بنا بر آمارهای رسمی تعداد اعضای تعاونی در بخش سهام عدالت بیشتر از 48 میلیون نفر است. در نهایت اینکه بررسی اقتصاد تعاونی‌های در کشورهای جهان نشان می‌دهد که بخش‌های کشاورزی‌(با 104 بنگاه اقتصادی) و بیمه‌(با 101 بنگاه اقتصادی) به‌عنوان بزرگ‌ترین بخش اقتصادی در رتبه‌های اول و دوم قراردارند. علاوه بر این براساس قدر مطلق گردش مالی، بیشتر تعاونی‌های بزرگ در 300 رتبه برتر در صنعتی‌ترین کشورها مانند ایالات‌متحده آمریکا‌(74بنگاه اقتصادی)،‌ فرانسه‌(44 بنگاه اقتصادی)، آلمان‌(30 بنگاه اقتصادی)، ژاپن‌(24 بنگاه اقتصادی)، هلند‌(17 بنگاه اقتصادی) و ایتالیا‌(12بنگاه اقتصادی) قرار دارند.

تاریخچه روز تعاون

مرکز آمار و اطلاعات راهبردی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی به مناسبت روز تعاون گزارشی آماری با شعار «مشارکت برای بازسازی بهتر» منتشر کرد. 12 تیر ماه سال 1400 مصادف با 3 ژوئیه سال 2021 میلادی‌(اولین شنبه ماه ژوئیه) نود و نهمین سالگرد تاسیس روز جهانی تعاون است. اتحادیه بین‌المللی تعاون‌(International Co-operative Alliance) برای نخستین‌بار در سال 1923میلادی، اولین شنبه ماه ژوئیه را به‌عنوان روز جهانی تعاون نام‌گذاری کرد. هدف از ایجاد چنین روزی، افزایش آگاهی در مورد تعاونی‌ها، ارتقای موفقیت‌ها و آرمان‌های همبستگی بین‌المللی، کارآیی اقتصادی، برابری و صلح جهانی است. علاوه بر این موضوع روز جهانی تعاون در سال‌جاری میلادی، مشارکت برای بازسازی بهتر‌(Rebuild better toghether) است. تعاونی‌ها در سراسر جهان، با همبستگی و انعطاف‌پذیری با بحران همه‌گیری نظیر کرونا روبه‌رو می‌شوند و بهبودی مردم محور و کاملا سازگار با محیط‌زیست را به جوامع ارائه می‌دهند.

بررسی تعاونی‌ها بر حسب رشته فعالیت اقتصادی

در بخش دیگری از این گزارش به آمار و ارقام تعاونی‌های کشور بر حسب رشته فعالیت‌های اقتصادی، تعداد اعضا، میزان سرمایه و میزان افراد شاغل پرداخته است. در این گزارش رشته فعالیت‌های مختلف در گروه‌های اعتبار، تامین نیاز صنفی، تامین نیاز مصرف‌کنندگان، تامین نیاز تولیدکنندگان، تولیدی توزیعی، حمل‌ونقل، خدمات، سهام عدالت، صنعتی، عمرانی، فرش دستباف، کشاورزی، مسکن و معدنی تعریف شده‌اند. بنا بر آمارهای رسمی تعداد تعاونی‌های فعال درحال بهره‌برداری کشور تا پایان سال 99 حدود 69 هزار تعاونی با 57 میلیون نفر عضو و یک میلیون و 370 هزار نفر شاغل بوده است. مورد بعدی اینکه بیشترین میزان فعالیت تعاونی‌های کشور مربوط به رشته فعالیت‌های «خدمات»، «کشاورزی» و «صنعت» به ترتیب با تعداد 18، 15 و 11 هزار تعاونی است. همچنین بیشترین میزان اشتغال‌زایی مربوط به فعالیت‌های «مسکن»، «خدمات» و «تامین نیاز مصرف‌کنندگان» به ترتیب با 360، 233 و 216 هزار نفر شاغل است. تحلیل‌های رسمی نشان می‌دهد بخش‌ مسکن معادل 26 درصد، خدمات معادل 17 و تامین نیاز مصرف‌کنندگان برابر 16 درصد توزیع شاغلان در تعاونی‌های فعال کشور را دارا هستند. نکته قابل‌توجه دیگر در این خصوص اینکه بیشترین تعداد اعضای تعاونی به فعالیت «واسطه‌گری مالی» اختصاص دارد که به‌دلیل وجود اعضای سهام عدالت است. بنا بر آمارهای رسمی تعداد اعضای تعاونی در بخش سهام عدالت بیشتر از 48 میلیون نفر است. بخش‌های تامین نیاز مصرف‌کنندگان و مسکن در رتبه‌های بعدی قرار دارند. بخش‌های مذکور به ترتیب دارای 5 و 5/ 1 میلیون نفر شاغل هستند. در نهایت به لحاظ میزان سرمایه موجود در رشته فعالیت‌های مختلف بخش‌های تولیدی توزیعی، تامین نیاز تولیدکنندگان و خدمات در رتبه‌های اول تا سوم قرار دارند. بنا بر آمارهای رسمی میزان سرمایه در بخش تولید توزیعی برابر 14/ 2، تامین نیاز تولیدکنندگان معادل 13/ 2 و خدمات به میزان 03/ 2 هزار میلیارد تومان است.

