شاخص تولید صنعتی شرکت‌های بورسی به روند صعودی خود ادامه داد
ویراژ خودرویی تولید صنعتی
مهم‌ترین تغییر در رشد صنایع در بهمن‌ماه مربوط به شاخص تولید صنعت خودرو بود که نسبت به مدت مشابه سال قبل 8/ 34درصد رشد کرد. این نرخ رشد نسبت به رشد ماه‌های قبل این صنعت نیز افزایش محسوسی داشته است. شاخص تولید صنعت محصولات شیمیایی به‌عنوان بزرگ‌ترین صنعت کشور، در بهمن‌ماه نسبت به مدت مشابه تغییری نداشته است. در ماه‌های اخیر رشد شاخص تولید این صنعت حول‌وحوش صفر نوسان داشته است. به‌علاوه، شاخص تولید صنعت محصولات غذایی تنها صنعت با رشد منفی در بهمن‌ماه بوده است. مقایسه رشد شاخص تولید گروه‌های مختلف نشان می‌دهد که در بهمن‌ماه شرکت‌های واردات‌محور و تولیدکنندگان کالاهای نهایی یعنی کالاهای مصرفی و سرمایه‌ای، رشد تولید بیشتری داشتند. در این دوره، شاخص قیمت صنعت محصولات غذایی بیشترین رشد و شاخص قیمت فرآورده‌های نفتی کمترین رشد را نسبت به مدت مشابه سال قبل داشته‌اند.
روند شاخص تولید صنعتی شرکت‌های بورسی
بیش از 280شرکت صنعتی که در بورس و فرابورس پذیرفته شده‌اند، به‌صورت ماهانه گزارش تولید خود را منتشر می‌کنند. از‌آنجاکه این شرکت‌ها، بیش از نیمی از تولید کشور را در اختیار دارند، با بررسی و تجزیه و تحلیل آمارهای این شرکت‌ها می‌توان وضعیت تغییرات تولید صنعتی کشور را دنبال کرد. شاخص‌هایی که داده‌های این شرکت‌ها استخراج می‌شود، همراستا با شاخص تولید کل کشور است، بنابراین در زمانی که شاخص‌های رسمی کل کشور با تاخیر منتشر می‌شوند، می‌توان به‌عنوان جایگزین، از شاخص‌های این شرکت‌ها برای رصد تغییرات ماهانه صنعت استفاده کرد.
آمارها نشان می‌دهد که در سه فصل تابستان، پاییز و زمستان سال۱۴۰۰ روند رشد شاخص تولید صنعتی، یک روند بدون نوسان حول‌وحوش صفر بود. اما بهار سال۱۴۰۱ با رشد مثبت شاخص تولید صنعتی آغاز شد و رشد این شاخص در دو ماه اردیبهشت و خرداد روند صعودی داشت. این روند مثبت در ماه‌های تابستان نیز ادامه پیدا کرد و شاخص تولید صنعتی در ماه‌های تابستان۱۴۰۱ بین ۵ تا ۷درصد رشد کرد. رشد شاخص تولید صنعتی در ماه‌های پاییز نیز بین ۶ تا ۷درصد بود. در دی‌ماه رشد شاخص افزایش پیدا کرد و نسبت به مدت مشابه سال قبل 8درصد رشد کرده است. در بهمن‌ماه نیز رشد شاخص تولید صنعتی به 3/ 8درصد رسید.
بررسی صنایع در بهمن‌ماه
شاخص تولید محصولات شیمیایی در تابستان رشد مثبت نسبت به مدت مشابه سال قبل داشت؛ اما در سه‌ماه پاییز رشد این صنعت منفی بوده است. در دی‌ماه رشد این صنعت مجددا مثبت شد؛ اما در بهمن‌ماه رشد شاخص تولید این صنعت تقریبا صفر بود. شاخص تولید صنعت فلزات اساسی در بهمن ماه نسبت به سال قبل 7/ 7درصد افزایش داشته است. موجودی انبار این صنعت در چند ماه اخیر افزایش یافته است. رشد شاخص تولید صنعت خودروسازی و قطعات در چند ماه اخیر نسبت به سال قبل به‌طور قابل توجهی افزایش داشته است. در آذر و دی شاخص تولید خودروسازی نسبت به سال قبل به ترتیب 6/ 28درصد و 8/ 28درصد رشد داشته است. رشد شاخص تولید این صنعت در بهمن‌ماه به 8/ 34درصد رسید. در ماه‌های اخیر صنایع غذایی بیشترین کاهش در تولید را نسبت به سال قبل داشته است. در بهمن‌ماه تنها صنعتی که رشد شاخص تولید منفی ثبت کرده، صنایع غذایی بوده است.
