«دنیای‌اقتصاد» سایهروشن ذخایر راهبردی نفت ایالات متحده را بررسی کرد
وزنکشی؛ سلاح استراتژیک نفتی آمریکا
مخازن ذخیره نفت خام از نمای بالا در مرکز نفت کوشینگ اوکلاهاما ایالات متحده / منبع رویترز
بر اساس گزارش آناتولی، وزارت انرژی ایالات‌متحده تا سقف ۵۰ میلیون بشکه نفت از ذخایر استراتژیک خود را که در نوع خود بزرگ‌ترین ذخیره نفتی در جهان به حساب آمده که تنها در مواقع اضطراری استفاده می‌شود، آزاد خواهد کرد. این تصمیم یک تلاش هماهنگ و اولین در نوع خود، با سایر کشورهای جهان برای حفظ عرضه کافی در شرایط خروج از همه‌گیری کروناست.
تصمیمات رئیسجمهور ایالات متحده در حالی اجرایی می‌شود که نرخ تورم در این کشور به سطح کم‌‌‌سابقه‌‌‌ای رسیده تا جایی‌که قیمت کالاهای مصرفی در ایالات متحده در اکتبر گذشته ۲/ ۶درصد افزایش یافت که بالاترین افزایش در بازه یک‌ساله، از سال ۱۹۹۰ محسوب می‌شود.در همین چارچوب، دولت بایدن به‌‌‌تازگی اعلام کرد که حجم قابل‌‌‌توجهی از ذخایر استراتژیک نفت خام خود را به فروش خواهد رساند. موضوعی که پیش‌تر کنگره ایالات متحده، آن را به تصویب رسانده بود. به گزارش رویترز، پس از آنکه دولت بایدن در سال گذشته میلادی رکورد فروش ۱۸۰ میلیون بشکه نفت از ذخایر استراتژیک ایالات متحده را به ثبت رساند، وزارت انرژی این کشور برنامه‌‌‌ریزی کرد تا مصوبه فروش ۲۶ میلیون بشکه‌‌‌ای را در طول سال مالی ۲۰۲۳ لغو کند. اما هرگونه اقدام در این زمینه، می‌توانست به صورت بالقوه کنگره را به اقدام متقابل وادار کند.
تبعات فروش از ذخایر استراتژیک نفت
فروش نفت از محل ذخایر استراتژیک، امری است که در صورت تحقق می‌تواند به طور موقت ذخایر نفت ایالات متحده را به زیر سطح فعلی خود یعنی حدود ۳۷۲ میلیون بشکه برساند که پایین‌‌‌ترین سطح ذخایر استراتژیک این کشور از سال ۱۹۸۳ خواهد بود. وزارت انرژی آمریکا اعلام کرد که قیمت‌های پیشنهادی برای خرید نفت، در اواسط آوریل بررسی و نفت در حدفاصل اول مه تا پایان ژوئن ۲۰۲۳، تحویل خواهد شد. به گزارش رویترز، دولت ایالات متحده ۱۸۰ میلیون بشکه نفت را برای مقابله با افزایش لجام‌‌‌گسیخته قیمت سوخت به مزایده گذاشت؛ افزایش قیمتی که به‌‌‌واسطه جنگ روسیه با اوکراین شدت گرفت. نکته قابل تامل آنکه قیمت جهانی حامل‌‌‌های انرژی به‌ویژه سوخت‌‌‌های فسیلی، همزمان با ظهور متقاضیان جدید جهانی به‌‌‌دلیل همه‌گیری ویروس کووید-۱۹ نیز افزایش یافته بود.
راهبرد جدید وزارت انرژی ایالات متحده
وزارت انرژی آمریکا از برنامه‌‌‌ریزی برای اجرای یک راهبرد سه‌قسمتی برای تکمیل مجدد ذخایر استراتژیک این کشور در درازمدت خبر داد. این راهبرد سه‌مرحله‌‌‌ای در برگیرنده خرید مجدد نفت خام با درآمدهای حاصل از فروش اضطراری این محصول استراتژیک، بازگشت بیش از ۲۵ میلیون بشکه نفت از مبادلات قبلی و همکاری با کنگره برای جلوگیری از فروش غیرضروری نفت است. لازم به ذکر است ایجاد اختلالات تصنعی در فرآیند عرضه نفت خام، برای حفظ ذخایر موجود استراتژیک نفت نیز از شمول این لیست خارج نخواهد بود.ماه گذشته بود که وزیر انرژی ایالات متحده اعلام کرد پیشنهادهای شرکت‌های نفتی مبنی بر فروش ۳ میلیون بشکه نفت برای تکمیل بخشی از ذخایر استراتژیک این کشور را رد کرده است.
