زنجیره تامین مالی یا تامین مالی زنجیره‌ها
در اندیشه ساختن، در رویای نباختن
در یادداشت‌های قبلی برای این شیوه تامین مالی فوایدی برشمردیم:
۱- صرفه‌جویی‌های ناشی از تامین تقاضای جمعی، ۲-مدیریت ریسک موثرتر با رویکرد به ارتباطات تجاری و مالی مشتری، ۳- کاهش اتلاف‌ها با داشتن دید یکپارچه به زنجیره و تجمیع جریان‌های مالی، کالا و اطلاعات با یکدیگر، ۴- افزایش شفافیت و جلوگیری از انحراف منابع مالی به بازارهای غیرمولد و مهم‌تر از همه: «استفاده از الگوی جهانی تقویت‌شده پس از بحران مالی جهانی ۲۰۰۷ که راهکارهای جایگزین همچون اعتبار تجاری و فاکتورینگ را به جای تامین نقدینگی از بانک‌ها توصیه می‌کند.»
در بازارهای مالی میان تمام فعالان، چه «ریسک‌گریز»ها، چه «ریسک‌خنثی»ها و چه «ریسک‌پذیر»ها اتفاق نظر وجود دارد که با کاهش احتمال خطر و هزینه‌های آن می‌توان سود بهینه را افزایش داد. تامین مالی زنجیره‌های تامین صنعتی می‌تواند ریسک نقدینگی زنجیره را کاهش دهد و با ثبات و اطمینانی که برای فعالان زنجیره ایجاد می‌کند، زمینه را برای تشویق ورود فعالان و سرمایه‌ها به بازار فراهم کند. ایجاد حد‌های اعتباری نقدی و تعهدی برای اعضای زنجیره‌های تامین صنعتی این فرصت را فراهم می‌کند که فعالان بازار با تخمین نسبی آینده بازار و داشتن اطمینان از تامین مالی، برای مواجهه با نااطمینانی‌های آینده، از جمله بحران‌های تحریمی و شوک‌های ارزی برنامه تولید و فروش خود را تنظیم کنند.
زنجیره تامین مالی
در مقیاس کلان و با نگاه وسیع به توسعه، با به عاریت گرفتن منطق قیاسی قدما، می‌توان زنجیره تامین مالی را جریان خون اندام توسعه تلقی کرد. زنجیره تامین مالی را از مقیاس جهانی تا مقیاس یک بنگاه می‌توان مطالعه کرد. در مقیاس بنگاه، زنجیره تامین مالی مجموعه چرخه تامین مالی را به‌صورت یکپارچه مورد توجه قرار می‌دهد و چرخه خرید تا پرداخت، مدیریت سرمایه در گردش و فرآیندهای تجاری چرخه سفارش تا پرداخت مورد بررسی قرار می‌گیرد.
ذی‌نفعان زنجیره تامین مالی
- صنایع باید بتوانند تشخیص دهند که در کجای زنجیره از چرخه نقد به نقد استفاده کنند. کجا اعتبار تجاری را به‌کار برند، کی به سراغ وام بانکی بروند و کی از سایر ابزارهای تامین مالی استفاده کنند. آنها باید بدانند که تحت چه نرخ‌های بهره و مالیات استفاده از کدام نوع اعتبار مفید است. آنها همچنین باید بتوانند پتانسیل‌های موجود در زنجیره برای همکاری مالی با سایر اجزا ازجمله تامین کنندگان و فروشندگان را تشخیص بدهند و بتوانند از ظرفیت‌های جدید معرفی‌شده در دانش حسابداری مدیریت و حسابداری مالی برای این همکاری استفاده کنند.
