصی نیز پیشنهاد می‌کند که این بخش باید خود را با شرایط جدید تطبیق دهد و به سمت بنگاه‌های روزآمد، بهره‌ور و شفاف حرکت کنند. اتاق‌های بازرگانی نیز باید علمدار بهره‌وری، علمی شدن و به روز کردن بنگاه‌های کشور باشند. از اتاق‌ها باید فکر، راه و روش درست و نو در اقتصاد و در یک کلام صدای حرکت به سمت منافع ملی اقتصاد کشور بیرون آید.

کلاف سردرگم اقتصاد ایران

محسن جلال‌پور، روز گذشته در سیزدهمین نشست هیات نمایندگان اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران، با اشاره به اینکه بنگاه‌های تولیدی در شرایط خوبی قرار ندارند، بیان کرد: رکود بسیاری از این بنگاه‌ها را زمین‌گیر کرده و برخی نیز با انبوهی از مشکلات دسته‌و‌پنجه نرم می‌کنند و با ظرفیت پایینی مشغول به کار هستند. وی ادامه داد: متاسفانه همه تلاش‌های مجلس نهم، دولت یازدهم و اتاق هشتم در طول یک‌سال گذشته نتوانسته بنگاه‌های تولیدی را رونق بخشد و امروز وضع بنگاه‌های ما از یکسال گذشته بهتر نیست. به گفته وی، درمان بیماری اقتصادی ایران نیاز به یک جراحی بزرگ و عزم ملی دارد. البته این جراحی حتما با خون‌ریزی و سختی‌های زیادی همراه خواهد بود. بر این اساس باید کارهای ریشه‌ای و اساسی انجام داد. رئیس اتاق ایران ادامه داد: سخت‌ترین دوره این جراحی دوره شروع آن است که همان تصحیح مسیر غلط است. البته برگشت به مسیر اصلی و درست، هزینه‌های فراوانی خواهد داشت. جلال‌پور معتقد است نباید انتظار داشت که در ابتدای این درمان، وضعیت بنگاه‌ها و وضعیت اشتغال کشور بهتر شود. حتی ممکن است دوره اولیه این جراحی فشار بیشتری به بنگاه‌ها آمده و وضعیت اشتغال نیز بدتر شود.

به گفته پارلمان بخش خصوصی، فشار تحریم‌ها در سال‌های گذشته، اتخاذ سیاست‌های نادرست و مقطعی، بی‌ثباتی در تصویب قوانین، تعریف غلط پروژه‌های عمرانی، بزرگ شدن دولت، اجرای غلط طرح هدفمندی یارانه‌ها، افزایش بدهی دولت به بخش خصوصی و بانک‌ها و برخی دیگر از اتفاقات ناگوار دست به دست هم داده و کلاف سردرگمی از مشکلات اقتصادی را به این برهه از زمان تحمیل کرده است. البته در کنار این تحمیل‌ها داروی مُسکن همیشگی یعنی پول منابع نفتی نیز ته کشیده و با ارزان شدن قیمت نفت امکان تزریق این پول هم وجود ندارد.

جلال‌پور در عین حال از عملکرد مجلس نهم به دلیل وضع قوانین برای گره‌گشایی از اقتصاد کشور، تقدیر کرد اما گفت: این قوانین نیز نتوانسته وضعیت اقتصاد را به شرایط قابل‌قبولی سوق دهد. اگرچه اتاق بازرگانی نیز در طول یکسال گذشته تلاش فراوانی برای ارائه راهکارهایی در راستای عبور از رکود، ایجاد رونق و گره‌گشایی از مسائل بنگاه‌ها و فعالان اقتصادی به خرج داد، اما متاسفانه این تلاش‌ها نیز افاقه نکرده است. بنابراین در شرایط کنونی اقتصاد ایران نیاز به جراحی بزرگ دارد.