آنالیز جغرافیایی تعاونی‌ها

در بخش دیگری از گزارش به بررسی تعاونی‌های کشور برحسب استان‌های کشور پرداخته شده‌است. آمارهای رسمی نشان می‌دهد که بیشترین تعداد تعاونی‌های فعال درحال بهره‌برداری در کشور مربوط به استان‌های تهران، خراسان‌رضوی و فارس است به‌نحوی‌که تعداد تعاونی‌ها در استان تهران بیش از 8 هزار واحد و در استان‌های خراسان‌رضوی و مازندران به ترتیب حدود 5 و 4 هزار واحد است. به لحاظ تعداد شاغلان نیز استان‌های تهران، خراسان‌رضوی و خوزستان بیشترین تعداد شاغلان را در تعاونی‌های کشور دارا هستند. بنا بر آمارهای رسمی تعداد شاغلان در استان‌های تهران حدود 449 هزار نفر، استان خراسان‌رضوی 91 هزار نفر و در استان خوزستان نیز حدود 74 هزار نفر است. در نهایت به لحاظ سرمایه نیز استان‌های تهران، خوزستان و البرز در رتبه‌های اول تا سوم قرار دارند به‌نحوی‌که میزان سرمایه آنها به ترتیب معادل 4/ 2، 7/ 1 و یک هزار میلیارد تومان است.

آنالیز اقتصاد تعاونی‌ها در جهان

در بخش پایانی این گزارش به بررسی اقتصاد تعاونی‌ها پرداخته شده است. بنا بر گزارش رصد تعاونی‌ها در جهان که در سال 2020 براساس داده‌های مالی سال 2018 منتشر شده به میزان300 تعاونی برتر جهان به دو طریق رتبه‌بندی شده‌اند. موضوع نخست براساس گردش مالی و موضوع دیگر براساس نسبت گردش مالی به سرانه تولید ناخالص داخلی که در این رتبه‌بندی، وزن اقتصادی و خصوصیات اصلی بزرگ‌ترین شرکت‌های تعاونی از جمله تعداد شاغلان، در سراسر جهان ارائه شده است.

بررسی 300 تعاونی برتر براساس گردش مالی(با مجموع 2 هزار و 146 میلیارد دلار آمریکا) در سال 2018 نشان می‌دهد بخش‌های کشاورزی(با 104 بنگاه اقتصادی) و بیمه(با 101 بنگاه اقتصادی) به‌عنوان بزرگ‌ترین بخش اقتصادی در رتبه‌های اول و دوم قراردارند. همچنین بخش عمده‌فروشی و خرده‌فروشی که به‌طور عمده ترکیبی از تعاونی‌های خرده‌فروشی(33 بنگاه اقتصادی) و تعاونی مصرف‌کننده(21 بنگاه اقتصادی) است در رتبه سوم و پس از آن بخش خدمات مالی(با 21 بنگاه اقتصادی) در رتبه چهارم قرار گرفته دارد. علاوه بر این براساس قدر مطلق گردش مالی، بیشتر تعاونی‌های بزرگ در 300 رتبه برتر در صنعتی‌ترین کشورها مانند ایالت‌متحده آمریکا(74بنگاه اقتصادی)، فرانسه(44 بنگاه اقتصادی)، آلمان(30 بنگاه اقتصادی)، ژاپن(24 بنگاه اقتصادی)، هلند(17 بنگاه اقتصادی) و ایتالیا(12بنگاه اقتصادی) قرار دارند.