جزئیات مرحله یازدهم عملیات بازار باز

بنا بر گزارش روابط‌عمومی بانک‌‌مرکزی، پیرو اطلاعیه روز ‌پنج‌شنبه ۲۰ خرداد ۱۴۰۰ مبنی بر برگزاری حراج فروش مدت‌دار اوراق مالی اسلامی دولتی در عملیات بازار باز، دو بانک سفارش خرید اوراق مالی اسلامی دولتی در قالب توافق بازخرید معکوس ‌(ریپوی معکوس) را تا مهلت تعیین‌شده در مجموع به ارزش ۲/ ۹هزار میلیارد تومان از طریق سامانه بازار بین‌بانکی به بانک‌‌مرکزی ارسال کردند. با توجه به پیش‌بینی بانک‌‌مرکزی از وضعیت نقدینگی در بازار بین‌بانکی، موضع عملیاتی بانک‌‌مرکزی در این هفته جذب نقدینگی بود. این موضع با توجه به وجود منابع مازاد در بازار بین بانکی از سوی سیاستگذار پولی اتخاذ شد. از این‌رو، بانک‌مرکزی به اجرای عملیات بازار باز در قالب توافق بازخرید معکوس به مبلغ ۳هزار میلیارد تومان با سررسید ۷ روزه با حداکثر نرخ ۱۸ درصد مبادرت کرد. علاوه بر این، معاملات مربوط به سررسید قراردادهای توافق بازخرید معکوس هفته قبل به ارزش ۳۹/ ۶هزار میلیارد تومان در روز دوشنبه ۲۴ خرداد انجام شد.  افزون بر این، در هفته منتهی به ۲۴ خرداد سال‌جاری، بانک‌ها و موسسات اعتباری در هفت نوبت از اعتبارگیری قاعده‌مند در مجموع به ارزش ۲۲/ ۱۸ هزار میلیارد تومان استفاده کردند. همچنین در این دوره، مبلغ ۹۳/ ۱۴هزار میلیارد تومان از ریپوی انجام شده در قالب اعتبارگیری قاعده‌مند سررسید شد. در نهایت در هفته منتهی به ۲۴ خرداد به میزان ۲۴/ ۱۳ میلیارد تومان اوراق مالی اسلامی دولتی متعلق به بانک‌‌مرکزی توسط کارگزاری این بانک در بازار ثانویه فروخته شد.

تصویر عملیات بازار باز در سال‌جاری

بررسی‌های رسمی نشان می‌دهد که از ابتدای سال تا به حال عملیات بازار باز در هشت مرحله تا تاریخ ۴ خرداد ‌انجام شده است. در ۱۱ هفته اخیر در مجموع موضع بانک‌مرکزی در ۶ هفته سیاست تزریق نقدینگی انجام داد، ۳ هفته اقدامی انجام نداد و در ۲ هفته اخیر نیز سیاست جذب نقدینگی را از بازار بین بانکی انجام داد. در هفته‌هایی که بانک‌ها با کاهش منابع در بازار بین بانکی روبه‌رو بودند، سیاست بانک‌مرکزی تزریق نقدینگی عملیات ریپو بود و از سوی دیگر در هفته‌هایی که این بازار با افزایش منابع مواجه بود، سیاست این نهاد پولی و مالی در راستای مدیریت نقدینگی، عملیات ریپوی معکوس بود. تحلیل آمارهای رسمی نشان می‌دهد که تا نیمه اول خرداد ماه سال‌جاری در مجموع ۱۱/  ۲۵ هزار میلیارد تومان نقدینگی با نرخ زیر ۲۰ درصد از طریق عملیات بازار باز تزریق شده و همچنین به میزان ۳۷/ ۹ هزار میلیارد تومان منابع از بازار بین بانکی جذب شده است.

کاهش سود در بازار بین بانکی

بازار بین بانکی یکی از اجزای بازار پول است که در آن بانک‌ها و سایر موسسات اعتباری نسبت به معاملات با یکدیگر جهت تامین مالی کوتاه‌مدت فعالیت می‌کنند. هدف از تشکیل این بازار، مدیریت نقدینگی بانک‌ها و تسهیل تامین مالی منابع مورد نیاز بانک‌ها در کوتاه‌مدت، برقراری انضباط پولی و اجرای موثرتر سیاست‌های پولی است. این بازار از تاریخ ۱۸ تیر سال ۸۷ پس از پذیرش عضویت بانک‌های متقاضی فعالیت در بازار مذکور، رسما شروع به‌کار کرد. این بازار حداقل دو نقش مهم در نظام‌های مالی ایفا می‌کند؛ مورد اول مداخله فعالانه و موثر بانک‌مرکزی در اجرای سیاست‌های پولی از طریق راهبری نرخ‌های سود و دیگری هدایت نقدینگی از موسسات مالی دارای مازاد وجوه به سمت موسسات دارای کسری وجوه (منابع). بررسی آمارهای رسمی در ارتباط با نرخ سود بازار بین بانکی حاکی از آن است که این نرخ از ۹/ ۱۹ درصد در ۱۱ فروردین به ۴۲/ ۱۸ درصد در تاریخ ۲۲ خرداد کاهش پیدا کرده است. کاهش نرخ سود در بازار بین بانکی حاکی از مازاد منابع در بازار بین بانکی است. کارشناسان اقتصادی بر این باورند که مازاد منابع بانکی سبب اتخاذ سیاست ریپوی معکوس از سمت سیاستگذار پولی در دو هفته اخیر شده است.