رشد اقتصادی عربستان در سه‌ماه اول سال ۲۰۲۲ رکورد‏شکنی کرد

برنده اقتصادی جنگ اوکراین

دنياي‌اقتصاد : آمارهای منتشر شده از رشد اقتصادی عربستان نشان می‌دهد اقتصاد این کشور در سه ماه ابتدایی سال ۲۰۲۲ رکورد ۱۰ ساله رشد خود را شکسته است. بر این اساس تولید ناخالص داخلی عربستان سعودی در سه ماه اول سال جاری میلادی ۹/ ۹ درصد رشد کرده است که از سه ماه ابتدایی سال ۲۰۱۱ بی‌‌سابقه محسوب می‌شود. این رشد قابل توجه به دنبال افزایش تولید نفت عربستان و سایر کشورهای اوپک پلاس برای جبران کاهش تولید روسیه و افزایش قیمت نفت به دنبال وقوع جنگ در اوکراین رقم خورده است. به دنبال زمزمه‌های وقوع جنگ اوکراین و افزایش قیمت نفت، و پس از مدتی حمله روسیه و تحریم نفت این کشور، عربستان یکی از کشورهایی بود که نفت خود را برای جبران این کمبود وارد بازار کرد. به عبارت دیگر وقوع جنگ در اوکراین مهم‌ترین علت رشد سریع عربستان سعودی در سه ماه ابتدایی ۲۰۲۲ به شمار می‌‌رود. در طول دوره مذکور، ‌‌تولید بخش نفت در عربستان بیش از ۲۰ درصد رشد را تجربه کرده است. در پی تهاجم روسیه به اوکراین عربستان سعودی و سایر کشورهای اوپک پلاس توافق کردند که برای جبران کاهش تولید روسیه در نتیجه تحریم‌های غرب تولید نفت را افزایش دهند. افزایش تولید نفت عربستان و افزایش جهانی قیمت طلای سیاه موجب شده تا بانک جهانی و صندوق‌‌بین‌المللی پول به ترتیب ۷ و ۶/ ۷ درصد رشد را برای اقتصاد عربستان پیش‌‌بینی کنند.

 رشد سریع اقتصاد عربستان

اقتصاد عربستان در سه ماه ابتدایی سال جاری میلادی رکورد بالاترین رشد اقتصادی در دهه اخیر را شکست. بر اساس آمارهای منتشر شده از اقتصاد عربستان، این کشور در سه ماه ابتدایی سال 2022 با 9/ 9 درصد رشد بالاترین رشد اقتصادی از سه ماه ابتدایی سال 2011 را ثبت کرد. بررسی جزئیات رشد اقتصادی این کشور حاکی از آن است که بخش نفت با 3/ 20 درصد بالاترین افزایش را در میان بخش‌های مختلف اقتصاد عربستان داشته است. از سوی دیگر در این مدت فعالیت‌‌های غیرنفتی اقتصاد این کشور 7/ 3 درصد رشد یافت. خدمات دولتی نیز شاهد رشد 4/ 2 درصدی بود اما نسبت به سه ماه چهارم سال 2021، 9/ 0 درصد کاهش یافت. تولید ناخالص داخلی سرانه این کشور در سه ماه اول سال 2022 نسبت به فصل مشابه سال 2021 حدود 34 درصد افزایش داشته است. جزئیات بیشتر حساب‌‌های ملی عربستان نشان می‌دهد فعالیت‌‌های مربوط به تولید نفت خام و گاز طبیعی با سهمی 4/ 32 درصدی از کل تولید این کشور، بیشترین سهم را در تولید ناخالص داخلی دارد. از سوی دیگر اداره کل آمار عربستان اعلام کرد تمامی فعالیت‌های اقتصادی در سه ماه اول سال 2022 نرخ رشد سالانه مثبتی را به ثبت رسانده‌‌اند. این داده‌ها نشان می‌دهند تجارت عمده و خرده‌فروشی، فعالیت‌های رستوران‌ها و هتل‌ها نسبت به سال قبل 3/ 6 درصد رشد داشته است. در همین مدت صادرات نیز 1/ 22 درصد افزایش داشته است.

