بانک مرکزی آمار چک‌های مبادلهای فروردین۱۴۰۲ را منتشر کرد
سیر صعودی صدور چک
بررسی‌ها نشان می‌دهد که تعداد چک‌های وصول‌شده در فروردین‌ماه سال جاری نسبت به آخرین ماه زمستان1401، به نسبت کاهش داشته است. چراکه تعداد چک‌های وصول‌شده در اسفند پارسال، 8میلیون و 14هزار فقره و در فروردین سال جاری 5میلیون و 998هزار فقره بوده است. درواقع میزان چک‌های وصولی در اسفند سال گذشته رکورد زد. البته کاهش مقدار چک‌های وصولی در اولین ماه سال طبیعی است؛ چراکه تعطیلات آغاز سال فعالیت‌های اقتصادی را کاهش می‌دهد. مقایسه آمار چک‌های وصولی در فروردین امسال و سال گذشته نشان می‌دهد که در فروردین1402، تعداد چک‌های وصولی رشد بیش‌از 27درصدی داشته است. این موضوع می‌تواند دلالت بر رونق نسبی تقاضا در اقتصاد و افزایش استفاده از چک‌ها به‌صورت نقطهبهنقطه، پس‌از تغییرات شیوه صدور چک‌ها داشته باشد.
ثبات نسبی قیمت ارز در بازار در فروردین‌ماه، خود سیگنالی برای افزایش تقاضا در اقتصاد و به دنبال آن افزایش استفاده از چک است. مبلغ کل چک‌های وصول‌شده در فروردین1402 به بیش‌از 297هزار میلیارد تومان رسید. این درحالی است که در فروردین سال قبل، این میزان حدود 163هزار میلیارد تومان بوده است. البته باید اثر تورم بر مبالغ چک‌ها را نیز درنظر گرفت. جزئیات دیگر این گزارش نشان می‌دهد که در فروردین‌ماه امسال، 4/ 48درصد از تعداد چک‌های مبادلهای کل کشور در سه استان تهران با 2/ 31درصد، اصفهان با 9/ 9درصد و خراسان رضوی با 3/ 7درصد مبادله شده است که بیشترین سهم را در مقایسه با سایر استان‌ها داشته‌اند. همچنین روز گذشته بانک مرکزی اعلام کرد که دارندگان دسته چک قدیمی می‌توانند دسته چک صیادی جدید دریافت کنند و به این ترتیب می‌توان انتظار افزایش تعداد و مبلغ چک‌های مبادلهای در ماه‌های آتی را داشت.
چک ابزار بااهمیت
چک به عنوان یکی از ابزارهای شناخته‌شده و معتبر در نظام پرداخت، نقش قابل‌توجهی در تسویه مبادلات خرد و کلان ایفا می‌کند.طی دو دهه اخیر به دلیل گسترش ابزار تجهیزات پرداخت الکترونیکی و توسعه سامانه‌های پرداخت جدید، تراکنش‌های بانکی به سمت استفاده از سامانه‌ها و ابزارهای الکترونیکی رفته است و به مرور زمان این ابزارهای جدید جایگزین ابزارهای سنتی مانند اسکناس و چک شدند.با این وجود نقش کلیدی و اهمیت کارکرد و امتیاز چک، علی‌الخصوص جایگاه اعتباری آن در مبادلات، باعث شده این ابزار همچنان از مهم‌ترین ابزارهای نظام پرداخت کشور به شمار برود.این نقش کلیدی باعث شده آمار مربوط به این ابزار پرداخت از مدت‌ها قبل منتشر شود.از سال 95 و با راهاندازی سامانه چکاوک از سوی بانک مرکزی، آمار چک‌ها از طریق سایت بانک مرکزی منتشر می‌شود.
