کشورهای صنعتی، تعیین سقف قیمت را شوخی گرفته‌اند
سپر دفاعی غرب مقابل سلاح نفتی روسی
به گزارش رویترز از لندن، از منظر تحلیلگران بازار انرژی، اوپکپلاس به دنبال تثبیت کف قیمت نفت برابر با ۹۰دلار در هر بشکه است. واقعیت این است که نفت ۱۰۰دلاری است که نرخ سرمایه‌گذاری در این صنعت را ارتقا می‌دهد. روسیه از قیمت ۱۰۰دلار در هر بشکه استقبال می‌کند، زیرا در صورت تمایل به صادرات نفت، چاره‌ای جز اعمال تخفیف ندارد. رویترز به نقل از منابع آگاه عنوان کرد: «عربستان سعودی و روسیه، رهبران اصلی گروه تولیدکننده نفت اوپک پلاس، قیمت ۱۰۰دلار برای هر بشکه را برای شرایط کنونی بازار، قیمتی منصفانه می‌دانند.» اوپکپلاس از اعلام صریح قیمت ترجیحی خود طفره می‌رود. مقامات ارشد ریاض و کرملین در هفته‌های اخیر گفتهاند تمرکز سیاست این گروه اطمینان از مطابقت میزان عرضه جهانی نفت با تقاضاست، نه تعیین قیمت.
یک منبع ارشد اوپکپلاس در مصاحبه با رویترز گفت: «اولویت ما مشخص است؛ ایجاد تعادل بین عرضه و تقاضا در بازه زمانی یک‌ساله یا حتی یک‌سال‌و‌نیمه.» او ادامه داد: «متغیرهای موثر بسیاری خارج از کنترل جوامع وجود دارد، از جمله پاندمی کووید در سال ۲۰۱۹ و بحران مالی ۲۰۰۸، بنابراین ما باید صبور بوده و آگاهانه عمل کنیم.» سیگنال‌های اخیر بازار نشان می‌دهد سطح قیمت ترجیحی اوپکپلاس، رقمی حدود ۹۰ تا ۱۰۰ دلار برای هر بشکه نفت خام برنت است. این رقم بالاتر از سقف قبلی ۷۵دلاری است که ناظران این کارتل نفتی، پیش‌بینی کرده بودند. نفت در طول تابستان، اغلب در قیمت‌هایی بین ۱۰۰ تا ۱۲۰ دلار در هر بشکه معامله و موجب تعمیق نگرانی‌ها در بازار شد؛ به‌ویژه در کشورهایی که با تورم افسارگسیخته روبه‌رو بودند.
افزایش تولید؛ مهم‌ترین راهکار مقابله
ایالات متحده و متحدانش با هدف کنترل و تعدیل قیمت نفت، در طول سال گذشته عربستان سعودی و سایر تولیدکنندگان نفت را به افزایش تولید ترغیب کرده‌اند. در آن سوی میدان، تولیدکنندگان بزرگ نفت از جمله عربستان سعودی، با هدف حمایت از قیمت نفت که در بحبوحه بحران اقتصادی و کاهش تقاضای جهانی، به ۹۰دلار در هر بشکه کاهش یافته بود، موضع گرفته و بیانیه‌های علنی صادر کردند. واکنش‌ها زمانی به اوج رسید که اوپکپلاس در اقدامی سمبلیک، ظرفیت تولید نفت خود را به میزان ۱۰۰هزار بشکه در روز کاهش داد؛ سیاستی که بسیاری از تحلیلگران آن را به عنوان پیامی برای دفاع از قیمت‌های بالای ۹۰دلار تفسیر کردند. تعیین قیمت نفت برابر ۱۲۰ تا ۱۳۰دلار در هر بشکه، برای عربستان چالش‌برانگیز خواهد بود، اما قیمت ۱۰۰دلار در هر بشکه با واکنش زیادی از سوی بازار روبه‌رو نخواهد شد و عربستان را در حاشیه امن نگاه خواهد داشت.
چالش بودجه تولیدکنندگان نفت
خزانه کشورهای نفتی از جمله عربستان سعودی، به دلیل سقوط قیمت ناشی از همه‌گیری کرونا، تضعیف شد؛ در نتیجه افزایش قیمت به آنها کمک می‌کند خزانه خود را دوباره احیا کنند. یک منبع آگاه از تفکرات دولت سعودی گفت: «نفت ۱۰۰دلاری برای فعالان اقتصادی در سراسر جهان لازم است تا با حصول اطمینان از موازنه بین عرضه و تقاضا، استقبال عمومی از سرمایه‌گذاری را ارتقا دهند.» اوپک در گذشته و در مقاطعی خاص، در راستای تثبیت قیمت نفت اقداماتی انجام داده است. در سال ۲۰۰۰، این گروه مکانیزمی را برای حفظ قیمت نفت بین ۲۲ تا ۲۸ دلار ارائه کرد. وقتی چند سال بعد قیمت‌ها به بالای ۲۸دلار رسید، مکانیزم به حالت تعلیق درآمد. عربستان سعودی و اوپک نیز در مقاطع مختلف از قیمت ۱۰۰دلاری نفت حمایت کرده‌اند. در عین حال، متعاقب تحولاتی از جمله رونق بازار نفت شیل ایالات متحده و در نتیجه مازاد عرضه جهانی یا همه‌گیری کرونا، قیمت جهانی نفت با کاهش روبه‌رو شد. به عقیده تاماس وارگا از شرکت PVM «اوپکپلاس به دنبال تعیین قیمت حداقلی ۹۰دلار در هر بشکه است.»
