حکایت جلوگیری از نشت نفت در دریای سرخ
از سال۱۹۸۸، نفتکش FSO Safer در دریای سرخ شناور بود و نفت‌خام را از میادین نفتی غنی مارب یمن دریافت می‌کرد. به مدت ۳۰ سال، این کشتی یک قطعه حیاتی از زیرساخت در صنعت پررونق نفت یمن بود که زمانی ۶۳درصد از درآمد دولت را تامین می‌کرد. جنگ داخلی در سال۲۰۱۴ آغاز شد و بیشتر خدمه Safer مجبور شدند کشتی را ترک کنند و محموله آن‌برابر با ۱/ ۱میلیون بشکه نفت را رها کردند. با گذشت زمان و به واسطه افزایش هزینهها و خطرات امنیتی، نگهداری کشتی تقریبا غیرممکن شد.
در سال۲۰۲۰ زمانی‌که نشت در موتورخانه، کشتی را به غرق‌شدن تهدید کرد این نگرانی را برانگیخت که اگر محموله کشتی چهار‌برابر بیشتر از نفتی که در سال۱۹۸۹ توسط اکسون‌والدز در آلاسکا نشت کرد، به اقیانوس بریزد، چه اتفاقی خواهد افتاد. سازمان‌ملل با تیک‌‌‌‌‌تاک یک «بمب ساعتی» مواجه شده‌بود و ناامید برای جلوگیری از یک فاجعه زیست‌محیطی و انسانی بود. سرانجام این تلاش‌ها به نتیجه رسید و تیم‌های نجات، عملیات چند‌میلیون دلاری را برای خارج‌کردن نفت از Safer انجام دادند و به‌این‌ترتیب از فاجعه‌‌‌‌‌ای که می‌توانست «بدترین نشت دوران ما» باشد، جلوگیری کردند.
دیوید گرسلی، هماهنگ‌‌‌‌‌کننده امور بشردوستانه برای یمن که همراه با دولت‌ها، سازمان‌های غیردولتی و بازرگانان یمنی، عملیات را رهبری کردند، می‌گوید: من این نفتکش را به‌عنوان یک هیولا توصیف می‌کنم که دیگر شبیه آن ساخته نمی‌شود. Safer که در سال۱۹۷۶ در قامت یک ابر نفتکش ساخته شد، بعدا به یک سکوی ذخیره و تخلیه شناور (FSO) تبدیل شد، کشتی‌‌‌‌‌ای که نفت‌خام را در مخازن باری بزرگ ذخیره می‌کند تا توسط کشتی‌‌‌‌‌های عبوری تخلیه شود. این کشتی متعلق به شرکت عملیات اکتشاف و تولید یمن، اولین شرکت ملی نفت و گاز این کشور است. پس از شروع جنگ در این کشور، تنها یک جمع کوچک و متعهد برای نگهداری کشتی باقی‌ماند. احتمالات زیادی وجود داشت، نه‌تنها محموله قابل انفجاری FSO Safe در یک منطقه جنگی قرارگرفت و دسترسی به آن توسط هر گروهی که خط ساحلی را کنترل می‌کرد محدود شد، بلکه پس از سال۲۰۱۵ سیستم‌‌‌‌‌های ایمنی کشتی برای جلوگیری از انفجار گاز و آتش‌‌‌‌‌سوزی از کار افتاد. گیوا ناکات، مدیر اجرایی صلح سبز برای خاورمیانه و شمال‌آفریقا، می‌گوید: FSO Safer از سال۲۰۱۵ مانند یک بمب ساعتی بالای سر ما آویزان شده‌بود.
خطر نشت نفت برای زیست‌‌‌‌‌بوم دریایی
مدل سازی‌‌‌‌‌ها نشان می‌دهد که نشت نفت در این منطقه می‌تواند دریای سرخ را فرا بگیرد. مدل‌سازی نشان‌داد که نفت یک کشتی در حال غرق‌شدن یا منفجر شده، سواحل یمن، عربستان‌سعودی و شمال آفریقا را آلوده کرده، حرا و صخره‌‌‌‌‌های مرجانی را خفه می‌کند، ماهی‌گیری را که ۷/ ۱میلیون نفر به آن وابسته هستند نابود و کارخانه‌‌‌‌‌های نمک‌‌‌‌‌زدایی را که آب شیرین را به ۱۰میلیون نفر می‌‌‌‌‌رسانند مسموم می‌کند. این امر همچنین باعث مسدود‌شدن بنادر حدیده و سلیف می‌شد که مبادی ورودی حیاتی برای حمایت‌های بشردوستانه به این کشور هستند. ناکات می‌گوید: حتی فکر‌کردن به نشت نفت در دریای سرخ که مانع توزیع کمک‌های غذایی ضروری به‌میلیون‌ها نفر از افراد آسیب‌‌‌‌‌پذیر می‌شود، یک کابوس وحشتناک بود.
