محدودیت تماس برای پیام‌رسان ایرانی

سونیتا سراب پور: چندی پیش خبری درخصوص اعتراض اپراتورهای همراه کشور به سازمان تنظیم مقررات درخصوص سرویس جدید پیام‌رسان داخلی «بیسفون» شنیده شد. براساس این خبر سرویس جدید این برنامه پیام‌رسان که از اول آذر به کاربرانش امکان مکالمه رایگان با مشترکان اپراتورهای همراه و ثابت آن هم با حفظ شماره اپراتورهای میزبان را می‌داد، با اعتراض اپراتورهای موبایلی کشور مواجه شد. در نهایت نیز سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی به دلیل فشار این اپراتورها دستور به توقف این خدمات جدید بیسفون را داد.

سازمان تنظیم مقررات در پاسخ به «دنیای اقتصاد» درخصوص این تصمیم اعلام کرد که سرویس جدید بیسفون باعث کاهش درآمد اپراتورهای همراه و همچنین سهم دولت در این زمینه می‌شد. این سازمان با اعلام اینکه هیچ یک از پیام‌رسان‌های خارجی امکان تماس رایگان داخل کشوری برای کاربرانشان فراهم نمی‌کنند، تاکید کرد که بیسفون تنها اجازه ارائه تماس رایگان بین‌الملل را دارد. مهدی‌ داوری، یکی از مدیران و سهامداران اصلی برنامه بیسفون، در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» چنین تصمیم‌هایی از سوی سازمان تنظیم مقررات را تنها ایجاد محدودیت برای برنامه‌های ایرانی می‌داند و با غیر منطقی خواندن این دستور تاکید می‌کند که چنین تصمیماتی وزارت ارتباطات را از هدف اصلی خود که حمایت از برنامه‌های تولید داخل است، دور می‌کند. در گفت‌وگویی که با او داشتیم وی از جزئیات بیشتر این تصمیم و وضعیت فعالیت پیام‌رسان‌های داخلی در کشور گفت که در ادامه می‌خوانید.

خبری درخصوص اعتراض اپراتورهای تلفن‌همراه نسبت به سرویس تماس رایگان «بیسفون» شنیده می‌شود. این اتفاق صحت دارد؟

کاملا درست است، چندی پیش اپراتورهای تلفن همراه در نامه‌ای به سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات، سرویس پیام‌رسان بیسفون در ارائه خدمات ارتباطی داخلی را غیر قانونی دانسته بودند و سازمان تنظیم مقررات نیز بلافاصله دستور به متوقف شدن سرویس تماس رایگان این برنامه را داد.

در تماسی که با سازمان تنظیم داشتیم آنها اعلام کردند که تصمیمشان در این خصوص به خاطر کاهش درآمد اپراتورهای همراه و همچنین دولت بوده است.

برای برقراری این تماس از گیت‌وی زیرساخت استفاده می‌شد و سهم زیرساخت، دولت و سازمان تنظیم هم داده می‌شد. همچنین اپراتورها هم سهمشان را از ترافیک ورودی کشور دریافت می‌کردند. بنابراین هر کدام از این بازیگران ارتباطی سهمشان را دریافت می‌کردند و متوجه این نوع اعتراض‌ها نمی‌شوم. این یک ارتباط مستقیم نبوده تا اپراتورها دور بخورند چراکه ارتباط از گیت‌وی رسمی شرکت زیرساخت به داخل می‌آمده اما سازمان تنظیم مقررات در نامه‌ای به شرکت ارتباطات زیرساخت اعلام کرد که ترافیک ما را ببندند.

این محدودیت از چه زمانی آغاز شده است؟

از حدود ۱۰ روز پیش این محدودیت در تماس رایگان داخلی شبکه برای این برنامه اتفاق افتاده است؛ اما همچنان تماس رایگان بین‌المللی بدون محدودیت در اختیار کاربران بیسفون است.

براساس یک نظرسنجی که به تازگی منتشر شده کاربران ایرانی به ترتیب در پیام‌رسان‌هایی مانند تلگرام، واتس‌اپ، لاین و بعد هم وایبر عضو هستند؛ اما در آمارهای این نظرسنجی نامی از پیام‌رسان‌های داخلی دیده نمی‌شود این در حالی است که شما اعلام می‌کنید پیام‌رسانی مانند بیسفون با امکانات متنوعی که در اختیار کاربرانش می‌گذارد قابل رقابت با نمونه‌های خارجی خود است.