این سامانه برای تسهیل انتقال اطلاعات چک و تسویه بین‌بانکی راهاندازی شد و کاهش مدت‌زمان تسویه بین‌بانکی، اعمال نظارت متمرکز توسط بانک مرکزی بر جریان گردش وجوه و اعمال کنترل‌های قانونی و مقرراتی از نتایج عملیاتی شدن این سامانه است.بررسی آمارها نشان می‌دهد که در فروردین 1402، تعداد و مبلغ چک‌های وصولی نسبت به اسفند سال قبل کاهشی بوده است که البته این موضوع به‌دلیل تعطیلات سال جدید طبیعی بوده و در سال‌های گذشته نیز همین روال برقرار بوده است. نکته مهم مقایسه آمار نقطهبهنقطه صدور چک در فروردین امسال و سال گذشته است. بر این اساس در فروردین1402 نسبت به مدت مشابه سال قبل، تعداد چک‌های وصولی رشد بیش‌از 27درصدی داشته است که رقم قابل توجهی است. ازنظر مبلغ چک‌ها نیز، رشد نقطه‌ای 82درصدی در فروردین سال جاری مشاهده می‌شود.
آمار چک‌ها در ابتدای1402
بانک مرکزی به‌صورت ماهانه با انتشار آمار چک‌های مبادله‌شده در سطح کشور، وضعیت کلی استفاده از این ابزار مالی را ارائه می‌کند. نهاد سیاستگذاری پولی ایران با انتشار تازه‌ترین آمار چک در فروردین1402، این اطلاعات را به‌روز کرد. این گزارش تازه جزئیاتی مانند تعداد و مبلغ چک‌های مبادله‌شده و همچنین تعداد و مبلغ چک‌های وصول‌شده و برگشتی را به تفکیک استان‌های کشور ارائه می‌کند. بر اساس آخرین گزارش منتشر‌شده از سوی بانک مرکزی، آمارهای مربوط به مبادلات چکی در فروردین سال جاری نشان می‌دهد که بیش از 6میلیون و 400هزار فقره چک مبادله شد که نسبت به ماه مشابه سال قبل، بیش از ۲۴درصد افزایش را نشان می‌دهد. از این میزان چک مبادله‌شده، 5 میلیون و 998 هزار فقره وصول شده و مابقی برگشت خورده‌اند.
ارزش چک‌های وصول‌شده در این ماه بالغ‌بر 297هزار میلیارد تومان بوده است و چک‌های برگشتی نیز ارزشی معادل 31هزار میلیارد تومان داشته‌اند. در این ماه در استان تهران، حدود 9/ 1میلیون فقره چک به ارزشی حدود 136هزار و 400میلیارد تومان وصول شد که از نظر تعداد 4/ 93درصد و از نظر ارزش 81/ 90درصد از کل چک‌های مبادلهای وصول شده است. در این ماه در بین سایر استان‌های کشور، بیشترین نسبت تعداد چک‌های وصولی به کل چک‌های مبادلهای در استان، به ترتیب به استان‌های گیلان با 2/ 95درصد، مازندران با 3/ 94درصد و گلستان با 6/ 93درصد اختصاص یافته است و استان‌های کهگیلویه و بویراحمد با 9/ 88درصد، خراسان شمالی و لرستان هرکدام با 6/ 90درصد و آذربایجان غربی و کردستان هرکدام با 91درصد، پایین‌ترین نسبت تعداد چک‌های وصولی به کل چک‌های مبادله‌شده در بین استان‌ها را به خود اختصاص داده‌اند.
دریافت دسته‌چک جدید
روز گذشته بانک مرکزی اعلام کرد که چک‌های قدیمی یعنی چک‌های بدون نیاز به ثبت و تایید در سامانه صیاد، تا پایان شهریور ماه سال جاری با چک‌های جدید جایگزین می‌شوند و پس از این تاریخ، چک‌های قدیمی فقط در بانک‌های صادرکننده دسته چک، قابلیت نقدشدن را خواهند داشت. مشتریان شبکه بانکی نیز برای بهره‌مندی از مزایای چک‌های جدید می‌توانند طی ماه‌های آتی به شعب بانک‌های خود مراجعه کنند و دسته چک قدیمی خود را با دسته چک جدید تعویض کنند. پس از گذشت بیش از دو سال از اجرایی شدن قانون جدید چک و اقبال عمومی مردم به این چک‌ها، روند جایگزین شدن چک‌های قدیمی با جدید به سرعت طی شده و در حال حاضر بیش از 85درصد چک های وصول شده در سامانه چکاوک از چک‌های جدید بوده است. همچنین میزان برگشت چک‌های جدید، به صورت قابل توجهی کمتر از چک‌های قدیمی است.