روند تغییر موجودی انبار
برای تحلیل چرایی تغییرات در تولید نباید تنها به آمار تولید اکتفا کرد، بلکه با بررسی تغییرات در موجودی انبار، علاوه بر ارائه تحلیل بهتر از علت تغییرات در تولید، وضعیت بازار و شرایط عرضه و تقاضا نیز مشهودتر شده و همچنین پیش‌بینی روند آتی تولید نیز در دسترس‌تر خواهد بود. تغییر در موجودی انبار به معنی تفاوت رشد تولید و فروش است؛ یعنی اگر رشد تولید بیشتر از رشد فروش باشد موجودی انبار در آن دوره افزایش یافته و اگر رشد تولید کمتر از رشد فروش باشد، موجودی انبار کاهش یافته است. در زمان‌هایی که محدودیت تقاضا و ظرفیت مازاد تولید در بخش عرضه وجود دارد، روند رشد تولید و تغییرات موجودی انبار در خلاف جهت هم خواهند بود.
به این مفهوم که تغییرات رشد تولید ریشه در تغییرات تقاضا دارد و تولیدکننده در واکنش به افزایش تقاضا، موجودی انبار خود را کاهش و رشد تولید خود را افزایش می‌دهد. هنگامی که شوک منفی بخش عرضه تولید و فروش را تحت تاثیر قرار می‌دهد، در دوره‌های اولیه با وجود کاهش رشد تولید، رشد فروش تحت تاثیر قرار نمی‌گیرد و همین اتفاق باعث می‌شود تا موجودی انبار محصولات نهایی کاهش یابد. به همین دلیل هنگامی که کاهش رشد تولید با کاهش موجودی انبار توام باشد، می‌توان گفت که شوک واردشده از سمت عرضه است و درواقع عامل اصلی متوقف‌کننده رشد را باید از سمت عرضه جست‌وجو کرد.
تغییرات شاخص موجودی انبار در نیمه دوم سال۱۴۰۰ مثبت بوده که نشان‌دهنده افزایش در موجودی انبار صنایع بوده است. از ابتدای سال۱۴۰۱ ورق برگشت و تغییرات موجودی انبار صنایع منفی شد. به عبارت دیگر رشد فروش شرکت‌ها بیشتر از رشد تولید آنها بوده است. در اردیبهشت‌ماه۱۴۰۱ اگرچه تولید با اندکی اغماض تقریبا مشابه مدت مشابه سال گذشته بوده ولی فروش شرکت‌های صنعتی نسبت به مدت مشابه سال قبل اندکی (زیر 3درصد) رشد داشته است و همین امر باعث شده که موجودی انبار صنایع در این ماه کاهش داشته باشد. در تابستان۱۴۰۱ در ادامه روند کاهش موجودی انبار صنایع رشد فروش شرکت‌ها بیشتر از رشد تولیدشان بوده و همین امر باعث کاهش قابل توجه موجودی انبار شده است.
بخش قابل توجهی از کاهش در موجودی انبار در سه‌ماه تابستان مربوط به کاهش قابل توجه موجودی انبار شرکت‌های خودروسازی است و چه بسا موجودی انبار صنایع به غیر از خودروسازی در تابستان افزایش نیز داشته است. در ماه‌های اخیر رشد فروش شرکت‌های خودروسازی به‌طور قابل توجهی از رشد تولیدشان پیشی گرفته و همین امر باعث کاهش در موجودی انبار این شرکت‌ها شده است که در سال‌های قبلی تجمیع شده بودند. در سه‌ماه پاییز۱۴۰۱ نیز شاخص موجودی انبار صنایع به خاطر افزایش قابل ملاحظه موجودی انبار در خودروسازی افزایش داشته است. اما در سایر صنایع وضعیت موجودی انبار متفاوت بوده است. در دی و بهمن نیز متوسط شاخص موجودی انبار کاهش در موجودی انبار را نشان می‌داد.
صنعت محصولات شیمیایی در دو ماه ابتدای سال رشد تولید منفی و افزایش در موجودی انبار را داشت. اما رشد این صنعت از خرداد تا شهریور مثبت شد؛ ولی موجودی انبار در این صنعت افزایش داشته است. در مهر به‌دلیل افزایش موجودی انبار در این صنعت رشد تولید کاهش یافته که این کاهش تولید در آبان و آذر نیز ادامه پیدا کرد. این کاهش تولید روند افزایش موجودی انبار در صنعت را متوقف کرد. در دی‌ماه رشد صنعت محصولات پتروشیمی مجددا مثبت شد و این رشد مثبت با کاهش اندک در موجودی انبار همراه بوده است. در صنعت فلزات اساسی در سه ماه ابتدایی سال برخلاف نیمه دوم سال قبل هم شاخص تولید مثبت داشته و هم موجودی انبار در این صنعت بعد از چند ماه در این سه ماه کاهش را نشان می‌دهد. در سه‌ماه تابستان و پاییز با وجود اینکه رشد مثبت تولید در این صنایع مثبت شده، اما موجودی انبار در این صنعت نیز افزایشی بوده است. در دی‌ماه و بهمن‌ماه نیز این روند ادامه پیدا کرد و به‌رغم رشد مثبت موجودی انبار نیز افزایش داشته است.