به اعتقاد من بازیگران قانونگذار در این عرصه هم به دنبال این هستند که پیام‌رسانان خارجی بیشتر مورد استقبال قرار بگیرند به این دلیل که این نهاد‌ها هیچ محدودیت سختگیرانه‌ای برای این برنامه‌های خارجی در نظر نمی‌گیرد اما در مقابل می‌بینید که برای یک برنامه داخلی در این حوزه چه محدودیت‌هایی را وضع می‌کنند و از سرویس‌ها قابل رقابتی که به کاربرانمان عرضه می‌کنیم جلوگیری می‌کنند.

یکی از برنامه‌هایی که وزارت ارتباطات دنبال آن است تشویق کاربران به استفاده از برنامه‌های داخلی است و حتی محمود واعظی، وزیر ارتباطات نیز در اکثر شبکه‌ها اجتماعی داخلی عضو شده‌اند.

این حمایت‌ها در عمل اجرا نمی‌شود و ما تنها در کلام افراد می‌بینیم که می‌خواهند از برنامه‌های ایرانی حمایت کنند.

در چند سال فعالیت خود در این بخش با چه محدودیت‌هایی روبه‌رو بوده‌اید؟

در واقع هیچ حمایتی از ما صورت نمی‌گیرد و هر کاری که تاکنون کرده‌ایم با بودجه و سرمایه‌گذاری خودمان بوده است. به هر حال با توجه به حضور پیام‌رسان‌های متنوع خارجی ما باید به کاربرانمان سرویس‌های باکیفیت و قابل رقابت ارائه کنیم. بنابراین ما با هزینه‌های شخصی خودمان در حال توسعه فعالیت و ارائه سرویس با کیفیت به کاربرانمان هستیم اما متاسفانه در این شرایط هم نهادهایی مانع کارمان می‌شوند و به دلایل مختلف جلوی رشد سرویس‌مان را می‌گیرند. من هیچ دلیل روشنی برای این عدم همکاری‌ها از سوی نهاد‌های تصمیم‌گیر در این خصوص نمی‌بینم.

دقیقا یک برنامه مانند پیام‌رسان بیسفون نیازمند چه نوع حمایت‌هایی است؟

این حمایت‌ها را می‌توان در چند بخش اصلی تقسیم کرد. اولین حمایت می‌تواند مالی باشد تا بتوانیم سرویس‌ها و خدمات خود را گسترش دهیم. دومین حمایت می‌تواند در بخش قانون‌گذاری‌های مشخص در این حوزه خلاصه شود. در حال حاضر ما هیچ مجوز رسمی برای فعالیت در بخش پیام‌رسان‌ نداریم و هر جا برای برقراری ارتباط و سرویسی مراجعه می‌کنیم از ما مجوز فعالیت می‌خواهند. صرفا یک نامه موافقت اصولی به ما برای فعالیت در این بخش داده شده است. سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی به‌عنوان نهادقانون گذار در حوزه ارتباطی هنوز یک قانون مشخص را در این حوزه که روبه گسترش هم هست، وضع نکرده است.

اصولا یک پیام‌رسان برای فعالیت خود نیازمند مجوز است؟

در حالت عادی به نظر نمی‌آید یک پیام‌رسان که در واقع یک برنامه ساده است نیاز به مجوز داشته باشد اما با توجه به شرایط قانونگذاری کشور و سیاست‌گذاری در بخش ICT به نظر می‌رسد که داشتن یک مجوز می‌تواند به این نوع برنامه‌ها کمک کند.

برای رشد فعالیت‌تان در این حوزه نیازمند چه فضای کاری هستید؟

برای رقابت در این بازار باید سرویس‌هایی به کاربران ارائه شود که قابل‌قبول باشد و بتوانند کارهای روزمره خود را به سادگی انجام دهند. باید چنین برنامه‌هایی از حمایت‌های دولتی و همکاری‌های سازمان‌های دولت برخوردار باشند.

فضای رقابتی در این عرصه تا چه حد برای برنامه‌نویسان داخلی فراهم است؟

با چنین محدودیت‌هایی نباید منتظر فضای رقابتی بود و همین محدودیت‌ها باعث می‌شود که یک برنامه مانند بیسفون نتواند با دیگر پیام‌رسان‌های خارجی رقابت کند. در واقع فضای فعلی برای پیام‌رسان‌های خارجی مناسب است، نه داخلی.

