دنیای اقتصاد: آمارهای گمرک در نخستین ماه سال جاری نشان می‌دهد که میزان صادرات هم به لحاظ «ارزش دلاری» و هم به لحاظ «وزنی» نسبت به مدت مشابه سال قبل، افزایش یافته است. این رشد به لحاظ ارزش ۸ درصد و از نظر وزنی ۳۸ درصد گزارش شده است. مطابق این آمارها، صادرات قطعی حتی بدون احتساب میعانات گازی نیز روند مثبتی داشته است. این روند در حالی رخ داده که مطابق آمارهای بانک مرکزی، شاخص بهای صادراتی، تحت‌تاثیر دو عامل اصطکاکی «تثبیت نرخ ارز» و «افت جهانی قیمت کالاها» روند نزولی در انتهای سال گذشته ثبت کرده است. حال در صورتی که نرخ ارز حقیقی از سوی سیاست‌گذار تقویت شود، قدرت صادرکنندگان داخلی در مقایسه با رقبای خارجی می‌تواند افزایش یابد و به‌عنوان یک عامل محرک، روند افزایشی صادرات غیرنفتی، تقویت شود. به اعتقاد بسیاری از کارشناسان، توسعه صادرات غیرنفتی به‌عنوان یکی از سیاست‌های غیرتورمی، تحریک تقاضا و خروج از رکود محسوب می‌شود. بنابراین می‌توان امیدوار بود که در سال پیش‌رو، با اصلاح سیاست‌های ارزی، زمینه برای بهره‌گیری از صادرات به‌عنوان عنصر تحریک تقاضا، بیش از قبل مهیا شود. این کار می‌تواند علاوه‌بر حل مشکلات تامین منابع مالی، بر گسترش روابط کارگزاری خارجی بانک‌ها در پساتحریم کمک کند.

گروه بازرگانی: تجارت خارجی در فروردین‌ماه با علائمی از رونق در بخش صادرات روبه‌رو شد. براساس جدیدترین آمار گمرک، در نخستین ماه سال ۹۵، صادرات قطعی کالاهای غیرنفتی با احتساب میعانات گازی، با افزایش حدود ۳۸ درصدی در وزن و حدود ۸ درصدی در ارزش دلاری مواجه بوده است. نکته قابل توجه در آمار گمرک این است که صادرات قطعی بدون احتساب میعانات گازی نیز رشد مثبت را تجربه کرده است. خیز صادراتی در ماه فروردین در حالی است که براساس گزارش بانک مرکزی، تورم کالاهای صادراتی به حدود منفی ۱۶ درصد در انتهای سال گذشته رسیده است. در این شاخص دو عامل تثبیت نرخ ارز و کاهش قیمت جهانی کالاها موثر بوده است. رشد صادرات در فروردین ۹۵ نسبت به مدت مشابه در سال گذشته در حالی است که براساس آمارها، در فروردین‌ماه ۹۴ صادرات کشور با افت ۸ درصدی نسبت به فروردین‌ماه ۹۳ همراه بود. در تحلیل این موضوع می‌توان به جهش صادرات محصولات پتروشیمی و سایر کالاها در سال جاری اشاره کرد. مطابق آمارها در فروردین ۹۵ معادل ۶ میلیون و ۸۳۴ هزار تن محصولات پتروشیمی و سایر کالاها صادر شده که نسبت به سال قبل به لحاظ وزنی حدود ۳۵ درصد رشد داشته است. این موضوع علامتی از تحریک تقاضا در آمارهای تجارت دارد.

براساس این گزارش، در عین حال تراز تجارت خارجی مثبت سال ۹۴ که در تاریخ تجارت کشور بی‌سابقه بود، در نخستین ماه سال ۹۵ نیز تداوم یافت. جدیدترین آمار منتشر شده از سوی گمرک حاکی از آن است که تراز تجاری ایران در مدت زمان مذکور مثبت و به میزان یک میلیارد و ۲۷ میلیون دلار به ثبت رسیده است. از سویی ورود آلمان به جمع ۵ کشور طرف معامله با ایران نیز از دیگر موارد جالب توجه در آمار تجارت خارجی اخیر است. بر این اساس، تجار ایرانی توانسته‌اند در فروردین‌ماه سال ۹۵، حدود ۸ میلیون و ۱۸۳ هزار تن کالا به ارزش ۳میلیارد و ۷ میلیون دلار صادر کنند. در مقابل نیز یک میلیون و ۹۲۵ هزار تن کالا به ارزش یک میلیارد و ۹۸۰ میلیون دلار به کشور وارد شده است. بنابراین میزان حجم تجارت خارجی نیز در نخستین ماه سال جاری ۴ میلیارد و ۹۸۷ میلیون دلار بوده است.

