علاقه‌مندی اقتصاد جهانی به آشوب

تعجبی ندارد که تحلیلگران از «چند‌بحرانی»، «چشم‌‌‌انداز جهنم» و «بی‌‌‌نظمی نوین جهانی» صحبت می‌کنند.

با وجود اینها، حداقل در حال حاضر اقتصاد جهان به روی همه این نگرانی‌ها می‌‌‌خندد. تقریبا تمام اقتصاددانان در آغاز ۲۰۲۳ اعتقاد داشتند که آن سال یک رکود جهانی اتفاق می‌‌‌افتد. اما در مقابل تولید ناخالص داخلی جهان حدود ۳‌درصد رشد کرد. نشانه‌‌‌های اولیه حاکی از آنند که پیشرفت با همان سرعت در سال‌جاری ادامه می‌‌‌یابد.

داده‌‌‌های بانک گلدمن ساکس نشان می‌دهند فعالیت اقتصاد جهانی به همان اندازه سال ۲۰۱۹ خود پویایی دارد. اندازه‌‌‌گیری هفتگی GDP توسط OECD  -باشگاه کشورهای ثروتمند- به نتایج مشابهی می‌‌‌رسد. همچنین اندازه‌‌‌گیری فعالیت‌‌‌های جهانی با استفاده از نظرسنجی از مدیران خرید (که به شاخص مدیران خرید-PMI- شهرت یافته است) به رشد قوی در سراسر جهان اشاره می‌کند. بازارهای کار حتی قدرتمندتر هم شده‌‌‌اند. نرخ بیکاری در کشورهای OECD به کمتر از ۵‌درصد رسیده است.

سهم افراد دارای سن کار در مشاغل- که مقیاس بهتری برای اندازه‌‌‌گیری توانمندی بازار کار است- در بالاترین سطح تاریخی خود قرار دارد. سلامت بازار کار وضعیت خانوارهایی را که از تورم آسیب دیده‌‌‌اند بهبود می‌‌‌بخشد. در سال ۲۰۲۲ میزان درآمد واقعی در دسترس خانوارها در کشورهای عضو گروه ۷ تا ۴‌درصد کاهش یافت اما اکنون یک بار دیگر روند صعودی در پیش گرفته است. برخی از کشورها عملکردی نه‌چندان خوب دارند.

ارقام رشد چین همچنان ناامیدکننده و برخی ارقام مربوط به اروپا نگران‌کننده‌‌‌اند. آلمان که به خاطر بهای بالای انرژی و افزایش رقابت در صنعت خودرو به دلیل صادرات خودروهای برقی چینی با کندی رشد مواجه شده است ممکن است به دام رکود بیفتد. اما همزمان نمایش‌‌‌هایی از اقتدار دیده می‌شود. میزان اشتغال دستمزدی غیر‌کشاورزی در آمریکا در ماه ژانویه تا ۳۵۳‌هزار بالا رفت. این رقم خیره‌‌‌کننده تقریبا از تمام انتظارات فراتر بود. در برزیل که در چند سال گذشته از رشد ضعیف رنج می‌‌‌برد تازه‌‌‌ترین داده‌‌‌های شاخص مدیران خرید امیدوارکننده هستند.

تاکنون شواهد زیادی وجود ندارد که نشان دهد حملات به کشتی‌‌‌ها در دریای سرخ اقتصاد جهان را واژگون می‌کند. داده‌‌‌های شاخص مدیران خرید بیان می‌کنند که زمان تحویل برای تولیدکنندگان طولانی‌‌‌تر شده است. دلیل این امر آن است که کشتی‌‌‌ها مسیر خود را تغییر داده و دماغه امید نیک را دور می‌‌‌زنند. این امر فاصله بین شانگهای و روتردام را از ۱۸ به ۲۳‌هزار کیلومتر افزایش می‌دهد. با این حال تقریبا در تمام اقتصادها هزینه حمل‌ونقل کسر کوچکی از قیمت کل کالاست. حتی در میان بدبین‌‌‌ترین متخصصانی که به خاطر اختلال در دریای سرخ افزایش تورم را پیش‌بینی می‌کنند این رقم مانند یک اشتباه در گرد کردن اعداد خواهد بود. چرا اقتصاد جهان آنقدر به بی‌‌‌نظمی نوین جهان بی‌اعتنا است؟ نرخ بالای بهره توانست تورم را از اوج بیش از ۱۰‌درصد در جهان ثروتمند به حدود ۶‌درصد پایین آورد. این امر نه‌تنها قدرت خرید خانوارها را بالا می‌‌‌برد بلکه روحیه آنها را هم تقویت می‌کند. در واقع اعتماد مصرف‌کننده جهان ثروتمند که در ۲۰۲۲ به پایین‌‌‌ترین سطح رسیده بود ناگهان بالا رفت. از آنجا که بخش زیادی از بدهی‌‌‌های شرکت‌ها و خانوارها با نرخ‌های ثابت بهره تنظیم شده بودند افزایش هزینه‌‌‌های وام‌‌‌گیری تاثیری بر آنها نداشت. یک احتمال پیچیده دیگر هم وجود دارد: با وجود تعداد زیاد پیشرفت‌‌‌های تکان‌‌‌دهنده، جهان دیگر به اندازه گذشته به آشوب اهمیت نمی‌‌‌دهد.

این امر با یافته‌‌‌های دانشگاهی نیز همخوانی دارد. به عنوان مثال مقاله اخیر دو پژوهشگر فدرال رزرو بیان می‌کند که ضربه ناشی از اوج‌‌‌گیری نااطمینانی اقتصادی به تولید پس از چند ماه کم‌اثر می‌شود. اقتصاددانان خوب همچنان پرتحرک و در حال پیش‌بینی هستند. شاید نرخ بالای بهره تاثیر دیرهنگامی بر تولید داشته باشد. تشدید جنگ اوکراین یا دریای سرخ می‌تواند دور دیگری از تکانه‌‌‌ها را در تامین انرژی پدید آورد و به تورم دامن بزند. اگر شی‌‌‌جین‌‌‌پینگ تصمیم بگیرد به سمت تایوان حمله کند تمام پیش‌بینی‌‌‌ها به هم می‌‌‌ریزند. اما در سوی دیگر کاهش تورم و تقویت بالقوه بهره‌‌‌وری به خاطر استفاده از هوش مصنوعی زایشی می‌تواند سرعت رشد تولید ناخالص داخلی را بالا ببرد. علاوه بر این، اقتصاد جهانی همیشه تاب‌‌‌آوری خود را به رخ کشیده است: «چندبحرانی» کدام «چند‌بحرانی»؟