آیا قانون پایانه‌های فروشگاهی موجب افزایش شفافیت میشود؟
حذف چانه‌زنی در مالیات‌ستانی
گام جدید اصلاحات نظام مالیاتی
منظور در ابتدای این نشست به اجرایی شدن قانون پایانه‌های فروشگاهی پرداخت. بر اساس گفته‌های او قانون پایانه‌های فروشگاهی یکی از تکالیف بر زمین مانده بود که از زمان تصویب این قانون در سال۹۸ تاکنون بیش از دوسال و نیم می‌‌گذرد. در ابتدا قرار بر آن بود که این قانون بعد از ۱۵ماه شروع به اجرا کند؛ اما به‌دلیل اینکه زیرساخت‌‌های اجرای این قانون فراهم نشده بود، عملا اجرای این قانون در این زمان به تعویق افتاد. اهمیت اجرای قانون پایانه‌های فروشگاهی در این است که نظام مالیاتی را به یک نظام روزآمد و جهان تراز تبدیل میکند. تمام کشورهایی که توانسته‌‌اند مالیات را به منبع اصلی تامین مالی دولت تبدیل بکنند، این مسیر را طی کردهاند. بنابراین این مسیری است که دیر یا زود باید طی می‌‌شد. قانون پایانه‌های فروشگاهی فعالان اقتصادی را مکلف میکند زمانی که فعالان اقتصادی یک خرید و فروشی ر انجام می‌‌دهند این عملیات را به‌صورت الکترونیکی ثبت و نسخه‌‌ای از صورت حساب الکترونیکی صادرشده را برای پایگاه اطلاعاتی ارسال کنند. اهمیت این کار شفافیت اقتصادی است. در واقع با اجرای این قانون، اطلاعات مالی و تراکنش‌‌ها جایگزین چانه‌زنی و مراجعات پی در پی به نهادهای مالیاتی میشود.
بورسی‌‌ها اولین گروه اجراکننده قانون مالیات
بر اساس گفته‌های رئیس سازمان امور مالیاتی یکی از دلایل آن که شرکت‌های بورسی نخستین گروه برای اجرای قانون مذکور هستند، شفافیت آنها است. درواقع دردسترس بودن اطلاعات این شرکت‌ها برای همه مردم از طریق کدال دلیل این مساله است. منظور در این‌باره گفت: «از شورای عالی سران سه قوه درخواست کردیم قانون ارزش افزوده که در بستر قانون پایانه‌های فروشگاهی است، به صورت مرحله‌‌ای اجرا شود. گروه نخست اجرای قانون نیز شرکت‌های بورسی هستند؛ زیرا بیشترین حجم فعالیت را در بین بنگاه‌های اقتصادی دارند و بخش بزرگ تولید ناخالص داخلی را به خود اختصاص می‌‌دهند.» او همچنین افزود: «از طرف دیگر شرکت‌های بورسی بسیار شفاف هستند و همه اطلاعات آنها از طریق سامانه کدال در اختیار آحاد مردم است.»
در همین رابطه قرار است که شرکت‌هایی به‌عنوان رابط بین شرکت‌های بورسی و سازمان‌های امور مالیاتی برای اجرای قانون مذکور تعیین شوند. او در این‌باره گفت: «دو شرکت معتمد مجوز دریافت کردهاند و ۹ شرکت هم در صف دریافت مجوز هستند. گروه بعدی نیز حقیقی‌‌ها هستند.» منظور در این جلسه به افزایش درآمدهای مالیاتی با استفاده از ایجاد شفافیت در این درآمدها نیز اشاره کرد و در این‌باره گفت: «مردم می‌توانند این مالیات را از طریق تلفن همراه پرداخت کنند و واریزی‌‌ها به حساب خزانه دولت می‌‌رود. سال گذشته ۱۵۰۰میلیارد تومان مالیات نقل و انتقال خودرو پرداخت شد که این میزان در سال جاری به ۲۷۰۰میلیارد تومان رسیده است و پیش‌بینی میشود تا پایان سال به بالغ بر ۵هزار میلیارد تومان برسد.»
