بررسی آمارهای پولی نشان می‌دهد
تایید دوم کم‌پولی بانک‌ها
این نرخ رشد عمدتا از دو کانال افزایش داراییهای خارجی بانک مرکزی و مطالبات بانک مرکزی از بخش دولتی رخ داده است. 6/ 35واحد درصد از رشد پایه پولی مربوط به افزایش داراییهای خارجی بانک مرکزی است. همچنین در سال جدید استفاده دولت از تنخواه بانک مرکزی برای تامین مالی باعث شده تا در سال جاری شاهد رشد چشم‌گیر مطالبات بانک مرکزی از بخش دولتی باشیم. بررسی آمارها نشان می‌دهد در یک سال منتهی به شهریور ماه 1400، سپرده‌های بانک‌ها و موسسات اعتباری نزد بانک مرکزی رشد بیش از 44درصدی داشته است.
کاهشی شدن منابع بانک‌ها
آمارهای پولی بانک مرکزی نشان می‌دهد سپرده‌های دیداری بانک‌ها نزد بانک مرکزی به کمترین مقدار خود در دو سال اخیر رسیده که این امر نشان می‌دهد منابع موجود در دسترس بانک‌ها کاهش چشم‌گیری داشته است. سپرده دیداری بانک‌ها نزد بانک مرکزی به سطح 8/ 9هزار میلیارد تومان رسیده است. سپرده دیداری در شهریور ماه نسبت به اسفند 5/ 58درصد کاهش داشته است. همچنین رشد نقطه به نقطه سطح سپرده دیداری در شهریور، حدود منفی 60درصد بوده که رقمی بی‌سابقه است. این در حالی است که در شهریور ماه سال گذشته رشد نقطه به نقطه این شاخص بیش از 100 درصد بوده است. همه اینها نشان از آن دارد که منابع در دسترس بانک‌ها کاهش داشته که این امر تاثیر خود را در نرخ سود بین بانکی منعکس کرده است.
پایه پولی بر مدار رشد
شاید مهم‌ترین خبر درباره آمارهای پولی تابستان رکوردشکنی رشد پایه پولی بود. در آخرین ماه تابستان سال جاری نرخ نقطه به نقطه پایه پولی با رشد بیش از 5/ 39درصدی مواجه شد. آمارها حکایت از آن دارد 5/ 36 واحد درصد از این رشد مربوط به داراییهای خارجی بانک مرکزی بوده است. به این ترتیب داراییهای خارجی بانک مرکزی مهم‌ترین عامل افزایش متغیرهای پولی در نیمه سال جاری بوده است. همچنین آمارها حکایت از آن دارد که رشد 6ماهه پایه پولی حدود 13درصد بوده که این امر نشان می‌دهد اکثر پایه پولی در نیمه دوم سال گذشته افزایش پیدا کرده و سهم 6ماهه نخست سال جاری در افزایش پایه پولی کمتر بوده است. در مقابل اما، خالص مطالبات باننک مرکزی از بخش دولتی در شهریور ماه سال جاری بیش از 78درصد نسبت به شهریور سال گذشته کاهش داشته است. به این ترتیب به نظر می‌رسد سهم مطالبات بانک مرکزی از دولت در آخرین ماه فصل تابستان کاهش داشته، اما به‌دلیل صعودی شدن بیش از پیش خالص داراییهای خارجی بانک مرکزی همچنان تراز حساب بانک مرکزی منفی مانده است. از نکات دیگر قابل توجه اینکه خالص مطالبات بانک مرکزی از بخش دولتی در شهریورماه نسبت به اسفند سال گذشته 116درصد افزایش یافته که این امر ناشی از استقراض دولت در 6ماه نخست سال جاری از طریق تنخواه بوده است. همه این عوامل در کنار یکدیگر موجب شده در پایان شهریور ماه پایه پولی به رقم 518هزار میلیارد تومان برسد. بررسی دقیق‌تر آمارهای مربوط به رشد پایه پولی حاکی از آن است که در 12 ماه منتهی به شهریور سال 1400 رشد پایه پولی دو موتور مهم داشته است. در سال 99 رشد داراییهای خارجی بانک مرکزی سهم اصلی رشد پایه پولی را به خود اختصاص داده است؛ به‌طوری‌که در مرداد ماه 6/ 35درصد از رشد نقطه به نقطه 5/ 39درصدی این متغیر مربوط به افزایش داراییهای خارجی بانکی مرکزی بوده است. این اتفاق به آن دلیل رخ داده است که در سال 99 دولت از طریق منابع ارزی صندوق توسعه ملی اقدام به تامین مالی و پوشش کسری بودجه خود کرد. این موضوع خود را در افزایش داراییهای خارجی بانک مرکزی منعکس کرده است. از طرفی دیگر در سال 1400 رشد اصلی پایه پولی از ناحیه افزایش مطالبات بانک مرکزی از بخش دولتی اتفاق افتاده است. این موضوع از تغییر کانال تامین مالی دولت برای پوشش کسری بودجه ناشی شده است؛ به‌طوری‌که از ابتدای سال جاری استفاده دولت از تنخواه بانک مرکزی باعث رشد پایه پولی از این کانال شده است.