ورود سازمان ملل‌متحد
مذاکرات با میانجیگری سازمان‌ملل انجام شد. در آن زمان، Safer تنها کیلومترها دورتر از خط‌مقدم، در نزدیکی حدیده قرار داشت و ورود مذاکره‌‌‌‌‌کنندگان خارجی به منطقه تنها باعث افزایش بی‌‌‌‌‌اعتمادی شد. با این حال، در سپتامبر ۲۰۲۲، هر دو طرف با طرحی برای حذف نفت موافقت کردند. کسی باید یک کشتی جدید برای نگهداری نفت منتقل شده خریداری شود که مالکیت آن موردبحث بود. تامین یک کشتی جدید بیش از ۵۰میلیون دلار (۳۹میلیون پوند) هزینه دارد، مبلغی که معمولا توسط مالکان کشتی و بیمه‌‌‌‌‌گران آنها پوشش داده می‌شود، با این حال شرایط وقت به این معنی بود که قوانین عادی قابلیت پیاده‌شدن نداشتند و این امر به سازمان‌ملل واگذار شد که ۱۴۴میلیون دلار برای پوشش کل هزینهها، از جمله کشتی جدید و استخدام یک شرکت واسطه برای انتقال نفت، تامین کند.
در ماه مه ۲۰۲۲، سازمان ملل‌متحد یک اقدام بلندپروازانه برای جمعآوری کمک‌های مالی از کشورهای عضو را آغاز کرد، تاکتیکی که معمولا برای واکنش به بلایای انسانی اتخاذ می‌شود. به‌رغم برخی تزریق‌‌‌‌‌های بزرگ مالی، پیشرفت کند بود. گرسلی می‌گوید: «اگر یک نشت نفتی بزرگ در آنجا داشتیم، احتمالا یک‌میلیارد دلار در یک ماه جمعآوری می‌کردیم، زیرا مکانیزم‌هایی برای دولت‌ها وجود دارد که این کار را انجام دهند، اما تامین پول برای جلوگیری از نشت نفت داستان کاملا متفاوتی بود. هر دولتی برای آن ردیف بودجه نداشت، پس آن را چگونه باید تامین می‌کردیم؟»
درخواست کمک مالی گروهی
سازمان ملل‌متحد درخواست کمک مالی از بخش‌خصوصی را آغاز کرد، سپس در ژوئن ۲۰۲۲، سازمان‌ملل از طریق یک برنامه سرمایه‌گذاری جمعی که توسط خود گرسلی راه‌اندازی شد، موفق به جمعآوری ۳۰۰هزار پوند شد. تا سپتامبر ۲۰۲۲، این کمپین ۷۵میلیون دلار از ۱۴۴میلیون دلار مورد‌نیاز را از ۱۷ کشور، یک شرکت چندملیتی یمنی و حتی گروهی از دانش‌‌‌‌‌آموزان آمریکایی، جمعآوری کرد. هنگامی که این کمپین در ژوئیه امسال به ۱۲۱میلیون دلار رسید، صندوق کمک‌های بشردوستانه اضطراری سازمان‌ملل وامی ارائه داد که ۲۰میلیون دلار باقی‌مانده را تامین کرد.
این سرمایه دست سازمان‌ملل را بازگذاشت تا در نهایت یک تانکر ذخیره جایگزین که نام آن «یمن» نامیده است، تهیه کند و از آنجا عملیات به‌سرعت آغاز شد. در ۲ ژوئن، شرکت نجات Smit Salvage برای ارزیابی بدنه کشتی و خطر انفجار گاز، وارد عمل شد. این اولین بازرسی از سال۲۰۱۵ و اقدامی بسیار خطرناک بود، زیرا صرف پهلوگیری کشتی جایگزین در کنار بدنه ضعیف شده Safer ممکن بود آن را خرد کند.
تقریبا یک ماه بعد، اسمیت به Safer کاملا نزدیک شد و در ۲۵ ژوئیه کشتی یمن برای دریافت بار خود در کنار آن ایستاد، درحالی‌که حتی انتقال یک متر‌مکعب نفت از طریق پمپ‌‌‌‌‌های هیدرولیک، فرآیندی پر دردسر است، گرسلی می‌گوید اما وقتی آخرین بشکه در ۱۱ اوت خارج شد، آرامش محسوسی به‌وجود آمد که دیگر نمی‌توانست آسیبی ایجاد کند. مذاکرات دقیقی در مورد نحوه تقسیم سود نفت، زمانی‌که در نهایت فروخته شود، دنبال خواهد شد. گرسلی می‌گوید: هیچ‌‌‌‌‌کس نمی‌‌‌‌‌خواهد ببیند که درآمد حاصل از آن، برای مثال، توانایی‌‌‌‌‌های نظامی را افزایش می‌دهد. اکنون تنها چیزی که باقی‌مانده این است که FSO Safer را به ساحل کشانده، جایی‌که احتمالا پهلوهای فولادی آن از بین رفته و بازیافت می‌شوند.
بی‌‌‌‌‌تفاوتی شرکت‌های بزرگ نفتی
گرسلی بی‌توجهی شرکت‌های نفتی را در جلوگیری از این نشت نفتی زیر سوال برد و خاطرنشان کرد که تحقیقات نشان‌داده که توتال انرژی و اکسون احتمالا سهمی از نفت کشتی را در اختیار دارند. گرسلی می‌گوید که یک سازمان حمایتی صنعت نفت، ۵۰۰هزار دلار به این کمپین کمک کرده‌است. وی با اشاره به اینکه این کسری‌بودجه هنوز وجود دارد، می‌گوید: شما جامعه بین‌المللی، اعضای سازمان‌ملل و افرادی از سراسر جهان را برای کمک فرا خواندید و ۱۲۱میلیون دلار جمعآوری کردید درحالی‌که این غول‌های نفتی هستند که باید به دلیل غفلت از وظایف خود، سهمی از این مبلغ را به عهده بگیرند.
