مجهولی به نام ارزهای نفتی

به گزارش «دنیای‌اقتصاد» آمار‌های جهانی نشان می‌دهد؛ صادرات نفت ایران در ماه گذشته میلادی (نوامبر) نسبت به بالاترین رقم خود در ماه اکتبر یعنی ۲.۱۵‌میلیون بشکه در روز اندکی کاهش‌یافته، اما طبق گزارش تانکرترکرز، صادرات در ماه نوامبر ۲.۰۶میلیون بشکه در روز بوده که رقمی بی‌سابقه در کارنامه سال‌های گذشته صادرات نفتی ایران محسوب می‌شود. همچنین براساس آمار‌های آژانس بین‌المللی انرژی، تولید نفت ایران طی ۱۱ ماه گذشته به میزان ۱۱۰‌هزار بشکه افزایش‌یافته‌است. طبق آمار‌ها ایران در دسامبر سال‌گذشته ۳‌میلیون و ۳۹۰‌هزار بشکه نفت تولید کرده‌بود و با توجه به آمار ماه نوامبر ۲۰۲۵، پس از ۱۱ ماه این رقم به ۳.۵‌میلیون بشکه در روز رسیده‌است. اخیرا رئیس بانک‌مرکزی در مجلس گفته بود؛ این بانک تنها تخصیص‌‌دهنده ارز است نه تولیدکننده. فرزین که بعد از رشدهای بی‌سابقه نرخ ارز در بازار آزاد برای توضیح به مجلس خوانده شده‌بود، خود را با این جمله تبرئه کرد و انگشت اتهام را به‌سوی وزارت نفت گرفت.

بسیاری این سخن او را به کاهش دلارهای نفتی کشور تعبیر کردند. این موضوع باعث شد که صداوسیما از محسن پاک‌‌نژاد سوالی درباره شرایط فروش نفت بپرسد. وی در پاسخ گفته است: وقتی صحبت از فروش نفت می‌کنیم، یک بخش، کمیت فروش است، اصطلاحا تعداد بشکه نفت‌‌ و حجم نفتی که می‌‌فروشیم. این عدد خوب است، یعنی کمافی‌‌السابق این روند ادامه دارد. وی افزود: بخش دیگر برمی‌گردد به قیمت. قیمت دو مولفه دارد، یک مولفه شاخص‌های بین‌المللی است که در مقایسه با پارسال افت قابل‌توجهی داشته‌اند که اساسا در کنترل صنعت نفت ایران نیست، به شاخص‌های بین‌المللی مربوط است و این بخش ممکن است بعضا در حوزه‌هایی بر درآمد کشور اثرگذار باشد.

وزیر نفت تصریح کرد: کاری که ما می‌کنیم این است که با همین راه‌اندازی‌‌ها، افتتاح‌‌ها و پیگیری طرح‌های توسعه میادین نفتی کشور، حجم تولید را بالا ببریم، میزان فروش‌‌مان که از لحاظ کمیت افزایش پیدا کند، آن کاهش شاخص‌های بین‌المللی را می‌توانیم پوشش دهیم و کمک کنیم که درآمد کشور کمافی‌‌السابق پایدار و براساس روال و نیازمندی‌های کشور افزایش پیدا کند. اینکه وزیر نفت از رشد صادرات نفت صحبت می‌کند و این را آمار‌های بین‌المللی هم تایید می‌کنند، ما را به این نتیجه رهنمون می‌کند که احتمالا مشکل ارزی کشور به بازگشت دلارها برمی‌گردد و از آنجا که اصلی‌ترین دلارسازهای کشور نفتی‌ها و پتروشیمی‌ها هستند، لازم است در این‌خصوص هم توضیحاتی ارائه شود و وزارت نفت خود را از اتهامات رئیس‌کل بانک‌مرکزی تبرئه کند. البته اینکه دستگاه نفتی کشور در زمینه بازگشت ارز چقدر مسوولیت دارد، خود محل بحث است، چنانچه بعضا وزارت نفت را بیشتر متولی تولید قلمداد می‌کنند.