رشد نقدینگی با جزئیات آن
روز گذشته بانک مرکزی جزئیات آمارهای پولی شهریور ماه سال جاری را منتشر کرد. بر این اساس نقدینگی در شهریور ماه 5/ 40درصد رشد نقطه به نقطه را تجربه کرد. به این ترتیب سطح کل نقدینگی در شهریور ماه سال به بیش از 4هزار هزار میلیارد تومان رسیده است. این آمارها حکایت از آن دارد که در شهریور ماه سال جاری رشد نقطه به نقطه پول و شبه‌پول به ترتیب 9/ 35 و 6/ 41درصد رسیده است. اگرچه رشد نقطه به نقطه شبه پول از پول پیشی گرفته است، اما نسبت به اسفند ماه سهم پول از نقدینگی اندکی افزایشی بوده است سهم پول از نقدینگی در شهریور ماه به 1/ 20 درصد رسیده که در مقایسه با اسفند ماه سال گذشته 2/ 0واحد درصد افزایش داشته است. در حالی سهم شبه‌پول از نقدینگی نسبت به اسفند ماه سال گذشته 2/ 0 درصد کاهش داشته است. این امر به آن معناست که انتظارات تورمی در شهریور نسبت به اسفند ماه اندکی افزایشی بوده است از سهم 1/ 20درصدی پول از نقدینگی 8/ 1درصد آن به اسکناس و مسکوکات و 3/ 18درصد آن به سپرده‌های دیداری متعلق است. از طرفی آمارهای مربوط به شهریور حاکی از آن است که در سومین ماه تابستان سال جاری رشد نقطه به نقطه پول و شبه پول به ترتیب به 9/ 35 و 6/ 41درصد رسیده است. از طرفی دیگر آمارها نشان‌دهنده آن است که این دو متغیر از اسفند ماه سال گذشته تا پایان ماه شهریور ماه سال به ترتیب 2/ 18 و 7/ 16درصد افزایش را تجربه کرده‌اند. این دو موضوع در کنار یکدیگر موجب شده در ماه آخر فصل تابستان سهم پول از شبه‌پول افزایشی شده است.
ضریب فزاینده همچنان افزایشی
ضریب فزاینده نقدینگی همچنان در حال افزایش است. ضریب فزاینده نقدینگی در شهریور ماه سال جاری به به بیش از 8/ 7 درصد رسیده است. این در حالی است که این ضریب در اسفند و شهریور ماه سال گذشته به ترتیب 5/ 7 و 7/ 7درصد بوده که این امر نشان‌دهنده شیب افزایشی این ضریب از ابتدای سال جاری دارد. منظور از ضریب فزاینده، نسبت نقدینگی به پایه پولی است و اضافه شدن این ضریب به این معناست که خلق پول توسط بانک‌ها از سرعت خلق پول توسط بانک مرکزی فراتر رفته است.