تقابل گروه ۷ و نفت روسیه
برنامه‌های گروه ۷ مبنی بر اعمال محدودیت و سقف قیمت بر نفت روسیه البته بدون قطع جریان نفت این کشور به سوی اروپا، در صورت اقدام متقابل مسکو، می‌تواند منجر به افزایش قیمت نفت شود. به گزارش نیویورک‌تایمز، مقامات گروه ۷ در تلاش‌اند روسیه را وادار به استمرار روند عرضه نفت به سمت اروپا کنند، البته در چارچوب قیمت مدنظر و مصوب کشورهای صنعتی. در این راه البته، مساله مکانیزم تعیین سقف قیمت، فراروی ایالات متحده و سایر کشورهای هم‌پیمان، بدون پاسخ مانده است. فرصت گروه ۷ محدود بوده، ضمن آنکه دامنه تبعات منفی اجرای نادرست مصوبه سقف قیمتی، فرا‌تر از تصور خواهد بود. تا جایی که در صورت عقیم ماندن طرح به هر دلیل و عدم‌اجرای آن تا پیش از ماه دسامبر، جایگاه مسکو در بازار جهانی نفت، بیش از پیش تقویت و تثبیت خواهد شد.
زمانی که تحریم نفت اتحادیه اروپا و ممنوعیت خدمات مالی بیمه‌ای برای معاملات نفت روسیه در ۵ دسامبر اجرایی شود، نادیده گرفتن و حذف احتمالی میلیون‌ها بشکه نفت روسیه از سطح بازار، می‌تواند قیمت‌ها را افزایش دهد. به عقیده گزارشگر نیویورک‌تایمز، بسیاری از تحلیلگران و معامله‌گران انرژی نسبت به توفیق طرح سقف قیمتی ابراز تردید کرده‌اند. آنها معتقدند ترس از تحریم‌ها می‌تواند شرکت‌های خدمات مالی را از نزدیک شدن به نفت روسیه بترساند و در نتیجه، روسیه با همراهی شرکای تجاری خود با بهره‌گیری از انواع جدید بیمه یا معاملات غیرمتعارف، سقف قیمت را دور خواهند زد.
مکانیزم تعیین سقف قیمت در ابهام
اینکه سقف قیمت بر چه مبنایی تعیین خواهد شد، هنوز نامشخص است. وزرای دارایی گروه ۷ در بیانیه مشترک این ماه خود گفتند «سقف قیمت اولیه» بر اساس طیفی از «داده‌های فنی» و توسط کشورهایی که به توافق می‌پیوندند تعیین خواهد شد. این ائتلاف توسط رئیس چرخشی از بین کشورهای عضو، اداره خواهد شد. یک مقام آگاه در وزارت خزانه‌داری ایالات متحده به نیویورک‌تایمز گفت: فرآیند تعیین سقف قیمت نفت پس از تصمیم‌گیری درباره جزئیات فنی اجرای آن و پیوستن کشورهای بیشتری به ائتلاف، نهایی خواهد شد. دولت بایدن به‌خوبی می‌داند چنانچه سقف قیمت به اندازه‌ای پایین باشد که هزینه استخراج آن را پوشش ندهد، روسیه انگیزه‌ای برای ادامه تولید نفت نخواهد داشت.
از سوی دیگر، تعیین سقف بالا و نسنجیده، به روسیه این امکان را می‌دهد که از تحولاتی که ایجاد کرده است، به نفع خود بهره‌برداری کرده و در نتیجه ظرفیت‌های بالقوه این طرح در کاهش درآمدهای صادرات نفت روسیه، نادیده انگاشته خواهد شد. مقامات ۷ کشور صنعتی تا اینجا در مورد اینکه آیا هزینه‌های حملونقل باید در تعیین سقف منظور شوند یا اینکه سقف فقط شامل قیمت نفت می‌شود به اجماع نرسیده‌اند. علاوه بر این برای فرآورده‌های نفتی پالایش‌شده روسیه، مانند گازوئیل، بنزین و نفت کوره، که برای (کارکرد) ماشین‌آلات و گرمایش منازل استفاده می‌شود، سقف قیمت‌های جداگانه‌ای وضع خواهد شد. در این میان، مساله اساسی که تا حدی زیادی مغفول مانده، واکنش روسیه به سقف قیمتی است. مقامات روسیه گفتهاند نفت را به کشورهایی که به ائتلاف سقف قیمت چراغ سبز نشان داده‌اند، نخواهند فروخت. انتظار می‌رود کرملین در اقدامی تلافی‌جویانه، تمام تلاش خود را برای ایجاد تلاطم در بازار، به کار بندد. در آن روی سکه، واشنگتن امیدوار است منطق اقتصادی به بازار جهانی انرژی بازگشته و تزریق نفت به بازار تشنه، ادامه یابد؛ البته با قیمتی مقرون‌به‌صرفه‌تر از گذشته.