تفکیک حساب‌‌های تجاری و غیر تجاری
یکی از مسائل مهم در زمینه ایجاد شفافیت مالیاتی بحث تفکیک حساب‌‌های تجاری و شخصی است. در واقع بسیاری فرارهای مالیاتی در سال‌های گذشته از این مجرا صورت گرفته است. منظور درباره تشخیص استفاده تجاری از حساب‌‌های تجاری گفت: «سازمان امور مالیاتی در هر دوره بررسی کرده و جمع صورت‌حساب الکترونیکی با جمع واریز به حساب تجاری را مقایسه میکنیم و اگر واریز به حساب تجاری بیشتر باشد، فرد مبلغ ۱۰درصد از فروش جریمه میشود.»
پایان چانه‌زنی برای مالیات
محمد برزگری، رئیس مرکز تنظیم مقرارت سازمان امور مالیاتی نیز در این جلسه به تشریح چگونگی اجرای این قانون پرداخت. بر اساس گفته‌های برزگری، قانون پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مودیان قرار است که نام مالیات‌ستانی سنتی را به یک نظام مالیات‌ستانی هوشمند تبدیل کند. ابتدای امر باید ببنیم تفاوت این نظام‌ها در چیست؟ وقتی در نظام مالیات سنتی صحبت میکنیم میزان داده و اطلاعاتمان در حد مکفی نیست. بنابراین وقتی این اتفاق می‌‌افتد، قاعدتا تشخیص‌‌ها هم شخص‌محور میشود. در واقع تشخیص‌‌ها بر اساس اطلاعاتی است که هر شخص در اختیار دارد و در این حال مالیات، مالیات واقعی نیست و میزان چانه‌زنی افراد با یکدیگر میتواند میزان مالیات‌‌های وصول‌شده را تحت تاثیر قرار دهد. طبیعی است که در چنین نظام مالیاتی، فرار مالیاتی وجود خواهد داشت.
دلیل این امر نیز آن است که اطلاعات جامعی وجود ندارد که مالیاتی بر اساس تشخیص و پرداخته شود. طبیعی است که در چنین سیستمی نارضایتی در همه ارکان جامعه مشاهده میشود. در واقع از یکسو دولت معتقد است که مالیات وصول‌شده کم است و از سوی دیگر مردم معتقدند که مالیات زیادی می‌‌پردازند. از طرفی برخی از فعالان اقتصادی معتقدند که مالیات زیادی می‌‌پزدازند. این در حالی است که دیگر فعالان اقتصادی مالیات کمتری پرداخته‌‌اند. اما قاعدتا در نظام مالیاتی هوشمند داده و اطلاعات فراهم خواهد شد و تشخیص مالیات به‌صورت سیستمی است. مهم‌ترین مساله در این سیستم مالیات‌ستانی آن است که در این سیستم دیگر قدرت چانه‌زنی وجود ندارد و مودی به جای آنکه زمانی را برای گفت‌وگو با مقامات مالیاتی صرف کند، میتواند با پرداخت مالیاتی واقعی، انتظار خدمات مطلوب‌‌تری از دولت را خواهد داشت.
بنابراین در این نظام مالیات‌‌ها واقعی‌‌تر و بستر اطلاعات مالیات برای تصمیم‌‌گیری درباره آنها مهیا‌تر است. او در صحبت‌های خود به مساله تشخیص استفاده تجاری از حساب‌‌های شخصی نیز اشاره کرد و در این‌باره گفت: « بانک مرکزی پیش‌بینی کرده است که اگر تعداد دفعات واریز ۱۰۰مرتبه و حداقل مبلغ ۳۵میلیون تومان باشد، حساب تجاری است اما اگر واریز به حسابی هر ماه ۹۹مرتبه باشد، قطعا بررسی میشود و ضابطه تغییر میکند.»
