به گزارش آژانس بین‌المللی انرژی بازار در نیمه دوم ۲۰۲۳ با کسری عرضه مواجه خواهد بود

گذار بازار نفت از سرعتگیر « شیل»

دنیای‌اقتصاد- فرزین محمدی : گزارش آژانس بین‌المللی انرژی از چشم‌‌‌‌‌انداز بازار نفت در سال‌۲۰۲۳، باعث صعود نرم هر دو شاخص بازار شد. به‌گونه‌ای که برنت وارد کانال ۸۶‌دلار شد. پس از اعلام خبر کاهش تولید روزانه ۱۶/ ۱میلیون بشکه‌‌‌‌‌ای اوپک‌‌‌‌‌پلاس، چشم‌‌‌‌‌انداز بازار که با افزایش قیمت‌‌‌‌‌ تصویر شده‌‌‌‌‌بود، وضوح بیشتری پیدا کرد. آژانس معتقد است این کاهش تولید باعث می‌شود در نیمه دوم سال‌۲۰۲۳ بازار با «کسری قابل‌‌‌‌‌توجه عرضه» مواجه باشد که افزایش قیمت نفت را در پی خواهدداشت، این کسری عرضه به‌‌‌‌‌گونه‌‌‌‌‌ای خواهد بود که افزایش عرضه روزانه یک‌میلیون بشکه‌‌‌‌‌ای کشورهای غیرعضو اوپک‌‌‌‌‌پلاس مثل برزیل و آمریکا هم توان جبران آن را ندارد. آژانس بین‌المللی انرژی معتقد است تقاضای روزانه تا پایان سال‌۲۰۲۳ با افزایش ۲‌میلیون بشکه‌‌‌‌‌ای به ۹/ ۱۰۱میلیون بشکه در روز می‌رسد. آژانس بین‌المللی انرژی در گزارش ماه آوریل خود، چشم‌‌‌‌‌انداز بازار را با گزاره‌‌‌‌‌هایی مثل «کسری عرضه»، «ناتوانی شیل برای کنترل قیمت از طریق افزایش تولید»، «جهش قیمتی نفت‌خام و محصولات» و «تورم برای کشورهای مصرف‌‌‌‌‌کنند» تعریف کرده‌است.

از بازار چه خبر؟

هر بشکه نفت‌خام برنت پس از جهش یک‌درصدی که در هفته گذشته تجربه کرد، در روز گذشته 43/ 86دلار و هر بشکه نفت وست‌‌‌‌‌تگزاس آمریکا 45/ 82دلار فروخته شد. این صعود نرم واکنشی به گزارش آژانس بین‌المللی انرژی مبنی‌بر تاثیر کاهش تولید اوپک‌‌‌‌‌پلاس بر بازار نفت در نیمه دوم سال‌2023 و افزایش قیمت نفت بود. در این گزارش پیش‌بینی‌شده تقاضای روزانه نفت دنیا با افزایش 2‌میلیون بشکه‌‌‌‌‌ای به 9/ 101میلیون بشکه در روز برسد. قطع نفت اقلیم کردستان، کاهش عرضه نفت روسیه و افت ذخایر نفت‌خام در یکی از مراکز اصلی ایالات‌متحده آمریکا؛ مثلث نگرانی‌های بازار نفت را تشکیل می‌دهند، بااین‌حال واردات نفت‌خام چین به بیشترین حد در سه ماه گذشته رسیده‌‌‌‌ و سرمایه‌‌‌‌‌گذاران را به رونق بازار امیدوار کرده‌است. البته امروز روند افزایشی قیمت نفت متوقف شد و برنت به کانال 85 دلار و نفت خام آمریکا به کانال 81 دلار برگشت.

تقاضا در اوج

به گزارش آژانس بین‌المللی انرژی، تقاضای جهانی نفت در سال‌2023 به 2‌میلیون بشکه در روز می‌رسد و رکورد 9/ 101میلیون بشکه در روز را ثبت خواهد کرد: «البته شکاف تقاضای قابل‌‌‌‌‌توجهی بین مناطق وجود دارد. کشورهای غیرعضو سازمان همکاری‌‌‌‌‌ اقتصادی که معمولا توسط چین پشتیبانی می‌شوند بیش از 90‌درصد از این رشد تقاضا را به خود اختصاص می‌دهند. تقاضای کشورهای عضو سازمان همکاری اسلامی به‌‌‌‌‌سبب‌گرمی آب‌‌‌‌‌وهوا و کاهش فعالیت‌‌‌‌‌های صنعتی کاهش داشته‌‌‌‌‌است. همچنین پیش‌بینی می‌شود تقاضای سوخت جت در سال‌جاری میلادی افزایش 75‌درصدی داشته‌‌‌‌‌باشد.»

