بر اساس مجوز جدید بانک مرکزی که روز یکشنبه هفته جاری ابلاغ شد، صرافی‌‌ها از این ‌‌پس مجاز هستند تا ارز اسکناس صادرکنندگان را با نرخ توافقی، خریداری و به متقاضیان ارز بدون محدودیت بفروشند. پیش ‌‌از این صادرکنندگان می‌توانستند ارزهای خود را صرفا به صرافی‌‌های عضو بازار متشکل ارزی بفروشند، اما با مجوز جدید بانک مرکزی کلیه صرافی‌‌های مجاز، اجازه دارند تا ارزهای صادرکنندگان را با نرخ توافقی خریداری کنند. براین‌‌اساس هم تعداد صرافی‌‌های خریدار ارز بیشتر می‌شود و هم محدودیت‌‌های پیش روی صادرکنندگان کمتر شده و انگیزه آنان برای عرضه ارز بیشتر خواهد شد.

حسن حیدری، استاد اقتصاد دانشگاه درباره دستورالعمل اخیر بانک مرکزی و تاثیری که در کاهش نرخ و ثبات در بازار دارد، گفت: طی بیش از یک دهه‌ای که از واردشدن شوک ارزی به اقتصاد ما می‌‌گذرد، یک اشتباه را مدام تکرار می‌‌کنیم؛ اینکه تصور می‌‌کنیم با ایجاد محدودیت برای تقاضا و صرافی‌‌ها می‌شود نرخ ارز را کنترل کرد. درحالی‌‌که به‌‌هیچ‌وجه این‌‌طور نیست، برخی عوامل زیربنایی وجود دارد که افزایش نرخ ارز را اجتناب‌‌ناپذیر می‌‌کند. او توضیح داد: در سال‌های گذشته رشد نقدینگی خیلی بالایی داشته‌‌ایم. به عنوان‌‌مثال سال گذشته نقدینگی ۴۰ درصد افزایش یافت، یعنی حجم ریال ۴۰ درصد بیشتر شد، از سوی دیگر رشد اقتصادی هم تقریبا صفر بوده و تورم هم بالا است. معنی شرایط مذکور این است که تقاضا در بلندمدت برای دلار بالا می‌‌رود. در این‌‌ بین اخبار منفی از برجام هم به عنوان محرک بازار عمل می‌‌کند؛ بنابراین محدودکردن صرافی و صادرکننده، جلوی رشد نرخ ارز را نمی‌گیرد و صرفا این فنر جمع شده و پس از مدتی به‌‌صورت انفجاری بروز می‌‌کند. این کارشناس اقتصادی بیان کرد: اقدام جدید بانک مرکزی اقدام خوبی است، چرا که اگر ازیک‌‌طرف اختلاف نرخ آزاد و نیما افزایش یابد و از طرف دیگر انتظار افزایش نرخ ارز وجود داشته باشد، صادرکنندگان یا ارز خود را نمی‌‌فروشند یا دیرتر عرضه می‌‌کنند، اما وقتی فروش ارز صادرکننده به صرافی مجاز باشد، اتفاقا صادرکنندگانی ارز خود را در بازار می‌‌فروشند که می‌خواهند برای دوره جدید فعالیت خود ریال تامین کنند و این کار خودبه‌‌خود صادرات را تقویت می‌‌کند و باعث می‌شود ازیک‌‌طرف عرضه ارز زیاد و از طرف دیگر ارزش ریال تقویت شود ؛ بنابراین تصمیم خیلی خوبی بوده است.

حیدری با تایید اینکه دستورالعمل اخیر به تامین نقدینگی بهتر برای صادرکنندگان می‌‌انجامد، توضیح داد: نقدینگی صادرکنندگان بهتر می‌شود چون دلار را در بازار می‌‌فروشند. علاوه بر این تعهد تامین ارز در سامانه نیما از دوش دولت برداشته می‌شود و این کار باعث می‌شود عرضه‌‌کننده و تقاضاکننده خودشان همدیگر را پیدا کنند. او یادآور شد: از طرف دیگر هرچند تقاضاهای رسمی دسته‌بندی مشخصی دارند، اما خیلی تقاضاهای دیگر هم وجود دارد که نمی‌توان آنها را نادیده گرفت، ولی وقتی ارز صادرکنندگان در شبکه صرافی‌‌ها عرضه می‌شود، این افراد می‌توانند ارز موردنیاز خود را تامین کنند تا فشاری به ذخایر بانک مرکزی وارد نشود.

کنترل پایدار ارز با حل کسری بودجه

این استاد اقتصاد دانشگاه درباره راهکارهای کنترل نرخ ارز عنوان کرد: در بلندمدت هیچ راهی برای کنترل نرخ ارز وجود ندارد مگر اینکه نقدینگی کنترل شود و ریشه کنترل نقدینگی هم از بین ‌‌بردن کسری بودجه دولت است. حیدری گفت: از بین ‌‌بردن کسری بودجه دولت دو راه دارد؛ یک راه از بین‌‌ رفتن یا کم‌‌شدن محدودیت‌‌های تحریمی و افزایش فروش نفت و جبران کسری بودجه است و راه دوم ایجاد انضباط مالی و جلوگیری از ولخرجی‌‌ها است. او تصریح کرد: باید قیمت‌‌گذاری بسیاری از نهاده‌های رانتی مثل خوراک گاز پتروشیمی‌‌ها و انرژی‌‌های ارزانی که به بسیاری از صنایع می‌دهند و برای دولت عدم‌‌النفع دارد، از بین برود که البته این اتفاق در بلندمدت امکان‌‌پذیر است.