ادعا می‌کنید که بیسفون با امکاناتی که در اختیار دارد قابل رقابت با نمونه‌های خارجی است. این قابلیت‌های قابل‌رقابت چه خدماتی هستند؟

ما برنامه‌های مختلفی برای رقابتی‌کردن بازار داریم اما متاسفانه با این شرایط محدودیت‌ها و عدم حمایت‌ها نمی‌توانیم این برنامه‌ها را پیاده کنیم.

از آنجا که شما در بازار داخلی فعالیت می‌کنید خیلی بهتر جذابیت‌های چنین خدماتی برای کاربران ایرانی را می‌توانید شناسایی کنید. در حال حاضر یکی از قابلیت‌هایی که کاربران زیادی را به سمت تلگرام جذب کرده است، امکان ساخت «کانال» است. بیسفون نیز پیش از تلگرام این قابلیت را در اختیار کاربران گذاشته بود اما چرا با استقبال کاربران ایرانی مواجه نشد؟

قابلیت ساخت کانال اولین بار توسط بیسفون ارائه شد اما نهادهای مختلف مانند وزارت ارشاد به نوعی با قوانین مخصوص به خود جلوی فعالیت این سرویس را گرفتند. در واقع وزارت ارشاد از ما درخصوص صاحبان کانال مدارک هویتی می‌خواست و همچنین درخصوص فعالیت این کانال‌ها نیازمند دریافت مجوز از وزارت ارشاد بودیم. در نهایت به دلیل چنین محدودیت‌هایی سرویس کانال بیسفون مورد توجه قرار نگرفت و ما مجبور شدیم تنها به افرادی که مجوز نشر دارند اجازه راه‌اندازی کانال در این برنامه را بدهیم. این درحالی است که هم اکنون کانال‌های مختلف در تلگرام بدون دریافت مجوز از وزارت ارشاد مشغول به فعالیت هستند.

شما با جریان فیلترشدن برنامه‌های پیام‌رسان خارجی که هرازگاهی هم خبرهایی درا ین خصوص می‌شنویم موافق هستید ؟ آیا این فیلترینگ به رشد برنامه‌های پیام‌رسان داخلی کمک می‌کند؟

به‌هیچ‌وجه ما موافق فیلترشدن این برنامه‌ها نیستیم چراکه در فضای رقابتی سالم بهتر و بیشتر می‌توانیم فضای کاری خود را گسترش دهیم. معتقدیم به جای فیلتر کردن این برنامه‌ها فضای رقابتی سالم توسط تصمیم‌گیران این حوزه ایجاد شود. نهادهای ناظر بر فعالیت این برنامه‌ها هیچ مدرکی از برنامه‌های خارجی برای فعالیت نمی‌خواهند و اجازه فعالیت آنها را می‌دهند اما در مقابل یک برنامه فارسی‌زبان برای فعالیت خود نیاز به مجوز‌های گوناگون دارد و با نهاد‌های مختلفی مانند وزارت ارتباطات، وزارت ارشاد و... هم روبه‌رو است.اگر یک برنامه خارجی بدون محدودیت می‌تواند کانال راه بیندازد ما هم باید بتوانیم. اگر یک برنامه خارجی می‌تواند مکالمات مختلفی را به سمت داخل کشور هدایت کند ما هم باید بدون هیچ محدودیتی این کار را انجام دهیم.

از نظر فنی و برنامه‌نویسی بیسفون تا چه حد قابل رقابت با نمونه‌های خارجی است؟ در برخی خبرها اعلام شده است بیسفون یک برنامه کاملا خارجی است که با تغییراتی در آن فارسی شده است.

بیسفون برنامه‌ای ‌است که نزدیک به ۵ سال روی آن کار کرده‌ایم. این برنامه کاملا فارسی است و حتی پروتکل‌های آن نیز توسط تیم ایرانی بیسفون طراحی شده است. قطعا ما چرخ را از ابتدا نساخته‌ایم و در طراحی این برنامه یکسری نکات فنی را رعایت کرده‌ایم اما در کل تمام طراحی این برنامه توسط تیم ایرانی انجام شده است.