مقایسه آمار تجارت خارجی کشور در فروردین سال ۹۵ با مدت زمان مشابه سال گذشته نشان از بهبود وضعیت صادرات چه از لحاظ وزنی و چه از لحاظ ارزشی دارد. بر این اساس، میزان صادرات در فروردین‌ماه سال ۹۴ به لحاظ ارزشی رقمی معادل ۲ میلیارد و ۷۸۶ میلیون دلار و به لحاظ وزنی نیز ۵ میلیون و ۹۳۴ هزار تن بوده است. بنابراین کارنامه صادرات کشور در فروردین‌ماه سال ۹۵ حاکی از رشد وزنی حدود ۳۸ درصدی و رشد ارزشی حدود ۸ درصدی نسبت به مدت زمان مشابه سال گذشته است. آمارهای گمرک از میزان واردات نیز نشان می‌دهد که تجارت خارجی ایران در این بخش، به لحاظ وزنی افت ۰۲/ ۰ درصدی و به لحاظ ارزشی رشد ۰۷/ ۰ درصدی را نسبت به مدت زمان مشابه سال گذشته تجربه کرده است. میزان واردات در فروردین‌ماه سال ۹۴ به لحاظ ارزشی یک میلیارد و ۹۷۸ میلیون دلار و از نظر وزنی یک میلیون و ۹۲۵ هزار تن به ثبت رسیده است.


اقلام مهم صادراتی

اقلام عمده صادرات در فروردین‌ماه سال 1395، شامل «میعانات گازی» به ارزش 545 میلیون دلار و سهم ارزشی 12/ 18 درصد، «گازهای نفتی و هیدروکربورهای گازی شکل مایع شده» به ارزش 135 میلیون دلار و سهم ارزشی 49/ 4 درصد، «پروپان مایع شده» به ارزش 132 میلیون دلار و سهم ارزشی 39/ 4 درصد، «قیر نفت» به ارزش 92 میلیون دلار و سهم ارزشی 06/ 3 درصد، بوده است. عمده صادرات کشور طی فروردین‌ماه سال 1395 (با احتساب میعانات گازی)، به ترتیب به کشورهای چین، امارات‌متحده عربی، عراق، کره جنوبی و هند بوده که در این میان صادرکنندگان توانسته‌اند 2 میلیون و 655 هزار تن کالا را به ارزش 797 میلیون دلار به چین صادر کنند. سهم این کشور از صدور کالاهای ایرانی در مدت زمان مذکور، به لحاظ ارزشی حدود 27 درصد و به لحاظ وزنی بیش از 32 درصد بوده است. متوسط قیمت هر تن کالای صادراتی در این دوره نیز 367 دلار بوده که نسبت به مدت مشابه سال قبل 75/ 21 درصد، کاهش داشته است.