افزایش بیش از ۵۰‌هزار بشکه‌‌ای تولید آزادگان جنوبی در ۱۴ ماه

یکی از این طرح‌هایی که محسن پاک‌‌نژاد به آن اشاره کرد مربوط به راه‌اندازی دومین ردیف واحد فرآورش مرکزی میدان مشترک آزادگان جنوبی(CTEP) به‌عنوان بزرگ‌ترین واحد فرآورش نفت و گاز کشور است. وی در مراسم افتتاح این واحد با اشاره به اینکه شرکت پتروپارس در میدان آزادگان جنوبی در طول ۱۴ ماه گذشته به‌عنوان پیمانکار عمومی توانسته است تولید را بیش از ۵۰‌هزار بشکه در روز افزایش دهد، گفت: این شرکت به‌عنوان پیمانکار EPC توانسته است دو ردیف از تاسیسات سی‌‌تپ را به نتیجه برساند که همه این دستاوردها با هدایت و راهبری شرکت ملی نفت ایران و شرکت مهندسی و توسعه نفت انجام شده‌است. وزیر نفت با تشریح مشخصات این واحد گفت: واحد فرآورش مرکزی میدان مشترک آزادگان جنوبی(CTEP) بزرگ‌ترین واحد فرآورش نفت و گاز کشور بوده که شامل چهار ردیف فرآورشی با مجموع ظرفیت ۳۲۰‌هزار بشکه در روز فرآورش نفت‌‌خام(هر ردیف ۸۰‌هزار بشکه در روز) و حدود ۲۰۰‌میلیون فوت‌مکعب گازهای همراه است و هم‌اکنون بخشی از این گازها به‌دلیل تکمیل‌نشدن ظرفیت فرآورشی، در فلرها می‌‌سوزد.

وی ادامه‌داد: انتظار داریم همکاران ما تا پایان سال‌۱۴۰۵ این گازها را جمع‌‌آوری و به پالایشگاه گاز هویزه خلیج‌فارس(ان‌‌جی‌‌ال۳۲۰۰) برای تکمیل ظرفیت این پالایشگاه و جلوگیری از سوزاندن این حجم از گازهای همراه ارسال کنند. پاک‌‌نژاد با اشاره به اینکه این پروژه، یکی از زیرساخت‌های کلیدی در منطقه غرب کارون بوده که با تکمیل ردیف‌‌های فرآورشی آن، ظرفیت تولید پایدار در این منطقه تضمین می‌شود، اظهار کرد: ما میادین دیگری را هم در حوزه غرب کارون داریم که با راه‌اندازی ظرفیت فرآورشی این مرکز، این ظرفیت‌ها آزاد و امکان افزایش تولید در منطقه غرب کارون فراهم می‌شود.

این واحد فرآورشی دارای بخش‌های اصلی شامل فرآورش نفت‌خام و تقویت فشار است. وی با اعلام اینکه نخستین ردیف فرآورشی نفتی این واحد اوایل امسال راه‌اندازی شد، افزود: با راه‌اندازی دومین ردیف این واحد، مجموع ظرفیت فرآورش نفت‌خام به حدود ۱۶۰‌هزار بشکه در روز می‌رسد و راه‌اندازی ۲ ردیف باقی‌مانده دیگر نیز در ماه‌های آتی پیش‌بینی شده‌است. وزیر نفت با بیان اینکه هم‌اکنون در میدان مشترک آزادگان جنوبی از مجموع ۱۹۰ حلقه چاه حفاری‌‌شده، ۱۶۰ حلقه با متوسط تولید ۱۸۰‌هزار بشکه در روز در مدار تولید قرار دارد و طبق برنامه‌‌ریزی انجام‌شده تا پایان امسال، مقدار تولید به ۱۹۰‌هزار بشکه در روز می‌رسد، تصریح کرد: اگر فرآیند افزایش تولید در ۱۴ماه گذشته تاکنون و در ادامه تا پایان سال‌را دنبال کنیم، عملا شاهد افزایش تولید بالغ‌بر ۶۲‌هزار بشکه در روز خواهیم بود.