یکی از نکاتی که در استفاده از چنین برنامه‌های پیام‌رسانی برای کاربران بسیار اهمیت دارد، مربوط به امنیت آن است. اینکه یک برنامه تا چه حد می‌تواند مورد حملات اینترنتی قرار بگیرد یا دسترسی غیرقانونی به آن وجود داشته باشد. بیسفون از نظر امنیتی تا چه حد قابل اطمینان است؟

در برنامه‌نویسی این اپ تمام نکات و استانداردهای بین‌المللی مورد توجه قرار گرفته و از هر نظر ما به بحث امنیتی در این برنامه توجه کرده‌ایم. در یک سال اخیری که مشغول به فعالیت هستیم حتی یک مورد هم هک و دسترسی غیرمجاز به برنامه گزارش نشده است.

فضای رقابتی در عرصه تولید پیام‌رسان‌های داخلی به چه صورت است؟

تعداد پیام‌رسان‌های داخلی شاید به ۳ برنامه هم نرسد. اما اگر هم بخواهند این برنامه‌ها با ما رقابت کنند چند سالی از بیسفون عقب هستند چراکه نزدیک به ۴سال ما کار تحقیقاتی انجام داده‌ایم و تیم ما برای راه‌اندازی چنین اپی آموزش‌های لازم را دیده‌اند. در این مدت کاربران ایرانی نشان داده‌اند که بیسفون یکی از بهترین‌ها است چه از نظر طراحی، چه از نظر کیفیت. در واقع از نظر تکنولوژیک حتی این برنامه قابل رقابت با تلگرام، وایبر و نرم‌افزارهای مشابه است. ما محدودیتی برای پشتیبانی از ده‌ها میلیون کاربر را هم نداریم اما از نظر بنیه مالی و بنیه حمایتی قطعا به اندازه این برنامه‌های خارجی نیستیم و این می‌تواند در آینده صدمات جدی به ما وارد کند. مجموع این شرایط و محدودیت‌ها باعث شده که پیام‌رسان‌های داخلی در کشور رشد نداشته باشند و به همین دلیل رقیب داخلی جدی نداریم. وقتی رقیب داخلی نداشته باشیم هر حمایتی هم که بخواهد صورت بگیرد برایش حرف و حدیث‌های مختلف به وجود می‌آید.

راهکار اصلی برای جلوگیری از چنین صدماتی چیست؟

این اپلیکیشن‌ها باید آنقدر در بین کاربران گسترش پیدا کنند تا یک شرکت یا سرمایه‌گذار بزرگ آن را خریداری کند تا پولی که در این عرصه سرمایه‌گذاری کرده‌اند را به چرخه فعالیت خود بازگردانند مانند اتفاقی که برای وایبر و واتس‌آپ افتاد اما در کشور ما چنین امکانی فراهم نیست. اما یک راه نجات ما در صورت نبود سرمایه‌گذار قوی داشتن یک طرح تجاری قابل قبول است تا بتوانیم از چنین برنامه‌هایی کسب درآمد کنیم که این راه‌ هم اگر حمایت‌های خاص خود را از سوی نهاد‌های مختلف به دنبال نداشته باشد به جایی نخواهد رسید. یکی از بزرگ‌ترین مشکلات ما این است که اگر یک سرویس پولی را داخل چنین برنامه‌ای طراحی کنیم راهکار جمع‌آوری پول را نداریم. در واقع نمی‌توانیم این پول‌ها را روی صورت حساب مشترکانمان بیاوریم چراکه این کار مستلزم همکاری اپراتورهای ارتباطی است و از آنجا که این اپراتورهای ارتباطی رقیب ما هستند چندان تمایلی به همکاری در این خصوص ندارند. همچنین بانک مرکزی به ما اجازه جمع‌آوری پول از داخل نرم‌افزار را هم نمی‌دهد.

امیدی به جذب سرمایه خارجی و یا خرید بیسفون ازسوی بازیگران خارجی این حوزه بعد از رفع‌ تحریم‌ها دارید؟

تمام تلاشمان این است که بیسفون در داخل کشور و به‌صورت مستقل عمل کند اما وقتی حمایت هم نباشد نمی‌توانیم کاری در این زمینه انجام دهیم.

تاکنون چه میزان سرمایه‌گذاری در بیسفون صورت گرفته و تعداد کاربران شما به چند نفر می‌رسد؟

بیسفون در حال حاضر از یک تیم ۱۵ نفره از برنامه‌نویسان (به جز افراد فنی و زیرساخت) تشکیل شده است. تیم ما نزدیک به ۴ سال روی این پروژه کار کرده‌اند. با سرمایه‌گذاری ۱۰ میلیارد تومانی که در بیسفون صورت گرفته تاکنون بالغ بر ۲ میلیون کاربر داریم.