اقلام مهم وارداتی

اقلام عمده وارداتی طی فروردین‌ماه سال ۱۳۹۵، شامل «لوبیای سویا» به ارزش ۸۷ میلیون دلار و سهم ارزشی ۴۱/ ۴ درصد، «ذرت دامی» به ارزش ۵۹ میلیون دلار و سهم ارزشی ۳ درصد، «جو به استثنای بذر» به ارزش ۵۴ میلیون دلار و سهم ارزشی ۷۴/ ۲ درصد، «دانه گندم خوراکی» به ارزش ۴۶ میلیون دلار و سهم ارزشی ۳۴/ ۲ درصد و «کنجاله سویا» به ارزش ۴۰ میلیون دلار و سهم ارزشی ۰۳/ ۲ درصد، بوده است. از سویی کشورهای عمده طرف معامله ایران در سال ۹۵ نیز عبارتند از چین، امارات، ترکیه، آلمان و هند. ورود کشورهای اروپایی به جمع عمده فروشندگان کالا به ایران پس از برجام تحقق یافت. سوییس نخستین کشور اروپایی بود که پس از تحریم‌ها در این لیست جای گرفت. با ورود آلمان به‌عنوان چهارمین طرف معامله ایران در این لیست، به‌نظر می‌رسد جنب‌و‌جوش تازه‌ای را در اروپا برای سهم خواهی از بازار ایران شاهد خواهیم بود. براساس آمار منتشر شده، چین همچنان سرلیست واردکننده کالا به ایران است. در فروردین‌ماه سال جاری، ۲۰۷ هزار تن کالای چینی به ارزش ۳۸۳ میلیون دلار به ایران وارد شده که از نظر وزنی با افت حدود ۱۳ درصدی و از نظر ارزشی نیز با افت حدود ۱۶ درصدی نسبت به مدت زمان مشابه سال گذشته مواجه شده است. سهم چینی‌ها از بازار ایران در فروردین‌ماه سال ۹۵ به لحاظ ارزشی حدود ۱۹ درصد و به لحاظ وزنی حدود ۱۱ درصد بوده است. درحالی‌که این سهم‌بندی در مدت زمان مشابه سال گذشته به لحاظ ارزشی حدود ۲۳ درصد و به لحاظ وزنی حدود ۱۲ درصد بود. امارات‌متحده نیز در دوره مذکور ۳۶۹ هزار تن کالا را به ارزش ۳۶۸ میلیون دلار روانه بازار ایران کرده که نسبت به مدت زمان مشابه سال گذشته به لحاظ ارزشی با افت حدود ۸ درصدی و به لحاظ وزنی با رشد حدود ۱۲ درصدی مواجه بوده است. همچنین ۹۳ هزار تن کالا از ترکیه به ارزش ۱۵۶ میلیون دلار در فروردین‌ماه سال ۹۵ به ایران وارد شده که به لحاظ ارزشی و وزنی در مقایسه با مدت زمان مشابه سال گذشته شاهد افت ورود کالا از این کشور به بازار ایران بوده‌ایم، اما در فروردین‌ماه سال ۹۵ آلمان نیز به جمع عمده کشورهای طرف معامله ایران پیوست. بر این اساس، ۱۲۵ هزار تن کالا به ارزش ۱۱۳ میلیون دلار از آلمان به ایران وارد شده و توانسته سهم ارزشی حدود ۶ درصد و سهم وزنی حدود ۷ درصد را از بازار ایران کسب کند؛ بنابراین واردات از این کشور به لحاظ وزنی رشد حدود ۶۶ درصد و به لحاظ ارزشی حدود ۸ درصد نسبت به فروردین‌ماه سال ۹۴ را تجربه کرده است. به علاوه واردات ایران از هند با افت ارزشی حدود ۲۹ درصدی از ۱۵۱ میلیون دلار در فروردین‌ماه سال ۹۴ به ۱۰۸ میلیون دلار در فرورین ماه سال ۹۵ رسیده است. همچنین به لحاظ وزنی با افت حدود ۵۸ درصدی از ۲۱۵ هزار تن در مدت زمان مشابه سال گذشته به ۹۰ هزار تن رسیده است.

متوسط قیمت هر تن کالای وارداتی در این دوره نیز ۱,۰۲۹ دلار بوده که نسبت به مدت مشابه سال قبل، حدود ۱/ ۰ درصد در ارزش دلاری افزایش داشته است. از سویی، در فروردین‌ماه سال ۱۳۹۵، بالغ بر ۱,۶۹۴ دستگاه خودروی سواری به کشور وارد شده که در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته، ۱۶۵ درصد افزایش یافته است. میزان ارزش این تعداد خودرو، در حدود ۸/ ۴۰ میلیون دلار بوده است که نسبت به فروردین‌ماه سال ۱۳۹۴، شاهد افزایش حدود ۱۲۶ درصدی در ارزش دلاری بوده است.

گزارش «دو پدیده مزاحم در مسیر صادرات» را در صفحه ۱۲ بخوانید.

خیز صادراتی با چاشنی منفی