افزایش انعطاف عملیاتی

پاک‌‌‌‌‌‌‌‌‌نژاد با اشاره به اینکه سیالات تولیدی این میدان از طریق دو واحد تفکیک نفت و گاز (Gas and Oil Separation Plant-GOSP) با ظرفیت ۱۶۰‌هزار بشکه در روز، در بخش‌های شمالی و جنوبی میدان دریافت می‌شود، گفت: پس از انجام عملیات جداسازی اولیه، نفت و گاز به‌صورت مجزا و از طریق خطوط لوله جریانی به واحد فرآورش مرکزی سی‌‌‌‌‌‌‌‌‌تپ منتقل می‌شوند.

وی تاکید کرد: از اثرات مثبت راه‌اندازی این واحد، آزادسازی ظرفیت ۶۰‌هزار بشکه‌ در روز واحدهای فرآورشی دیگر بوده که این امکان را فراهم می‌کند تا از طریق حفاری چاه‌‌‌‌‌‌‌‌‌های جدید یا تعمیرات و اقدام‌های فنی روی چاه‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها، تولید سایر میادین منطقه افزایش پیدا کند.

وزیر نفت با اشاره به برنامه‌های بخش گاز گفت: برنامه‌‌‌‌‌‌‌‌‌ریزی لازم برای تکمیل و بهره‌‌‌‌‌‌‌‌‌برداری از تاسیسات مرتبط با بخش گازی با هدف جمع‌‌‌‌‌‌‌‌‌آوری حدود ۵.۶میلیون مترمکعب در روز گاز همراه این میدان و ارسال آن به پالایشگاه گاز هویزه خلیج‌فارس (ان‌‌‌‌‌‌‌‌‌جی‌‌‌‌‌‌‌‌‌ال ۳۲۰۰) انجام‌شده که انتظار داریم تا پایان سال‌۱۴۰۵ به نتیجه برسد.

 پاک‌‌‌‌‌‌‌‌‌نژاد همچنین درباره اشتغال‌زایی این طرح اظهار کرد: در دوره ساخت و اجرای طرح به‌‌‌‌‌‌‌‌‌طور میانگین برای ۱۵۰۰ نفر نیروی مستقیم و بالغ‌بر ۲۵۰۰ نفر نیروی غیرمستقیم از طریق پیمانکاران و سازندگان داخلی ایجاد اشتغال شده و با بهره‌‌‌‌‌‌‌‌‌برداری از این واحد، اشتغال پایدار برای ۷۰۰ نفر از بومیان منطقه و استان خوزستان حاصل می‌شود که یکی از خواسته‌‌‌‌‌‌‌‌‌های دیرینه عزیزان ما در این منطقه بوده تا بتوانند اشتغال داشته‌باشند و معیشت خود را تامین کنند.

وی در پایان گفت: لازم می‌دانم از تلاش‌های همکارانم در شرکت ملی نفت ایران، شرکت مهندسی و توسعه نفت و شرکت پتروپارس هم تشکر و قدردانی کنم که با وجود مشکلات و برخی محدودیت‌های موجود توانستند با تکیه بر توان، دانش و تجربه شرکت‌های داخلی و متخصصان توانمند ایرانی، این بخش از پروژه را در میدان مشترک آزادگان جنوبی به سرانجام برسانند. بی‌‌‌‌‌‌‌‌‌تردید، تحقق این پروژه گامی موثر در تولید پایدار نفت کشور و در راستای ارتقای بهره‌مندی هرچه بیشتر از منابع مشترک نفتی است.