- بانک‌ها و سایر تامینکنندگان مالی هم به دنبال یافتن شرکای تجاری کم‌ریسک‌تر هستند. آنها می‌خواهند بدانند بهره‌وری عملیات در ورود به کدام زنجیره بیشتر است؟ چشم‌انداز زمانی ارائه اعتبار مالی و صدور ضمانت‌نامه‌ها، بیمه‌نامه‌ها و سایر تعهدات برای زنجیره‌های مختلف در چه بازه‌ای بهینه است؟ ریسک کدام زنجیره‌ها، کدام مناطق جغرافیایی و کدام اجزای زنجیره بیش از بقیه است؟ بر مبنای محاسبات ریسک و بازدهی تجاری، بازه بهینه نرخ سود، کارمزد و انواع وثایق موزون به ریسک برای قسمت‌های مختلف چقدر است؟
- سیاستگذار نیز به دنبال تنظیم صحیح روابط تامینکنندگان مالی و مصرف‌کنندگان خدمات تامین مالی است؛ به‌نحوی‌که خیر عمومی، توسعه منطقی مناطق مختلف جغرافیایی، تامین هدف‌گذاری‌های بالادستی بخش‌های مختلف اقتصادی و مدیریت افکار عمومی در کنار تامین نقدینگی دولت‌ها، مدیریت ارزش پول ملی، افزایش تولید ناخالص داخلی تضمین شود.
این پول باد کرده!
با ظرافت به زنجیره تامین مالی نگاه‌کنیم. پول و اعتبار منابع موجود در این زنجیره هستند. سرعت مناسب گردش این منابع زمینه‌ساز فعالیت مناسب زنجیره خواهد بود. در بسیاری از صنایع با این مشکل مواجه هستیم که انباشت منابع مالی در یک‌سوی زنجیره و کسری نقدینگی در سوی دیگر آن، چالش‌های فراوانی را به‌وجود آورده است. در نهضت تولید ناب انواعی از اتلاف تعریف می‌شود. کنترل‌های اضافی، دوباره‌کاری و موجودی اضافی برخی از این اتلاف‌ها هستند. انباشت نقدینگی در بخشی از زنجیره تامین را می‌توان مثالی از همین اتلاف‌ها دانست. نوعی موجودی اضافی! حال اگر نقدینگی با سرعت مناسب به گردش درآمده و اعتبارسنجی مناسب منجر به مبادلات غیر نقدی (تعهدی) بیشتر شود، با کاهش وام‌دهی، رشد بی‌قاعده ترازنامه بانک‌ها نیز متوقف شده و غول بی شاخ و دم نقدینگی هم به دام تدبیر فعالان اقتصادی گرفتار می‌آید.کاری که بنگاه‌های مارگزیده پس از بحران مالی ۲۰۰۷ کردند این بود که مبادلات غیر نقدی خود را داخل زنجیره تامین با شرکای تجاری خود افزایش دادند و از آن پس، از ریسمان سیاه و سفید «اتکای زیاد به نقدینگی به‌خصوص وام بانکی»، همواره ترسیده‌اند. بانک‌ها هم در این میان منافع خود را در افزایش خدمات تعهدی و افزایش درآمد غیرمشاع کارمزدی دنبال می‌کنند.در این میان حضور شرکت‌های اعتبارسنجی و رتبه‌بندی تاثیر بسیاری داشت. جایی که با تخصصی‌شدن موضوع اعتبارسنجی، بنگاه‌های مالی توانستند منافع خود را با تنظیم سطح ریسک مورد انتظار خود به حداکثر برسانند.
زنجیر پی زنجیر...
در پی آنیم که زنجیره‌های تامین صنعتی را از حیث تامین مالی ایمن و باثبات کنیم. ابزارهای مختلفی را هم برای این موضوع جست‌وجو می‌کنیم. راه تامین مالی زنجیره‌ها (Supply Chain Finance) جز از کوچه زنجیره تامین مالی (Financial Supply Chain) نمی‌گذرد. اقدام از جانب بانک مرکزی زمانی به سرمنزل مقصود نزدیک خواهد شد که درکنار آن، اقدام سیاستگذار حوزه صنعت (وزارت صمت) و حضور ذی‌نفعان از دو حوزه تامینکنندگان مالی و تامین‌شوندگان مالی (فعالان حاضر در زنجیره‌های صنعتی) قرار گیرد.