او در توضیح گفت که تنها پیشنهادهای با قیمت‌های بسیار جذاب را برای سرازیر کردن نفت به ذخایر استراتژیک خواهد پذیرفت. به باور تحلیلگران، وزارت نفت آمریکا به دنبال خرید نفت برای ذخایر این کشور با قیمت حدود ۷۰ دلار در هر بشکه است.واقعیت این است که قیمت نفت خام آمریکا به دلیل نگرانی از تحریم‌‌‌های غرب علیه روسیه متعاقب جنگ این کشور با اوکراین، روند افزایشی در پیش گرفت. پس از اینکه مسکو اعلام کرد تولید خود را در ماه مارس حدود ۵۰۰هزار بشکه در روز یا حدود ۵درصد کاهش خواهد داد، قیمت نفت خام ایالات متحده تا حدود ۸۰ دلار در هر بشکه افزایش یافت.
فرآیند تکمیل ذخایر استراتژیک
در عین حال، منابع آمریکایی تاکید دارند که ورود اولین محموله نفت خریداری شده برای تکمیل ذخایر استراتژیک پس از فروش بی‌‌‌سابقه از این ذخایر، احتمالا به پایان سال مالی ۲۰۲۳ موکول خواهد شد یعنی تقریبا همزمان با اکتبر سال‌جاری.در همین راستا، وزارت انرژی ایالات متحده اعلام کرد در نظر دارد تا پایان سال‌جاری مالی معادل ۱/ ۳ میلیون بشکه نفت خام را به ذخایر استراتژیک این کشور برگرداند. این رقم برای سال مالی ۲۰۲۴، برابر با ۲۲ میلیون بشکه خواهد بود. گفتنی است سال گذشته، کنگره ایالات متحده طرح فروش حدود ۱۴۰ میلیون بشکه از ذخایر استراتژیک را که قرار بود در حد فاصل سال‌های مالی ۲۰۲۴ تا ۲۰۲۷ انجام شود، بنا به درخواست وزارت انرژی آمریکا، متوقف کرد.
ذخایر استراتژیک نفت به چه معناست؟
ذخایر استراتژیک نفتی به منابع ذخیره‌شده نفت خام اطلاق می‌شود که توسط کشورهای مختلف و با هدف مقابله با شرایط نامساعد بازار، تمهید می‌‌‌شوند. واحد استاندارد محاسبه و اعلام میزان ذخایر استراتژیک نفت، بشکه است. تولیدکنندگان بزرگ نفتی جهان نیز عمدتا با هدف مقابله با نوسانات عرضه و تقاضای این کالای استراتژیک، مبادرت به ذخیرهسازی نفت تولیدی خود می‌کنند.میزان ذخیرهسازی نفت در دنیا با متغیرهایی مانند مصوبات سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک)، کنش‌‌‌های سیاسی-اجتماعی مانند جنگ، زلزله و عواملی از این دست، رابطه مستقیم دارد. جالب است بدانید میزان و حجم نفت ذخیره شده توسط کشورها، بر قیمت جهانی نفت تاثیر مستقیم دارد؛ هر اندازه سطح ذخایر استراتژیک نفت بالاتر باشد قیمت آن با افت بیشتری مواجه می‌شود.
گفتنی است ایده اولیه ذخیرهسازی نفت با عنوان ذخایر استراتژیک، از دهه ۱۹۷۰ به بعد شکل گفت. کشورهای صنعتی برای جلوگیری از تکرار بحران نفتی ۱۹۷۳ مبادرت به تاسیس «آژانس بین‌المللی انرژی» کردند و هم‌راستا با مجموعه‌‌‌ای ازسیاست‌‌‌های دیگر، تصمیم گرفتند مقداری از نفت موردنیاز خود را ذخیره کرده تا بتوانند در شرایط سخت از آن بهره‌‌‌برداری کنند. به همین منظور، آژانس بین‌المللی انرژی ستادی نظارتی برای کنترل میزان ذخیرهسازی نفت تشکیل داد تا بتواند بر فرآیند ذخیرهسازی این کالای استراتژیک در کشورهای عضو این آژانس، نظارت عالیه اعمال کند. علت تشکیل ستاد یاد‌شده این است که کشورهای صنعتی نیز در بسیاری از مواقع از تعهدات خود تخلف می‌کنند.