این مرکز پژوهشی معتقد است؛ کاهش اضافه‌‌‌‌‌ای که اوپک‌‌‌‌‌پلاس علاوه‌بر میزان اعلام‌‌‌‌‌شده اعمال کرده‌‌‌‌‌است باعث می‌شود تقاضای نفت در جهان 400هزار بشکه تا پایان سال‌2023 افزایش پیدا کند: «سال گذشته که اعضای اوپک به‌طور داوطلبانه کاهش روزانه 2/ 1‌میلیون بشکه‌‌‌‌‌ای را علاوه‌بر کاهش تولید روزانه 2‌میلیون بشکه‌‌‌‌‌ای، اجرا کردند، افزایش عرضه یک‌میلیون بشکه در روز کشورهای غیراوپک‌‌‌‌‌پلاس در بازه زمانی مارس تا دسامبر 2022 (ماه سوم تا پایانی میلادی) هم نتوانست از صعود نرخ نفت جلوگیری کند. در آن سال‌رشد تولید نفت در جهان از 6/ 4میلیون بشکه به 2/ 1میلیون بشکه در روز افت کرد. آژانس بین‌المللی انرژی درمورد مناسبات عرضه در سال‌2023 انتظار دارد کشورهای تولیدکننده غیرعضو اوپک‌‌‌‌‌پلاس به رهبری برزیل و ایالات‌متحده آمریکا، تولید را روزانه 760هزار بشکه افزایش دهند: «همچنین انتظار می‌رود کاهش تولید اضافه اوپک‌‌‌‌‌پلاس 760‌هزار بشکه در روز باشد.»

به گزارش آژانس بین‌المللی انرژی، متوسط توان فرآوری پالایشگاه‌ها در سال‌2023 به 82‌میلیون بشکه در روز خواهد رسید ‌که 100هزار بشکه کمتر از پیش‌بینی پیشین است. میانگین تولید نفت جهانی نیز به مقدار پیش از همه‌‌‌‌‌گیری کرونا نزدیک خواهد شد که همچنان 300هزار بشکه از متوسط 2019 کمتر خواهد بود.» این آژانس به صادرات کشورهای فعال غیرعضو اوپک در بازار پرداخت: «صادرات نفت آمریکا در ماه‌مارس در بالاترین نقطه از آوریل 2022 قرار داشت. مجموع محموله‌‌‌‌‌های دریایی نفتی با 600‌هزار بشکه افزایش به 1/ 8میلیون بشکه در روز رسید‌و درآمد نفتی آمریکا با افزایش یک‌میلیارد‌دلاری به 7/ 12‌میلیارد‌دلار خواهد رسید‌ که البته 43‌درصد کمتر از 2022 است.»

همچنین آژانس بین‌المللی انرژی پیش‌بینی کرده‌‌‌‌‌است قیمت نفت‌برنت که در ماه مارس در کف 15‌ماهه منتهی به این ماه بود (71دلار برای هر بشکه) «به‌‌‌‌‌سبب ازبین‌رفتن نگرانی‌ها مبنی‌بر دومینوی ورشکستگی بانک‌ها و همچنین کاهش نرخ بهره از سوی فدرال‌رزرو، تا پایان سال‌2023 افزایش خواهد‌یافت که کاهش تولید اخیر اوپک‌‌‌‌‌پلاس این روند را تسریع می‌کند.» هنگام نگارش این گزارش هر بشکه برنت 85دلار خریدوفروش می‌شود.

عرضه در تنگنا

تصمیم غافلگیرانه اوپک‌‌‌‌‌پلاس برای کاهش تولید روزانه 16/ 1میلیون بشکه‌‌‌‌‌ای که در سوم آوریل سال‌جاری میلادی اتخاذ شد، باعث شد پیش‌بینی افزایش قیمت نفت در نیمه دوم 2023 تصویر قابل‌باورتری از خود ارائه دهد. براساس گزارش آژانس بین‌المللی انرژی، حتی اگر فعالیت‌‌‌‌‌های صنعتی بزرگ‌ترین اقتصادهای دنیا کاهش یابد هم احتمال صعود قیمت نفت در نیمه دوم سال‌میلادی جاری دور از انتظار نیست: «پیش از تصمیم کاهش تولید اوپک، نفت دریای شمال از کانال 80‌دلاری سقوط کرده‌‌‌‌‌بود که باخبر کاهش تولید اوپک‌‌‌‌‌پلاس و افزایش 7‌دلاری به بشکه‌‌‌‌‌ای 85‌دلار رسید، نرخی که 15‌دلار بیشتر از میانگین قیمتی ماه مارس است. تا به اینجای سال، کاهش فعالیت واحدهای صنعتی باعث کاهش تقاضای سوخت شده‌است اما بخش مصرف شخصی و خدمات باعث افزایش تقاضای بنزین و سوخت جت خواهد شد، بااین‌حال افزایش قیمت حامل‌‌‌‌‌های انرژی و کاهش بودجه‌شهروندان، بر تقاضای شخصی بنزین نیز تاثیر می‌گذارد، امری که تاثیر قابل‌‌‌‌‌توجهی بر بازیابی رشد اقتصادی دارد.»