 برنده اقتصادی جنگ اوکراین

در اواخر سال 2021 میلادی تنش‌‌های دیپلماتیک و تحرکات نظامی در جهان وضعیت ویژه‌‌ای داشت. برگزاری رزمایش نظامی روسیه در نزدیکی خاک اوکراین احتمال حمله این کشور به همسایه غربی‌‌اش را تقویت کرده بود. با توجه به وزن بالای روسیه در تولید انرژی در جهان، همین گمانه‌زنی کافی بود تا قیمت نفت و گاز روندی صعودی به خود بگیرد. انتظارات افزایشی بازار نفت با شروع رسمی جنگ از جانب روسیه در 24 فوریه سال جاری میلادی باعث شد تا این انتظارات تثبیت شود و قیمت نفت در ماه مارس به اوج 14 ساله خود برسد. براین اساس قیمت نفت در یک برهه زمانی در ماه مارس به 140 دلار نیز رسید و پس از مدتی با اندکی کاهش در حدود 120 دلار در هر بشکه متعادل شد. گذشته از این حمله روسیه به اوکراین باعث شد تا دولت‌های غربی تحریم‌های اقتصادی و مالی بر روسیه وضع کنند. این تحریم‌های اقتصادی بخش انرژی روسیه را نیز هدف قرار داده بود و بازار نفت با کاهش سهم روسیه از این بازار مواجه شد. در این شرایط دیگر صادرکنندگان نفت تصمیم به افزایش عرضه قیمت نفت در بازارهای جهانی گرفتند و عربستان نیز از این قاعده استثنا نبود.

عربستان سعودی به عنوان یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان انرژی در جهان یکی از بزرگ‌ترین برندگان اقتصادی جنگ اوکراین بود؛ چرا که از دو کانال افزایش تولید و افزایش قیمت شاهد رشد درآمدهای نفتی خود بود. این مساله به خوبی در حساب‌‌های ملی این کشور نمایان شده است و رشد بیش از 20 درصدی بخش نفت در سه ماه ابتدایی سال جاری میلادی گواه این موضوع است. همین مساله باعث شده تا در بحبوحه افزایش قیمت نفت، پیش‌بینی شود در سال 2022 درآمدهای نفتی عربستان به حدود 250 میلیارد دلار برسد. همین موضوع نیز باعث شده پیش‌‌بینی بانک جهانی از رشد اقتصادی عربستان در سال جاری میلادی به 7 درصد برسد. جزئیات این پیش‌بینی از رشد 5/ 15 درصدی بخش نفتی این کشور و 4/ 3 درصدی بخش غیر نفتی آن حکایت دارد. صندوق بین‌المللی پول نیز در تازه‌ترین برآورد خود 6/ 7 درصد رشد را برای اقتصاد عربستان پیش‌‌بینی کرده است که نسبت به برآوردهای قبلی این نهاد 8/ 2 درصد افزایش یافته است.

 خروج از رکود کرونا

رشد قابل توجه اقتصاد عربستان در سه ماه ابتدایی سال جاری صرفا تحت تاثیر افزایش درآمدهای نفتی و رشد بخش نفت نبود. یکی از مهم‌ترین دلایل رونق اقتصاد عربستان خروج این کشور از رکود ناشی از شیوع ویروس کرونا است. یکی از نشانه‌های خروج از رکود کرونا در افزایش مشارکت اقتصادی شهروندان این کشور منعکس شده است. براین اساس در سال 2020 مشارکت اقتصادی عربستان 2/ 51 درصد بوده است که این عدد در سال 2021 به 5/ 51 درصد رسیده است. از سوی دیگر تعداد شهروندان عربستانی شاغل در بخش خصوصی تا پایان سال 2021 افزایش قابل توجهی یافته و 9/ 1 میلیون نفر بیشتر شده است. با توجه به افزایش قابل توجه بخش غیرنفتی اقتصاد عربستان در سه ماه ابتدایی سال جاری میلادی پیش‌‌بینی می‌شود این روند رو به رشد ادامه پیدا کند. پیش‌‌بینی‌‌ها حاکی از آن است که نرخ بیکاری عربستان در سال 2022 به 7/ 10 درصد و در سال 2023 به 4/ 10 درصد برسد. این نرخ در سال 2020 و در اوج بحران کرونا به 6/ 12 درصد رسیده بود و در پایان سال 2021 به 11 درصد رسید.