گنبدهای نمکی؛ ایستگاه مناسب ذخیرهسازی نفت
به نوشته میز نفت، منابع ذخیرهسازی نفت خام در مکان‌‌‌هایی قرار دارند که به آنها گنبدهای نمکی گفته می‌شود. نفت خام قابلیت نفوذ در نمک را نداشته و با آن ترکیب نمی‌شود. بنابراین مخازن نمکی، بهترین و مناسب‌‌‌ترین مکان‌‌‌ها برای ذخیرهسازی نفت خام هستند.این مخازن غالبا به صورت مصنوعی و در گنبدهای نمکی واقع در زیر زمین ساخته می‌‌‌شوند. عمق هر مخزن می‌تواند به هزار متر برسد. طول متوسط هرکدام ۶۰۰ متر و عرض آنها ۶۰ متر است. ظرفیت آنها هم بین ۶ تا ۳۷ میلیون بشکه متغیر است.
بسیار دشوار است که بتوان از مشخصات ظاهری سطح زمین متوجه آنچه در عمق زمین وجود دارد، شد. نهایتا بتوان چند حلقه چاه دید و حجمی از لوله‌‌‌های نفت که از سمتی به سمتی دیگر رفته‌‌‌اند. از طریق چاه‌‌‌ها که صدها متر در عمق زمین و درون مخازن قرار دارند، می‌توان آب را با فشار زیاد به مخازن وارد کرده تا نفت خام از سوی دیگر آن خارج شود. مخازن نمکی در مقابل فشار پایدار نیستند؛ در بسیاری موارد دیواره‌‌‌ها یا قسمتی از سقف مخزن فرو ریخته که باعث می‌شود به ماشین‌‌‌آلات و تجهیزاتی که در آن محل کار می‌کنند، آسیب جدی وارد شود.
ساخت این دسته از مخازن به‌‌‌مراتب اقتصادی‌‌‌تر از تدارک مخازن ذخیرهسازی روی سطح زمین است. ذخایر واقع در گنبدهای نمکی در ایالات‌متحده در چهار سایت مجزا قرار داشته که در کنار هرکدام نیز تاسیساتی برای پالایش احتمالی نفت خام در نظرگرفته شده است. خلیج مکزیک در آمریکا، واقع در جنوب شرقی این کشور محل اصلی ذخیرهسازی نفت این کشور به حساب می‌‌‌آید. این منطقه میزبان حدود ۷۰۰ میلیون بشکه نفت خام بوده که با استفاده از لوله‌‌‌هایی خاص به زیر گنبدهای نمکی تزریق شده است. این حجم از نفت در حدود ۷۰ مخزن مجزا تعبیه‌شده در اعماق زمین، نگهداری می‌شود. به غیر از ایالات متحده، شماری ازکشورهای دیگر هم برای خود از این نوع ذخایر ایجاد کرده‌‌‌اند. برای مثال ژاپن نفت خام خود را در مخازن روی سطح زمین ذخیره می‌کند.
تاسیسات ساحلی شیبوشی ژاپن برای این منظور ساخته شده‌‌‌اند. از آنجا که ژاپنی‌‌‌ها گنبدهای نمکی زیرزمینی را که در آمریکا یافت می‌شود در اختیار ندارند، مبادرت به ساخت مخازن گران‌قیمت روی زمین کرده‌‌‌اند.بریتانیا که هیچ یک از این نوع مخازن را در اختیار ندارد از سیستمی دیگر برای ذخیرهسازی نفت استفاده می‌کند. دولت انگلستان تمامی صنایع وابسته به نفت و گاز این کشور را وادار کرده سوخت موردنیاز خود را افزون بر نیاز آنی و مقطعی خود، در مخازن عملیاتی نگهداری کنند. این میزان سوخت اضافی، به صورتی نگهداری می‌شود که در صورت لزوم و در حالت اضطرار، بتواند به سرعت وارد مدار شده و چرخ صنعت مربوطه را در حرکت نگاه دارد.