خو کردن بنگاه‌ها با فضای گلخانه‌ای

رئیس اتاق ایران در بخش دیگری از سخنان خود خطاب به بخش خصوصی و فعالان اقتصادی بیان کرد: متاسفانه هیات رئیسه و هیات نمایندگان اتاق در فعالیت یکساله خود، نتوانسته چندان گرهی از بنگاه‌ها و فعالان اقتصادی بگشاید. به گفته وی، یک طرف این قضیه سیاست‌گذاری و در پی آن انجام آن سیاست‌ها توسط همه قوای کشور است اما طرف دیگر بنگاه‌ها و فعالان اقتصادی کشور هستند. اما تجربه یکسال گذشته من نشان می‌دهد بخش خصوصی نیز به همان اقتصاد بیمار و همان سیاست‌های موقتی و مسکنی عادت کرده است. وی ادامه داد: حاصل ملاقات با ده‌ها هیات اقتصادی که به کشور سفر کرده‌اند و سفرهای متعددی که برای وصل بنگاه‌های داخلی به بنگاه‌های دیگر کشورها برای مشارکت و سرمایه‌گذاری مشترک داشته‌ایم، نشان می‌دهد بنگاه‌های داخلی نیز آمادگی لازم برای بهره‌بردن از سرمایه و تکنولوژی جدید را ندارند. عمده بنگاه‌ها به فضای گلخانه‌ای و محدود سال‌های گذشته خو گرفته‌اند.

جلال‌پور با اشاره به اینکه برای ورود به عرصه رقابت باید بنگاه‌های داخلی رقابتی شود، بیان کرد: برای رقابتی کردن بنگاه‌ها نیز باید یک نهضت جدی در کشور راه‌اندازی شود. «تولید باکیفیت، تولید با قیمت رقابتی و تولید برای عرضه در بازارهای جهانی» باید مدنظر قرار گیرد. شفافیت در بنگاه‌ها، به روز کردن علم و تخصص مدیریتی بنگاه، ایجاد سازوکار حضور در بازار بین‌المللی و در نهایت علمی و جهانی کردن بنگاه‌ها باید به یک نهضت در کشور تبدیل شود. به گفته وی، نمی‌توان انتظار داشت با یک بنگاه محدود و بسته و بدون علم و تخصص جهانی بتوان از ظرفیت‌های جهانی استفاده کرد. رئیس اتاق ایران معتقد است رقابتی شدن اقتصاد باید از رقابتی شدن بنگاه‌ها شروع شود و این یک امر دو طرفه است. یعنی هم باید از سیاست‌گذار انتظار سیاست‌گذاری رقابتی و صحیح را داشت و هم باید بنگاه‌های داخلی را رقابتی و به روز کرد. از طرفی اتاق‌ها و تشکل‌های ما نیز باید خود را برای یک حرکت جدی و فعال آماده کنند. به گفته جلال‌پور، اتاق‌های کشور باید از یک طرف مطالبه‌گر یک سیاست درست توسط سیاست‌گذار باشند و از طرف دیگر در این مسیر بهترین نظرات و پیشنهادها را جمع‌بندی کرده و برای تصمیم‌گیری و اتخاذ سیاست در اختیار سیاست‌گذار قرار دهند. بنابراین باید ظرفیت‌های ارزشمند اتاق چون کمیسیون ها، شورای گفت‌وگو و کمیته ماده ۷۶ در این مسیر به کار گرفته شود. وی در ادامه تاکید کرد: بانک‌ها نیز در این مقوله وظیفه سنگینی بر عهده دارند. در جلسات بانکی که در کشورهای مختلف نیز داشتیم، متوجه این مطلب شدیم که بانک‌های ما نیز با استانداردهای بین‌المللی فاصله دارند. جلال‌پور در پایان گفت: دغدغه اصلی همه مسوولان نظام و مردم باید گره‌گشایی از اقتصاد کشور باشد.

نوبت عبور از اقتصاد گلخانه‌ای