به عقیده این مرکز تحقیقاتی، کاهش تولید روزانه 16/ 1میلیون بشکه‌‌‌‌‌ای اوپک‌‌‌‌‌پلاس در کنار کاهش عرضه 500هزار بشکه‌‌‌‌‌ای روسیه که تا پایان سال‌جاری میلادی تمدید شد می‌تواند «پاسخی باشد به افزایش ذخایر استراتژیک در جهان.»  البته ذخایر استراتژیک آمریکا در شرایطی قرار دارد که انتقادهای زیادی را روانه کاخ‌سفید کرده‌است. تلاش رئیس‌‌‌‌‌جمهور آمریکا برای کنترل قیمت‌ها با تزریق ذخایر استراتژیک در سال‌گذشته، این ذخایر را در شرایطی قرار داد که با برنت بشکه‌‌‌‌‌ای 85‌دلاری هم تصمیم به پر‌کردن این ذخایر بگیرد، البته جو بایدن امیدوار است که بتواند با قیمت پایین‌تری کاهش ذخایر را جبران کند. براساس گزارش آژانس بین‌المللی انرژی، ذخایر کشورهای عضو سازمان همکاری اقتصادی (OECD) با افزایش 53‌میلیون بشکه‌‌‌‌‌ای به2 هزار و 388 میلیون بشکه (2میلیارد  و 388 میلیون بشکه) رسیده‌‌‌‌‌است؛ بیشترین میزان از ژوئیه 2021.

همچنین این آژانس معتقد است؛ صعود تقاضای نفت در چین و کشورهای غیرعضو توسعه و همکاری اقتصادی، کاهش تقاضای ناشی از افزایش دما و آرام گرفتن فعالیت‌‌‌‌‌های صنعتی را جبران می‌کند: «در سه‌‌‌‌‌ماه ابتدایی سال‌2023، تقاضای نفت‌خام کشورهای عضو سازمان همکاری اقتصادی 390‌هزار بشکه نسبت به مدت مشابه 2022 کمتر بوده‌‌‌‌‌است، بااین‌حال صعود تقاضای نفت‌خام چین با افزایش 810‌هزار بشکه‌‌‌‌‌ای به 4/ 100میلیون بشکه در روز رسید.»

کسری عرضه در نیمه دوم سال

آژانس بین‌المللی انرژی، برای تمام سال‌2023، پیش‌بینی می‌کند تقاضای روزانه نفت‌خام به 2‌میلیون بشکه در روز برسد: «البته با بهبود فعالیت‌‌‌‌‌های اقتصادی چین و افزایش مسافرت‌‌‌‌‌های بین‌المللی این تقاضا می‌تواند تا 7/ 2میلیون بشکه در روز صعود کند. رقمی که تقاضای روزانه را به 101‌میلیون و 900‌هزار بشکه می‌رساند. 87‌درصد از این صعود تقاضا را تقاضای نفت‌خام کشورهای غیرعضو سازمان همکاری اقتصادی تشکیل می‌دهد درحالی‌که چین به تنهایی بیش از 50‌درصد از تقاضا را تشکیل می‌دهد.» آژانس بین‌المللی انرژی پیش‌بینی خود را به چالش می‌کشد: «باتوجه به کاهش تولید روزانه 16/ 1میلیون بشکه‌‌‌‌‌ای اوپک‌‌‌‌‌پلاس، تولید روزانه نفت‌خام به 4/ 1‌میلیون بشکه خواهد رسید‌که کاهش عرضه را در پی خواهد داشت. این درحالی است که افزایش تولید روزانه یک‌میلیون بشکه‌‌‌‌‌ای کشورهای غیرعضو اوپک مثل برزیل و ایالات‌متحده آمریکا هم نمی‌تواند کمبود کاهش تولید اوپک‌‌‌‌‌پلاس را جبران کند.»

براساس گزارش آژانس بین‌المللی انرژی نفت شیل که به‌طور سنتی از طریق تولید، قیمت نفت را کنترل می‌کند هم «به دلیل افزایش هزینه‌های تولید و مشکلات زنجیره تامین» نمی‌تواند نقش خود را به‌درستی ایفا کند. آژانس بین‌المللی انرژی در این گزارش بازار نفت در نیمه دوم سال‌2023 را بازاری با «احتمال کسری عرضه قابل‌‌‌‌‌توجه» تعریف کرده‌است. حاصل این کسری عرضه «افزایش قیمت نفت‌خام و محصولات همراه با تورم برای مصرف‌کنندگان نفت» خواهد بود. به گزارش آژانس بین‌المللی انرژی کشورهای مصرف‌کننده «که در محاصره تورم هستند آسیب خواهند دید، مخصوصا کشورهای درحال توسعه با اقتصاد‌‌‌‌‌های نوظهور.»